Analizë/ Vrima e zezë që po përpin tregjet botërore të obligacioneve

Ekziston një vrimë e zezë miliona dollarëshe në rritje në zemër të tregjeve financiare në botë. Borxhi negativ që sjell borxhe të reja, obligacione me vlerë më të vogël, po përhapen në më shumë kënde të universit të bondeve, duke shkatërruar kthimet e mundshme për investitorët dhe duke e kthyer sistemin siç e njohim ne kokë poshtë. Tani duket sikur bonot nën-zero janë këtu për të qëndruar, ka edhe më shumë derdhje ‘cash’ për kursimtarët, pensionistët, investitorët, firmat e blerjes dhe qeveritë.

1. Pse të investoni në bonde që do t’ju humbasin para?

Në mënyrë tipike, obligacionet janë asetet më të sigurta në treg, kështu që shumë investitorë i kërkojnë ato në kohë të rrezikut të rritur në  treg, sikurse një luftë tregtare e SHBA-së ose tensione në Gjirin Persik. Një obligacion mund të ketë një kupon modest pozitiv kur lëshohet nga një qeveri, institucion apo kompani, por sapo të fillojë tregtimi, kërkesa e lartë nga ana e investitorëve mund ta ulë çmimin e saj në atë masë sa blerësit nuk mund të marrin mbrapsht ndonjë fitim. Disa fonde ndjekin indekset e obligacioneve qeveritare, që do të thotë se ata duhet të blejnë obligacionet pavarësisht nga yield-et.

2. Sa është blerë?

Borxhi negativ arriti 13 trilionë dollarë në qershor, duke u dyfishuar që nga dhjetori dhe tani përbën rreth 25% të borxhit global. Në Gjermani, 85% e tregut të obligacioneve qeveritare është nën kuota. Kjo do të thotë që investitorët në mënyrë efektive paguajnë 0.2% të qeverisë gjermane për privilegjin e blerjes së obligacioneve të saj bazë; qeveria mban 2 euro për çdo 1,000 euro huazuar për një periudhë prej 10 vjetësh. Në mbarë botën, ekspertët po paralajmërojnë se problemi mund të përkeqësohet.

3. Pse duhet të shqetësohemi?

Normat negative janë në kundërshtim me parimet bazë të sistemit financiar global. “Një ligj i rëndësishëm i logjikës financiare: nëse jep hua për një periudhë afatgjatë, do të marrësh më shumë para mbrapsht, është thyer”, shkruan Marcus Ashworth, një kolumnist i Bloombergut që mbulon tregjet evropiane. “Vlera kohore e parave është zhdukur.” E gjithë kjo mund të shtyjë investitorët në ndërmarrjen e rreziqeve më të mëdha në kërkimin e kthimeve, duke rritur shanset e flluskave në tregjet financiare dhe pasuritë e paluajtshme.

4. Kush përfiton nga normat negative?

Qeveritë, në radhë të parë. Nxitja për të huazuar para nuk është kurrë më e madhe se kur paguhet për ta bërë këtë. Për shembull, Gjermania po subvencionohet për të zgjidhur borxhin përgjatë 20 viteve të ardhshme, megjithëse kjo nuk do të thotë ajo se do të rritë shpenzimet. Kompanitë që lëshojnë obligacione gjithashtu korrin përfitimet e kostove të ulëta të huamarrjes. Kështu bëjnë firma private të kapitalit, të cilat zakonisht përdorin këtë avantazh për të blerë kompani dhe për të parë mundësi më të mëdha kur (dhe ku) kapitali është i lirë. Pronarët e shtëpive me hipotekë me normë të ndryshueshme gjithashtu kanë arsye për të festuar.

5. Kush dëmtohet?

Fondet e pensioneve dhe siguruesit, tradicionalisht investitorë të mëdhenj në obligacionet qeveritare, janë në një situatë të vështirë: Detyrimet e tyre rriten në mënyrë të qëndrueshme si klientët, por shpesh kërkohet që të mos marrin rreziqe të mëdha. Bankat i shohin marxhet e tyre të tkurrura. Ato nuk po fitojnë fare nga huadhënia por megjithatë ende kanë nevojë t’u ofrojnë depozituesve një normë mbi zero për të mbajtur të gjallë biznesin e tyre. Në Gjermani, BQE nën presion politik ka arritur të dëmtojë kthimet e normave të interesit për kursimtarët. Bankat qendrore mund të ballafaqohen me problemin e goditjes:”norma e kthimit”, pika në të cilën kostot e ulëta të huamarrjes fillojnë të dëmtojnë në vend se të ndihmojnë ekonominë, nëse bankat e nivelit të dytë fillojnë të kufizojnë kreditë. Kjo mund të thellojë ngadalësimin ekonomik.

6. Si kemi arritur deri në këtë pikë?

Disa nga bankat qendrore të Evropës, nuk ishin në gjendje të nxisnin rritjen pas krizës financiare të 2008-2009, ndaj ulën normat e interesit nën zero në vitin 2014. Japonia e ndoqi këtë politikë gjithashtu. Ideja ishte të nxitej kreditimi duke tarifuar institucionet financiare, më shumë sesa duke i motivuar ato, për paratë e kthimit që përndryshe mund të përdoreshin në ekonominë reale. Që nga viti 2016, norma referente e BQE-së ka qenë -0.4%, që do të thotë se bankat humbasin 4 euro për të ruajtur 1.000 euro në depozitat e tyre. Nivelet nën zero ishin menduar si të përkohshme, por ato qëndruan për shumë kohë. Tregtarët kanë vënë bast se BQE do të shtyjë normën e saj të depozitave gjithnjë e më shumë nën zero këtë vit, duke ngritur nivelet rekord të obligacioneve nën zero.

7. Pse normat negative zgjatën për kaq shumë kohë?

Më shumë se një dekadë nga kriza, inflacioni është ende i pakët, me paga që rriten në mënyrë modeste, pavarësisht rënies së madhe të papunësisë. Për shembull, BQE nuk pritet të arrijë objektivin e saj të inflacionit afërsisht 2% gjatë dekadës së ardhshme. Dhe ndryshimi i rendimentit midis yield-eve tremujore të SHBA-së dhe thesareve 10-vjeçare është përmbysur, një tregues që parashikon një tkurrje ekonomike. Përveç Rezervës Federale të SH.B.A.-së, disa banka qendrore që ulën normat e interesit gjatë përplasjes së kredive kanë arritur të rrisin normat, që do të thotë se gjatë rënies së ardhshme ka gjasa të shkojnë më tej nën zero.

8. Ç’na rezervon e ardhmja?

Në Evropë, është frika se kontinenti po ndjek rrugën e të ashtuquajturës ‘dekade të humbur’ të Japonisë, ku krijuesit e politikave financiare luftuan për të ringjallur rritjen dhe inflacionin anemik. Bankat qendrore kanë qenë të etura për të përsëritur se ende kanë mjete në dorën e tyre për të luftuar çdo ngadalësim, duke përfshirë uljen e normave dhe lehtësimin më shumë sasior. Për tregjet, paqëndrueshmëria në ulje është e keqe për tregtimin. Tensionet gjeopolitike mbi tregtinë dhe dalja e Britanisë nga Bashkimi Europian do të vazhdojnë të ngasin investuesit në asetet më të sigurta. Kërkesa do të mbetet e lartë për borxhin negativ. Por shtytja për të gjetur të ardhura të dobëta me baste më të rrezikshme ngre perspektivën e dështimeve të mëtejshme të fondeve ose të një krizë të re ekonomike.

Burmi: Bloomberg

DOSTI BANUSHI – SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.