Mbështetje europiane për konkurencën shqiptare! Një projekt i BE me udhëheqje spanjolle asiston Autoritetin Shqiptar të Konkurrencës

Intervistë me Alberto Herrera Para, i cili aktualisht mban pozicionin e Këshilltarit Rezident  të Projektit Twinning ose Binjakëzimit në politikat e Konkurrencës, që është duke u zbatuar në Shqipëri që nga korriku i vitit të kaluar.

Çfarë është ky Projekt Binjakëzimi?

Është një instrument financiar i Bashkimit Evropian me qëllim nxitjen  e bashkëpunimit institucional midis administratave publike të vendeve anëtare të BE-së dhe vendeve të treta. Ky projekt implementohet nëpëRMJET veprimtarive peer-to-peer, të cilat synojnë t’u përgjigjen objektivave operacionalë specifikë. Institucionet e angazhuara në këtë lloj projekti duhet të kenë një strukturë dhe mision të ngjashëm.

Përkatësisht, ky mjet është parashikuar për dy lloje të ndryshme vendesh:

– Ato që, si Shqipëria, përfshihen në rajonin e quajtur IPA (i cili është akronim i Instrumentit për Ndihmë Para-anëtarësimi).

– Vendet ENI (Politika e Fqinjësisë Europiane), në kuadrin e marrëveshjeve të bashkëpunimit ose asocimit. Përkatësisht, Vendet në Jug të BE-së (ndër të tjera, Maroku, Tunizia, Izraeli, Palestina, Libani) dhe Vendet Lindore (d.m.th. Armenia, Gjeorgjia ose Ukrainë). Këto Projekte nuk janë një instrument njëpalësh i asistencës teknike, por një angazhim i përbashkët. Prandaj, institucioni përfitues, i cili është një Administratë Publike, duhet të mobilizojë stafin e tij dhe të ndërmarrë ndryshime dhe praktika të mira në një mënyrë të qëndrueshme. Shteti anëtar, nga ana e tij, është i përkushtuar të sigurojë ekspertizë publike për sa i përket fushës së mbuluar nga Projekti, përmes veprimeve të ndryshme të kryera nga ekspertë që kanë një përvojë dhe prapavijë të gjerë.

Në çfarë konsiston projekti konkretisht projekti juaj?

Me një kohëzgjatje fillestare prej 12 muajsh, ky është një projekt i financuar nga Bashkimi Europian dhe ekzekutuar nga institucionet e mëposhtme spanjolle:

– Komisioni Kombëtar i Tregjeve dhe Konkurrencës (CNMC): është institucioni publik që ofron asistencë teknike për homologun e tij, Autoritetin Shqiptar të Konkurrencës, përmes më shumë se 50 ekspertëve.

Bëhet fjalë për institucionin publik që mbledh Autoritetin e Konkurrencës dhe Organet Rregullatore nën të njëjtin entitet, me më shumë se 50 vjet përvojë në zbatimin e Ligjit të Bashkimit Evropian të Konkurrencës.

– Fondacioni Ndërkombëtar dhe për Ibero-Ameriken për Administrim dhe Politika Publike (FIIAPP), institucioni përgjegjës për administrimin logjistik, financiar dhe administrativ të Projektit dhe lidhjen me Autoritetin përgjegjës për kontratën në Shqipëri (CFCU e Ministrisë së Financave të Shqipërisë).

FIIAPP është një aktor i rëndësishëm i bashkëpunimit ndërkombëtar spanjoll dhe europian, i pranishëm në më shumë se 100 vende, puna e të cilit bazohet në shkëmbimin e njohurive, know how mes palëve të njëjta dhe ndërmjet administratave publike homologe të vendeve të ndryshme. Nga ana e tij, institucioni përfitues, të cilit i drejtohen veprimet e Projektit, është Autoriteti Shqiptar i Konkurrencës, i cili vitin e kaluar  festoi 15 vjetorin e tij.

Nën sloganin “Zhvillimi i një bashkëpunimi të shëndoshë për konkurrencë të lirë dhe efektive!”, projekti synon të forcojë më tej kapacitetet administrative dhe institucionale të Autoritetit Shqiptar të Konkurrencës, në mënyrë që të sigurojë funksionet e tij të mbrojtjes nga konkurrenca e lirë në tregjet e këtij vendi. Më konkretisht, kjo mbështetje, e dhënë në bazë të një bashkëpunimi të ngushtë midis Spanjës dhe Shqipërisë, synon, nga njëra anë, në forcimin e kapaciteteve të stafit të Autoritetit Shqiptar të Konkurrencës për planifikimin dhe kryerjen e inspektimeve dhe zhvillimin e hetimeve dhe procedurave të tyre.

