Analiza / A do të shpërbëhet BE pas koronavirusit?

Gjatë krizës financiare të vitit 2008, shumë vëzhgues parashikuan rrëzimin e projektit të valutës evropiane. Ata gabuan. Euroja u mbajt së bashku. Megjithatë, ajo që nuk bëri atë që kriza e fundit, Covid-19 mund të bëjë akoma: prishjen e eurozonës.

Arkitektura e monedhës së unionit ishte e përgatitur për krizën globale bankare pak më shumë se një dekadë më parë. Megjithatë, në shumë mënyra, situata është edhe më e keqe sot. Jo vetëm që tronditja ekonomike ka të ngjarë të jetë më e rëndë, por kriza koronavirus është, para së gjithash, edhe një sfidë fiskale dhe jo monetare. Si rezultat, ajo godet në dobësinë qendrore të eurozonës.

Pasoja ekonomike e Covid-19 godet të gjithë anëtarët e bllokut. Por nuk ekziston asnjë mekanizëm që lejon qeveritë e eurozonës të përgjigjen së bashku ndaj një tronditje të tillë. Rezultati është se reagimet e politikës ndaj pandemisë janë deri tani kombëtare – duke theksuar ndryshimet dhe jo bashkojnë Evropën në një kohë krize. Edhe përballë një tronditje simetrike, eurozona përgjigjet në mënyrë asimetrike.

Dallimet ekzistuese në gjendjen fiskale të secilit komb tashmë po shkaktojnë një divergjencë të mprehtë në përgjigjen e politikës. Sa më gjatë të zgjasë kriza, aq më të dukshme do të bëhen këto ndryshime. Jo të gjitha vendet do të jenë në gjendje të sigurojnë mbështetje për ekonomitë e tyre në të njëjtën shkallë. Me kalimin e kohës, kjo do të shkaktojë një dinamikë politike që mund të shtyjë përsëri eurozonën në ndarje.

Kjo pabarazi thelbësore në përgjigjen e politikës përkeqësohet nga ndryshimet në kushtet fillestare. Në vitin 2019, prodhimi italian ishte akoma 4% më i ulët se në vitin 2007 ndërsa PBB-ja gjermane ishte 16% më e lartë. Për shkak të rënies së vazhdueshme të PBB-së, raporti i borxhit publik italian së shpejti do t’i afrohet 150% të PBB. Megjithatë, përkundër përgjigjes së tyre relativisht të rrjedhshme, politikë-bërësit italianë tashmë duhet të vëzhgojnë me nervozizëm diferencën e normës së interesit midis bonove të qeverisë italiane dhe gjermane. Diferenca u zgjerua ndjeshëm gjatë javëve të fundit.

Është e qartë: pa solidaritet nga anëtarët e tjerë të eurozonës, Italia nuk do të jetë në gjendje t’i përgjigjet krizës në të njëjtën mënyrë si vendet e tjera. Italia është në prag të një depresioni ekonomik në krye të një katastrofe humanitare.

Evropës i duhet një përgjigje e përbashkët fiskale ndaj krizës Covid-19. Të gjitha vendet në bashkimin e monedhës duhet të jenë në gjendje të bëjnë gjithçka që është e nevojshme për t’iu përgjigjur katastrofës së shëndetit publik. Dy opsione të ndryshme janë në tryezë.

Zgjidhja më e mirë do të ishte emetimi i përbashkët i bonove të njëhershme me maturitet të gjatë. Krijimi i eurobonove të tilla do të dërgonte një sinjal të fortë solidariteti përballë një krize për të cilën nuk mund të fajësohet asnjë komb. Ekziston edhe një precedent historik për një veprim të tillë: Komuniteti Evropian lëshoi ​​bono në vitet 1970 për të luftuar së bashku shokun ekonomik të krizës së naftës.

Një tjetër mundësi do të ishte përdorimi i Mekanizmit Evropian të Stabilitetit (ESM) – institucioni që u krijua për t’u marrë me krizën e fundit. Vende individuale mund të aplikonin për kredi në ESM, duke iu nënshtruar kushtëzimit të lehtë.

Nëntë krerë qeverie, nga Belgjika, Franca, Greqia, Irlanda, Italia, Luksemburgu, Portugalia, Sllovenia dhe Spanja, kanë bërë thirrje sot për lëshimin e “një instrumenti të borxhit të përbashkët” – një lidhje, me fjalë të tjera – për të mbledhur fonde për të luftuar pandeminë. Kjo është rruga e duhur. Kjo është një kohë për solidaritetin evropian. Nëse kontinenti nuk qëndron së bashku, projekti Evropian nuk mund të shërohet kurrë.

D.B – SCAN

Burimi: The Guardian, shkrim nga Adam Tooze, profesor dhe drejtor i Insitutit Evropain të Universitetit të Kolombias

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.