Forcimi i lekut, BSH: Erdhi nga pritshmëritë e krijuara në treg

Forcimi i lekut ndaj euros në gjysmën e parë të këtij viti ka ardhur sidomos për shkak të pritshmërive të krijuara në tregun valutor. Në një analizë për ecurinë e kursit të këmbimit, Banka e Shqipërisë evidenton se vëllimi i veprimeve në tregun e brendshëm valutor është më i ulët se ai i diktuar nga transaksionet tregtare me jashtë.

Kjo diferencë sugjeron se operatorët e sektorit real të ekonomisë mund të kenë ndryshuar sjelljen e tyre.

Duke pasur parasysh se shkëmbimet tregtare të mallrave e shërbimeve me jashtë përbëjnë një burim neto kërkese për valutë në tregun valutor, ky ndryshim sjelljeje mund të sugjerojë se pritjet e njëanshme për forcimin e mëtejshëm të kursit të këmbimit kanë diktuar shtyrjen e kërkesës për valutë dhe kanë kontribuuar në mbiçmimin e kursit.

E thënë ndryshe, agjentët ekonomikë që kanë pasur nevojë për valutë kanë preferuar të presin për ta blerë atë, për shkak të pritshmërisë se euro do të zhvlerësohej më tej. Nga ana tjetër, shumë prej atyre që kanë pasur fonde në euro kanë nxituar t’i shesin, po për shkak të këtyre pritshmërive.

Nëpërmjet modifikimit të sjelljes, pritjet patën një efekt vetëpërmbushës në afatin e shkurtër, duke sjellë forcimin e kursit të këmbimit. Një rol në mbiçmimin e lekut, sipas Bankës së Shqipërisë, mund të kenë luajtur edhe bankat tregtare.

Historikisht, pozicioni i hapur valutor i bankave ka shërbyer për të amortizuar tepricat e përkohshme të kërkesës dhe ofertës për valutë, dhe për të minimizuar ndikimin e tyre në treg.

Por, analizat e bankës qendrore tregojnë se në këtë rast bankat nuk kanë absorbuar goditjet e përkohshme në tregun valutor përmes zgjerimit të pozicioneve të hapura valutore; edhe kjo besohet të ketë ndodhur në përgjigje të pritjeve për forcimin e kursit të këmbimit.

Pra, pritshmëritë për mbiçmim të lekut kanë ndikuar edhe në sjelljen e bankave. Sipas Bankës së Shqipërisë, në gjashtëmujorin e parë të këtij viti leku u mbiçmua me 6.4% ndaj euros dhe më shumë se gjysma e këtij mbiçmimi erdhi gjatë muajit maj dhe në javën e parë të qershorit. Forcimi i shpejtë i lekut u bë një faktor serioz frenues për rritjen e inflacionit, çka e detyroi Bankën e Shqipërisë të ndërhynte përmes uljes së normës bazë të interesit dhe nisjes së operacioneve për blerjen e euros, me qëllim stabilizimin e kursit të këmbimit.

Gjatë dy muajve të fundit, kursi i këmbimit mes euros dhe lekut ka qëndruar në intervalin mes 125.5 dhe 126 lekëve.

Ersuin Shehu/SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.