Fuqia shndërruese e inteligjencës artificiale! Sfidat, përpara se teknologjia të ripërmasojë shëndetësinë

Inteligjenca artificiale i ka të gjitha mundësitë për ta ridimensionuar shëndetësinë. Ajo, gjithashtu mund të ndihmojë profesionistët e mjekësisë, në hartimin e planeve të kurimit të sëmundjeve, si dhe në gjetjen e metodave më të mira, për çdo pacient. Inteligjenca artificiale mund të ndihmojë në çështjet përsëritëse, të zakonshme, në mënyrë që mjekët dhe infermierët, të përqendrohen në punën e tyre aktuale, në vend të burokracisë. Thënë ndryshe, inteligjenca artificiale mund të japë përparësi për mesazhet elektronike në postat e mjekëve, apo t’i mbajë ata të rifreskuar me gjetjen e studimeve më të fundit dhe më të rëndësishme shkencore, brenda disa sekondave. Fuqia shndërruese e saj e bën atë, njëlloj të rëndësishme sa stetoskopi, i cili është simboli i mjekësisë moderne, e që është shfaqur për herë të parë në shekullin e 19-të. Në kohët e sotme ekzistojnë shembuj konkretë, për përdorimin e inteligjencës artificiale, në spitale të ndryshme. Këtu mund të përmendim “Google DeepMind” që ka nisur një bashkëpunim me Shërbimin Kombëtar në Mbretërinë e Bashkuar, me synim përmirësimin e procesit të ofrimit të kujdesit shëndetësor, me zgjidhje digjitale. Ajo i zgjeroi shërbimet e saj, së pari, aplikacionin e saj të të dhënave, te një spital tjetër britanik. Kompjuteri “IBM Watson” është përdorur në spitalin e fëmijëve, “Alder Hey“, si pjesë e një projekti shkencor e teknologjik. Duke parë këto kërkesa kompanitë e ndryshme kanë investuar në zhvillimin e teknologjisë, duke qenë të vetëdijshëm për aftësinë që ka ajo në shndërrimin e mjekësisë. Çështja që duhet përballuar është për mënyrën se si përkthehet potenciali i madh i inteligjencës artificiale, në jetën e përditshme. Pas njohjes, sa më shumë, të inteligjencës artificiale në mjekësi, duhet parë edhe kuadri i pengesave.

 Kufizimet teknologjike

Togfjalëshi “inteligjencë artificiale” mund të mos kuptohet siç duhet në disa raste, pasi përfshin një teknologji më të zhvilluar sesa ekziston aktualisht në veprim. Disa programe inteligjente tejkalojnë aftësitë e njeriut në disa çështje të caktuara, siç është shembulli i kompjuterit “IBM Deep Blue“, i cili ka mundur në shah kampionin Kasparov, por ndryshe nga kampionët njerëzorë, këto algoritme nuk janë në gjendje për të ngarë makinën, apo për të krijuar art. Zgjidhja e këtyre çështjeve kërkon krijimin e programeve të tjera dhe është një sfidë shumë e madhe. Në kohët e sotme ka një rritje të ndjeshme të aftësisë së kompjuterave për të kuptuar imazhet dhe videot, të cilat përdoren në shëndetësi, në fushën e imazherisë mjekësore. Teknologjia nuk është ende afër në nivelin e inteligjencës artificiale, kur një pajisje, të jetë në gjendje për të nxjerrë koncepte nga një eksperiencë e caktuar, si dhe të zhvendosë dijen midis fushave të ndryshme.

Kufizimet mjekësore

Në rastet e njohjes së imazheve, si dhe përdorimit të algoritmeve të mësimit dhe mësimit të thellë  për qëllime të radiologjisë ka një rrezik për të “ushqyer” kompjuterin, jo vetëm me mijëra imazhe, por edhe me paragjykime të thella. Aftësitë parashikuese të algoritmeve të mençur janë kufizuar në raste të mëparshme, por, gjithsesi mund të jenë të padobishme në rastet e efekteve anësore të ilaçeve, apo rezistencës së trajtimeve. Nga ana tjetër, riorganizimi dhe standardizimi i informacioneve mjekësore, në mënyra të tilla që algoritmet mund të kenë kuptim përbëjnë një pengesë tjetër në futjen e inteligjencës së ulët artificiale në trajtimet spitalore, për të zhvilluar detyra administrative. Në Shqipëri, por edhe në vende të tjera të botës, mjekët ende i shkruajnë shënimet e tyre në dosjet e pacientëve, por si mundet një kompjuter, të kuptojë ato shënime, kur edhe vetë personi që i ka shkruar, mund të mos jetë në gjendje t’i lexojë, pas dy javësh?

