“Censusi”i Shqipërisë së paraluftës! Cilat ishin qytetet e fshatrat që kishin telefon, banka, kompani sigurimesh apo fabrika alkooli në vitin 1940
Në vitin 1940, kur vendi ishte në pushtimin italian, organizimi territorial ishte në 10 prefektura. Raporti i atij viti që publikohet nga “SCAN”, jep të dhëna interesante për secilën prefekturë, qytet, e fshat të vendit duke dhënë në mënyrë të detajuar shifra për numrin e banorëve, aktivitetin ekonomik, drejtuesit e pushtetit lokal të kohës, etj. Aktivitetet kryesore ishin të përqëndruara në qendrat e prefekturave. Raporti përmban të dhëna të detajuara për 225 fshatra e qytete të vendit. Mëposhtë jepen të dhëna se si ishte ndarja territoriale e vendit dhe situata ekonomike e sociale e 38 qyteteve e fshatrave. Nesër (të premten) publikohet pjesa e dytë e raportit me detajet për 187 qytete e fshatra të tjerë të vendit.
k.k/SCAN
PREFEKTURAT 1940
Sipërfaqja kilometra katrorë 4.142
Banorë 143.920
Besimi: Ortodoksë grekë 51 %; Muslimanë 49%
Qendra: Gjirokastra-Banorë 10.836
Nënprefektura: Delvina, Libohova, Përmeti, Saranda (Porto Eda)
BERAT
Sipërfaqja kilometra katrorë 3.932
Banorë: 142.612
Besimi: Muslimanë 73%; ortodoksë grekë 27 %
Qendra: Berati -12.000 banorë
Nënprefektura: Ballsh, Çorovoda, Fieri, Lushnja
KORÇA
Sipërfaqja kilometra katrorë 3.212
Banorë 147.534
Besimi: Muslimanë 61%; ortodoksë 39 %
Qendra: Korça- -Banorë 24.000
Nënprefektura: Bilishti, Erseka, Leskoviku, Pogradeci
DIBRA
Sipërfaqja kilometra katrorë 2.386
Banorë 86.992
Besimi: Muslimanë 61%, Katolikë 9%, Ortodoksë 2 %
Qendra: Peshkopia-Banorë 2.745
Nënprefektura: Burreli
DURRËSI
Sipërfaqja kilometra katrorë 1.596
Banorë 77.890
Besimi: Muslimanë 89%, Ortodoksë 6%, Katolikë 5 %
Qendra: Durrësi-Banorë 9.022
Nënprefektura: Kruja, Kavaja, Shijaku
ELBASANI
Sipërfaqja kilometra katrorë 2.955
Banorë 111.442
Besimi: Muslimanë 92%, Ortodoksë 8 %
Qendra: Elbasani -Banorë 14.000
Nënprefektura: Gramshi, Peqini
KOSOVA
Sipërfaqja kilometra katrorë 2.135
Banorë 49.119
Besimi: Muslimanë 91%, Katolikë 9%
Qendra: Kukësi -Banorë 2.000
Nënprefektura: Bicaj, Tropoja
SHKODËR
Sipërfaqja kilometra katrorë 4.870
Banorë 132.307
Besimi: Katolikë 64%, Muslimanë 34%, ortodoksë 2%
Qendra: Shkodra -Banorë 29.209
Nënprefektura: Lezha, Blinishti, Kodra, Kopliku, Puka
TIRANA
Sipërfaqja kilometra katrorë 850
Banorë 57.808
Besimi: Muslimanë 84%, Ortodoksë 10 %, Katolikë 6%
Qendra: Tirana -Banorë 35.000
Nënprefektura: Nuk ka
Është kryeqyteti i Mbretërisë
VLORA
Sipërfaqja kilometra katrorë 1.360
Banorë 53.461
Besimi: Muslimanë 65%, Ortodoksë 34 %, Katolikë 1%
Qendra: Vlora -Banorë 10.000
Nënprefektura: Himara
LEZHE
Nënprefekturë. Afërsisht 1 mijë banorë. Ka bashki, postë e telegraf. Industri lëkurësh, bulmeti, leshi, xunkthi
APOLLONI
Qendër e vogël ku dikur ekzistonte një qytet i madh. Janë në punim e sipër gërmimet për pasuritë e antikitetit. Ka rreth 100 banorë.