Po kështu, kjo asistencë synon gjithashtu të rrisë kapacitetet e këtij institucioni në veprimtarinë e tij të promovimit të Konkurrencës midis aktorëve kryesorë në ekonominë shqiptare. Nga ana tjetër, ndihma e Spanjës në kuadër të projektit parashikon gjithashtu mbështetjen për një harmonizim të plotë të legjislacionit shqiptar për konkurrencën me rregulloret dhe acquis-in e komunitetit evropian, si dhe veprimet e nevojshme për përgatitjen e negociatave për hyrjen në Bashkimi Europian.

E gjithë kjo përkthehet në organizimin e aktiviteteve të shumta gjatë gjithë kohëzgjatjes së projektit, të përbërë nga trajnime, seminare dhe grupe pune, përmes të cilave ekspertë nga CNMC, me përvojë të akredituar, kanë pasur mundësinë të ndajnë me kolegë shqiptarë praktikat e mira dhe risitë e fundit në zbatimin e ligjit spanjoll dhe të komunitetit evropian për konkurrencën. 

Në çfarë konsistojën politikat e konkurrencës?

Politikat e konkurrencës kanë të bëjë kryesisht me sigurimin e konkurrimit të kompanive me njëra-tjetrën në një bazë të barabartë – në bazë të produkteve dhe çmimeve të tyre – pa avantazhe që burojnë në mënyrë të padrejtë.

 Pse është thelbësore të mbrosh një konkurrencë të lirë dhe efektive ne tregun shqiptar?

Për konsumatorët, një konkurrencë e lirë dhe efektive midis kompanive siguron një furnizim të gjerë të produkteve dhe shërbimeve, të pajisur me cilësi më të lartë dhe me çmime më të ulëta, si dhe një risi të mëtejshme, duke përmirësuar kështu mirëqenien e të gjithë shoqërisë. Për kompanitë, një konkurrencë e lirë dhe efektive siguron që suksesi i biznesit të varet ekskluzivisht nga përpjekjet dhe aftësia e ndërmarrjeve për të konkurruar me rivalët e tyre, jo për shkak të kufizimeve të vendosura përfundimisht nga kompani të tjera me më shumë fuqi në treg.

Sa i përket qytetarëve, një konkurrencë e lirë dhe efektive lejon që produktet vendase të jenë më konkurruese në të gjithë botën, si dhe në vendin e tyre. Për më tepër, një konkurrencë e lirë dhe e efektshme kontribuon në një shpërndarje efikase të burimeve publike, pasi lufta kundër praktikave të falsifikimit të ofertave (konkretisht bashkëpunimi në procedurat e prokurimit publik) është një veprim parësor për Autoritetet e Konkurrencës.

Cila është situata në të cilën ndodhet aktualisht  Autoritetit Shqiptar i  Konkurrencës?

Raportet e fundit të Komisionit Europian në lidhje me situatën në Shqipëri, në lidhje me anëtarësimin, kanë njohur përparimin e madh të bërë nga ky vend në procesin e tij të konvergjencës në ligjin dhe politikën e konkurrencës, si në aspektin e në përshtatjen e rregulloreve të saj, strukturën institucionale dhe forcimin e kapaciteteve të stafit të Autoritetit të Konkurrencës.

Sidoqoftë, Komisioni Europian konsideron se ky proces forcues duhet të vazhdojë, dhe pa dyshim, në kuadër të këtij progresi kontribuuan aktivitetet e organizuara edhe në kuadrin e projektit tonë. Për më tepër, duke u bazuar në përvojën time në terren deri më tani, do të theksoja se Autoriteti Shqiptar i Konkurrencës është i përbërë nga një staf i ri dhe i trajnuar, i motivuar dhe i hapur për iniciativat e marra në bazë të projektit.

Si funksionon projekti?