Sfidat etike

Kufizimet teknologjike dhe mjekësore të inteligjencës artificiale do të jenë më të lehta për t’u tejkaluar, në krahasim me ato etike dhe ligjore. Cili duhet fajësuar, nëse një algoritëm bën një gabim dhe nuk identifikon një qelizë kancerogjene? Kujt duhet t’i drejtohet dikush, në momentin kur inteligjenca artificiale të bëjë një parashikim të gabuar? Këto çështje të ndërlikuara etike mund të marrin përgjigje, nëse dëshirohet të arrihet në fazën e inteligjencës artificiale të sigurt. Ajo mund të zbatohet me kujdes dhe në mënyrë të përshkallëzuar, për të dhënë kohë dhe hapësirë në identifikimin e rreziqeve. Grupet kërkimore, si dhe autoritetet mbikëqyrëse mjekësore duhet të monitorojnë me kujdes këtë proces.

 Përmirësimi rregullator

Administrata amerikane ka miratuar futjen e algoritmit të parë, të bazuar në teknologjinë “cloud”, për imazherinë kardiake, që është një hap i madh drejt së ardhmes. Gjithsesi, rregullimet rreth inteligjencës artificiale, mbeten mbrapa, ose nuk ekzistojnë. Duke parë fitimin e terrenit nga  teknologjia, si dhe futjen e saj në spitale, në 5 deri 10 vitet e ardhshme, vendimmarrësit dhe politikanët e nivelit të lartë nuk mund të pengojnë më këtë çështje. Ata duhet të dalin përpara “dallgëve” teknologjike dhe të udhëheqin procesin e zbatimit të inteligjencës artificiale në shëndetësi, bashkë me parimet dhe standardet etike. Ata duhet t’i nxisin kompanitë, për të zhvilluar zgjidhje të inteligjencës artificiale dhe për të mbajur fokusin te pacienti, gjatë gjithë kohës. Qeveritë dhe politikanët duhet të japin ndihmën e tyre në vendosjen e standardeve të përdorimit të inteligjencës artificiale, pasi ka nevojë për udhërrëfyes, duke filluar që prej njësive më të vogla, (që janë mjekët profesionistë), e deri te ato më të ndërlikuara, (siç janë sistemet shëndetësore në nivel kombëtar).

Refuzimi njerëzor

Shqetësimi se inteligjenca artificiale mund të shkatërrojë njerëzimin ecën paralel me deklaratat e tepruara rreth zënies së vendit të punës së mjekëve. Edhe Stephen Hawking ka deklaruar se zhvillimi i inteligjencës së plotë artificiale mund të çojë në fundin e racës njerëzore. Elon Musk, nga ana tjetër, ka qenë dakord me këtë konstatim. Inteligjenca  artificiale, për më tepër, thuhet se do të zërë vendin e punës së radiologëve dhe se robotët janë duke tejkaluar aftësitë e ndërhyrjeve kirurgjikale të kryera nga dora e kirurgëve. Nuk do të ishte habi, nëse komuniteti mjekësor mund të refuzonte inteligjencën artificiale. A po i zëvendësojnë punët tona inteligjencat artificiale? Shqetësimet rreth tyre janë të kuptueshme, pasi pak prej njerëzve e kuptojnë se si funksionon teknologjia në këtë drejtim. Ajo çka nuk kuptohet është se njerëzit priret të refuzojnë, e po ashtu, media dhe liderët e mendimit priren ta trajtojnë çështjen me teprime dhe ekstremitete. Pavarësisht se do të duhet kohë për t’u mësuar me këto ndryshime teknologjike rekomandohet që të gjithë të jenë mendjehapur dhe të familjarizohen me konceptin e përdorimit të inteligjencës artificiale, në jetën e përditshme. Shkencëtarët e kanë krahasuar situatën, me atë të pilotit automatik, në një avion. Teknologjia nuk mund t’i zëvendësojë pilotët njerëz, por përmirëson aftësitë e tyre. Në çdo fluturim të gjatë, është e udhës që të përdoret piloti automatik, por ata nuk janë të dobishëm, në momentin kur duhet gjykim i shpejtë. Në këtë mënyrë, gërshetimi i njerëzve dhe makinerive është zgjidhja fituese. E njëjta gjë do të jetë edhe në sistemin shëndetësor. Inteligjenca artificiale nuk do të zëvendësojë radiologët, por radiologët që përdorin inteligjencën artificiale do të zëvendësojnë ata që nuk e përdorin atë. Ky konstatim mund të qëndrojë edhe për neurologët, dentistët, mjekët, apo administratorët. Inteligjenca artificiale nuk do të zëvendësojë mjekët, por mjekët që përdorin inteligjencën artificiale, do të zëvendësojnë ata që s’e përdorin atë.

Renato Hysenllari/SCAN Magazine

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.