GJIROKASTER (Prefekturë)
Nënprefektura: Delvina, Libohova, Përmeti, Saranda, Tepelena. Qendër aktive e artizanatit të drurit dhe qendër intelektuale. 10.836 banorë. Episkopati grek ortodoks-Shkollë Normale-Gjykatë-Spital-Postë, Telegraf e Telefon
Prefekt: Dant Çarçani
Komandant ushtarak: Arturo Pascale
Kryetar i Bashkisë: Rasim Babameto
Sekretar: Lito Koçio
Ujësjellës: “Ozono” kompani italiane
Hotele: “Impero”, “Reale”, “Savoia”.
Banka: Banka Kombëtare Shqiptare, Banka e Napolit, Vasil Shahini bankier privat e agjent për këmbime valutore
Fabrika birre: Birra “Korça”, filial i fabrikës së Korçës
Tregti këpucësh e sendesh të tjera: Vllazen Bakiri, Habib Ferik, Z.Fidhi &S.Mosko dhe Zija Hasho
Kancelari e librari: Ismail Golemi, Javer Gorica
Dhoma Frigoriferike: Birra “Korça”, Shoqëri Anonime
Kinkaleri: Xhevdet Selfo, Ali Zani
Ndërtime rrugësh e banesash: ASA (Agjencia e Rrugëve Shqipëri), Provera & Inxhinier Carrassi, Puricelli (Shoqëri), Xhevdet Selfo
Farmaci: Besim Gega, Aleks Ceçi
Hekurina: Jannetas Aristidhi Basileus, Xhevdet Selfo
Sende ushqimore: Hamet Dobi, Andon Kabibi, Niko Tola, Vheip Hassan & Haki Omar, Zoi Lito
Tregti leshi e manifakturë: Zoi Lito, Mihal Dilo, Leonidha Duda, Haim & Marko Battino, Thoma Lito, Vasil LIto, Vëllazëria “Sabri Shtino”
Materiali ndërtimi: Xhendet Selfo
Mallra të ndryshme: Sabri Shtino & Vëllazën
Udhëtim Ajror: Shoqëria “Ala Littoria”
Lëkurë: Ferik Habib, Z.Fidhi& S.Mosko, Thanas Papavangjeli& Djemtë, Ramis & Ismail Asslan
Parfumeri: Ismail Golemi
Restorante: “Impero”, “Savoia”
BADILONI ( Gjirokastër)
Në luginën e Vjosës, 200 banorë
BACALLEK (Shkodër)
Pak kilometra mbi prefekturën. Kultivohen vreshta rrushi, pemë frutore, kopshte.
BALLSH
Nënprefekturë. Është një fshat i vogël me 500 banorë. Postë e Telegraf.
BARBULLUSH (Shkodër)
6 kilometra nga prefektura. 1300 banorë. Kultivohet grurë dhe misër. Bashki, Postë e Telegraf në Bushat.
BARDHOC
Zonë e banuar mes Kukësit e Prizrenit. 200 banorë.
BAZ (Dibër)
5 kilometra nga Burreli. 300 banorë. Bashki, Postë e Telegraf.
BELICE (Dibër)
4 kilometra nga Peshkopia. 200 banorë. Postë e Telegraf.
BERAT (PREFEKTURË)
Nënprefektura: Ballshi, Çorovoda, Fieri, Lushnja. Qytet i banuar nga artizanë të vendosur në kodër gëlqerore. Ka 12 mijë banorë. Ka një shkollë të mesme profesionale, Gjykatë, Postë, Telegraf, Telefon, Aeroport
Prefekt: Avni Koka
Shef i Policisë: Skënder Selmanaj
Kryetar i Bashkisë: Izedin Vrioni
Sekretar: Anastas Goxhahani
Hotele: “Kolombo”, “Savoia”, “Tirana”
Garazhe: Adem Laro, Mehmeti
Transport Automobilistik: Adem Laro, linja Berat-Vlorë e Berat-Durrës-Tiranë
Banka: Banka Kombëtare e Shqipërisë, Banka e Napolit
Tregti Druri: Konstandin Lefta, Ilahmi Nepravishta
Materiale ndërtimi: Konstandin Lefta
Ndërtime rrugësh e banesash: C.E.L.P.A (Shoqeria e Punëve Publike), sipërmarrje me qendër në lagjen “Goricë”, sipërmarrja “Kolombo”, A.B.C, Hasan Sinani, shoqëria Puricelli
Transport: Adem Laro, Shaban Dardha, Anastas Ndrio, Andon Topi, Vangjel Xhamo
BERBAT (PR. KOSOVË)
10 kilometra nga Tropoja. 250 banorë.
