Gianni Canova: Kjo është arsyeja pse rreziku i vërtetë për demokracinë është injoranca

Në librin e tij të fundit Gianni Canova, rektor i Universitetit Iulm të Milanos, analizon rrëzimin e situatës kulturore të vendit dhe pasojat e tij në dinamikën e politikës, Sipas tij, dikur ishte një vlerë, pasi ata që e dinin që nuk e posedonin, donin ta fitonin ndërsa kush e dispononte e afishonte atë si një trofe apo krenari të madhe. Sot ndodh krejtësisht e kundërta sepse nga një vlerë prestigjioze, kompetenca është kthyer në një vlerë negative, ose një aftësi opsionale. Personi i aftë shihet menjëherë si i dyshimtë, si pengesë e gjallë për të drejtën e pretenduar të kujtdo që të thotë ndonjë gjë për ndonjë temë. Nga ana tjetër i paafti e vështron të kundërtin e tij me një përzierje zilie, përbuzjeje dhe pakënaqësie. Dhe e bën mosdijen e tij (dhe të mos dëshirojë të mësojë) pothuajse një shenjë identiteti. Por çfarë po humbasim me eklipsin e kompetencës? Etimologjia mund të na ndihmojë: nga latinishtja cum-petere, fjala rrezaton një kuptim të dyfishtë.

Peto: pyes / drejtohu drejt

Cum: bëjeni së bashku

Etimologjia sugjeron dhe nënvizon tre aspekte themelore të kompetencës/aftësisë:

• Konotacioni i saj dinamik dhe procedural. Gjithmonë nënkupton një drejtim, të shkosh diku drejt dickaje, një lëvizje në një drejtim të caktuar. Nuk ka asnjë kompetencë pa një qëllim, pa një objektiv. Është një proces, jo një gjendje shpirtërore.
• Natyra e saj heuristike dhe njohëse. Kompetent është ai që shtron pyetje dhe që hulumton. Është pikërisht ai duke pyetur e pyetur, di dhe mëson, duke rritur kështu kapitalin e tij njohës.
• Natyra e saj shoqërore. Cum-petere/ Bëhet bashkërisht jo vetëm. Ne e vendosim rrugën tonë të marrjes së njohurive në dispozicion të komunitetit (institucioni, ndërmarrja, familja, shoqëria).

Ekziston edhe një aspekt i katërt që lidhet me kompetencën dhe është, fjalë për fjalë, konkurrenca. Kompetenca është gjithashtu konkurrencë, pasi ajo përfshin një dimension konkurrence. Prandaj: kompetenti lëviz, njeh dhe këtë nuk e bën për qëllime vetjake por në një këndvështrim shoqëror, ndërkohë që dinamizmi i tij gjeneron konkurrencë. I paafti nga ana tjetër është komplet e kundërta. Ai nuk lëviz, nuk di, nuk pyet dhe nuk do të pyesi, pasi njeh vetëm fjalën Unë dhe egon e tij dhe jo Ne, gjithashtu urren dhe i druhet konkurrencës.

Një shoqëri që tallet me kompetencën, dhe që pretendon se çdokush mund të bëjë çdo gjë, që mbështet ekuivalencën e të gjithëve, pa marrë parasysh dijen, studimin, performancën, madje edhe talentin, është një shoqëri statike, apatike, e mbërthyer në vetvete, etj. pra e paaftë për t’u shndërruar/ transformuar.

Kur një zëvendëskryeministër mund të prononcohet pa u gjykuar, e ku asnjëri nuk shpërthen së qeshuri, një frazë si “Ne nuk merremi me spread-in, por me qytetarët italianë” (kjo ndodhi në 17 maj 2019), do të thotë që ai e di se askush nuk do të vërë në dyshim ‘paaftësinë që transmeton ajo që ai tha, sepse kjo paaftësi ndahet me zgjedhësit e tij, me ato që ai i quan qytetarët por që janë thjesht subjekte pikërisht sepse ata janë privuar nga kompetenca që do t’i shtynte ata të qeshnin me një fjali të pakuptimtë si kjo.

Sepse kur injoranca përhapet dhe bëhet një sistem, bëhet ‘Injorantokracia’. Ajo gjeneron forma të shtrembëruara të dakordësisë dhe fuqisë, si dhe vë në pikëpyetje themelet e demokracisë. Besimi është se nuk ka demokraci politike të mundshme pa një demokraci të kompetencave. Në mungesë të një demokracie të vërtetë kulturore, të pjekur, të përhapur dhe të përbashkët, demokracisë politike i mungon baza e saj ontologjike, pra gjendja kryesore që duhet ta garantojë atë. (LK)

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.