BICAJ (PR. KOSOVË)
Nënprefekturë. Rrugës për në aeroportin e Kukësit. 300 banorë. Bashki, Postë e Telegraf.
Tregtarë: Hajet Halimi, shoqëria Shiroka, Vllazën Spahia
BILISHTI (PR.KORÇË)
Nënprefekturë. 2500 banorë. Bashki, Postë, Telegraf.
Nënprefekt: Kristaq Kirka
Kryetar i Bashkisë: Faik Babani
BLLATË( PR. DIBËR)
Vendbanim në kufirin shqiptar-jugosllav në rrugën Peshkopi-Dibër.
BLINISHT( PR.SHKODËR)
Nënprefekturë. Në Mirëditë. Qendër agrare në ultësirën e Zadrimës. 150 banorë.
BOBOSHTICË (PR. KORÇË)
Vend me klimë të mirë. 12 kilometra nga prefektura. 200 banorë. Varet nga komunae Korçës.
BOGA( PR.SHKODËR)
49 kilometra nga prefektura. Lëndinë malore. 300 banorë. Postë e Telefon. Varet nga Komuna e Shkrelit.
KUÇOVA
Komunë e rëndësishme 15 kilometra nga prefektura. Më shumë se 2 mijë banorë, gjysma e të cilave janë italianë. Ka zyrë Poste e Telegraf.
Bankat: Banka e Napolit, degë
Fabrikë Birrë: “Birra Korça”, filial I fabrikës së Korçës
Prodhim bitumi: AIPA (Kompania Italo-Shqiptare e Naftës)
Dhoma Frigoriferike: Shoqëria “Birra Korça”
Ndërtime rrugësh e banesash: Inxhinier Alberto Bauco, sipërmarrja “Bricoli”, SACFEM (Shoqëria e ndërtimeve hekurudhore e detare), sipërmarrja “Santinello”, Selman Mersa.
Udhëtime ajrore: Shoqëria “Ala Littoria”
Vajguri: AIPA
BORIC (PR. SHKODËR)
4 kilometra nga prefektura. 200 banorë, merren me agrikulturë e peshkim.
BORSHI (PR. GJIROKASTËR)
Qendër e vogël në rrugën Vlorë-Sarandë. 98 kilometra nga Vlora. 100 banorë.
BULARAT (PR.GJIROKASTËR)
Lokalitet i vogël malor.
BURGAJET (PR.DIBËR)
91 kilometra nga Durrësi, në rrugën e Burrelit. 250 banorë.
BURREL ( PR.DIBËR)
Nënprefekturë. 500 banorë. Bashki, Postë e Telegraf.
BUSHAT (PR. SHKODËR)
Bashki, Postë e Telegraf.
BUTRINT (PR.GJIROKASTËR)
Qytet arkeologjik. Një orë e gjysëm larg Sarandës në rrugë detare.
KAKAVIJË (PR.GJIROKASTËR)
Vend kufitar. 200 banorë. Doganë, postë policie, Telefon.
KAPSHTICË (PR.GJIROKASTËR)
Fshat kufitar me Greqinë. 150 banorë. Doganë. Varësi nga komuna e Bilishtit.
ÇEPUNA (PR.GJIROKASTËR)
Në rrugën Vlorë-Gjirokastër. 300 banorë. 5 kilometra larg është manastiri kun ë 1914 grekët kryen masakra.
CETUSHI(PR.DIBËR)
Afër Peshkopisë. 300 banorë. Bashki, Postë e Telegraf.
ÇOROVODË (PR.BERAT)
Nënprefekturë. Në rajonin e Skraparit. 500 banorë. Bashki, Postë e Telegraf.
Sende të ndryshme: Muharrem Kapllani, Huso Pasho.
KËLCYRA (PR.GJIROKASTËR)
Lokalitet i vogël, i njohur sidomos për kryqëzimin rrugor Tepelenë-Vlorë-Gjirokastër e Korçë
KOLONJË-ERSEKË (PR.KORÇË)
Nënprefekturë. 2500 banorë. Bashki, Postë e Telegraf.
Nënprefekt: Teki Rusi
Kryetar i Bashkisë: Muço Qesaka
KORÇË (PREFEKTURË)
Nënprefektura: Bilishti, Erseka, Leskoviku, Pogradeci. Lulëzojnë industri të ndryshme mes të cilave përpunimi I duhanit. 24 mijë banorë. Ka një lice klasik, shkollë të mesme për formimin professional, gjykatë, spital, Postë, Telegraf, Telefon, stacion radio, aeroport.
Prefekt: Tef Naraçi
Shef i Policisë: Giovanni Guitani
Komandant ushtarak: Kolonel Felice Trizio
Kryetar i Bashkisë: Reshat Asllani
Sekretar: Petraq Pilkati
Ujë i distiluar: Uji mineral “Kristal”, Birra “Korça”.
Ujësjellës: Condotte d’Acqua, shoqëri italiane
Hotele: “Imperial”, “Roma”, “Pallas”.
Fabrikë Birre: Birra “Korça”, shoqëri anonime
Fabrika alkooli: shoqëria “Mërkur”
Aparate higjenike, shëndeti e ngrohje: Vëllezërit “Feltrinelli”, Impiantë sanitarë
Sigurime: Agjencia “Assicurazioni Generali”, Agjencia “Fiume”
Garazhe, servise: Naum Beluri, Vllazën S.Çili, Spiro J. Profiri, Xhoxha Themeli
Banka: Banka Kombëtare e Shqipërisë, Banka e Napolit
Çimento e gëlqere: Vëllezërit Feltrinelli
Qymyr: Shoqëria Koncesionare e Karbonit Mboria-Drenova
Dhoma Frigoriferike: Shoqëria “Birra Korça”
Biçikleta e Motoçikleta: LL. Fundo& Bijt, LL. Petraq Çipi, Vllazën Preveza
Ndërtime rrugësh e banesash: Sipërmarrja “Belloti”, inxhinier Riçardo Cozzaglio, Misto Koçi, inxhinier Anastas Pilika, Inxhinier Carrasi & Provera, SASELP (shoqëria e punëve publike), sipërmarrje “SIPARI”, sipërmarrje “ STAÇIOLI”, sipërmarrje “VASELLI”, shoqëria anonime “VIANINI”.
Elektricitet: Shoqëria e përgjithshme e Elektricitetit
Sende Ushqimore: Stavri Ballta, Dh.Petra&Th.Boçi, I.Kaçadani & Toma, Rexhep Merdani& Shoqëria, Kostaq Kaçadani, Vasil Papadhimitri, Vllazën Papanikolla, Vllazën Qiriako, Vllazën Qirinxhi, Vllazën Turtulli, Vllazën Zahara
Tregti lëndësh drusore: Thoma Arrëza, Vëllezërit Feltrinelli, Kostaq Ilo, Irahli&Petraq Katro, Goni Katundi, Pandeli Nova, Vangjel Papaharallambi, Qamil Qyteza, Hysni Selenica, Mitat Vehbi
Fabrika veshjesh leshi: Fadil Garo, Kajno&Avakian
Tulla, Pllaka, Mobileri: Vëllezërit Feltrinelli
Udhëtim Ajror: Shoqëria “Ala Littoria”
Ofiçina Mekanike: Vllazën Çili
Restorante: Menca e Italianëve, “Adriatik”, “Minerva”, “Pallas”, “Turist”
Fabrika Sapuni: Dhimitri Bimbli, Fuat Merdani, Rako Treska, Shoqëria Ambaxhideli &Bimbli, Vasil Thanas
Sharra: Aleks Vasili, Balli Dharda Sotir T., Dhimitri Bradvica, Stefan Dushka, Loni Progri, Kiço Raci
Fabrikë Duhani: Fabrika e duhanit “Tomorri”
Fabrikë sheqeri: Shoqëria “SACCARIFERA SHQIPTARE”
Fundi i pjesës së parë!
*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.