Më shumë se 80 aktivitete janë parashikuar të kryhen gjatë zbatimit të projektit, bazuar në një bashkëpunim të ngushtë midis të dy Autoriteteve të Konkurrencës. Aktivitete të tilla përfshijnë: seminare dhe trajnime që kanë si fokus temat kryesore mbi zbatimin e legjislacionit të Konkurrencës, si dhe grupin e punës kushtuar veprimeve të vlerësimit juridik, të cilat sjellin propozime për ndryshime rregullatore. Shumë prej tyre janë zhvilluar në ambientet e Autoritetit Shqiptar të Konkurrencës. Sidoqoftë, disa vizita studimore do t’i mundësojnë stafit të AK-së të vëzhgojë punën e përditshme të homologëve të tyre në Madrid. 

Si ka ndikuar situata e kirjuar gjatë pandemisë në ecurinë e projektit tuaj?

Kriza shëndetësore që rrodhi nga shpërthimi i COVID-19, me masat pasuese të miratuara jo vetëm nga qeveritë e Shqipërisë dhe Spanjës, por edhe nga të gjitha vendet e Bashkimit Europian (distancimi social, pamundësia për të udhëtuar, karantina, etj.) sigurisht që kanë shkaktuar një ndryshim të kontekstit në ekzekutimin e aktiviteteve të Projektit.  Për të përballuar këtë skenar jo të favorshëm, palët e përfshira në ekzekutimin e Projektit kanë kombinuar përpjekjet e tyre më të mira për të ri-planifikuar dhe riorientuar, në kohë rekord, aktivitetet e planifikuara në një format on-line, duke bërë të mundur vazhdimësinë e tij.

Konkretisht, përtej një sistemi të thjeshtë video konferencash, aktivitetet janë ri dizajnuar për të siguruar praninë e ekspertëve në Shqipëri përmes një platforme të mësimit elektronik, e cila lejon sigurimin e materialeve mësimore të përgatitura prej tyre në formën e videos shpjeguese, prezantimeve, dokumentacioneve dhe artikujve me interes, si dhe shkëmbim përshtypjesh me pjesëmarrësit shqiptarë, përmes forumeve në internet, video konferencave dhe postës elektronike. Në këtë mënyrë, përmes këtij modaliteti inovativ ndërveprues, ka qenë e mundur të sigurohen të njëjtat nivele të cilësisë me ato të ofruara fizikisht, dhe si rrjedhojë arritja e objektivave të Projektit.

——

Zyra e Projektit

Zyra e projektit ndodhet brenda ambienteve të Autoritetit Shqiptar të Konkurrencës dhe përbëhet nga anëtarët e mëposhtëm:

 Këshilltari Rezident i Binjakëzimit (RTA), pozicion i mbajtur nga unë. Unë jam një inspektor i Autoritetit Spanjoll të Konkurrencës (CNMC), i diplomuar në Drejtësi nga Universiteti i Granadas (Spanjë) me ekspertizë të certifikuar në Menaxhimin e Institucioneve Kulturore nga Universiteti i Barcelonës (Spanjë) dhe në Ligjin e Pronësisë Intelektuale nga Universiteti i Lisbonës (Portugali).

Asistenti i RTA, funksionet e të cilit kryhen nga Boiken Sinaj, i diplomuar në Shkenca Politike nga Universiteti i Pizës (Itali) me ekspertizë në Marrëdhëniet Ndërkombëtare dhe të Drejtën e Publike nga Universiteti Publik i Tiranës me përvoja studimi në Universitetin e Valencias.

Asistenti Gjuhësor, funksionet e të cilit kryhen nga Marina Duhani, e diplomuar në Finance-Kontabilitet nga Universiteti i Shkodrës, Master në Tregti Ndërkombëtare nga Universiteti i Alicantes (Spanjë), Eksperte e certifikuar në të Drejtën e Pronësisë dhe Konsulencës Financiare nga Universiteti i Alicantes (Spanjë) dhe përkthyese e interpretuese e spanjishtes, italishtes, anglishtes, shqip.  

A e cilësoni të kënaqshëm bashkëpunimin me Autoritetet Shqiptare?

Siç e theksova edhe më parë, projektet e binjakëzimit bazohen në bashkëpunimin e plotë me autoritetet dhe institucionet e përfshira në ekzekutimin e tyre. Pa këtë bashkëpunim të ngushtë, arritja e objektivave të përbashkëta nuk do të ishte e mundur. Pas më shumë se 10 muajve të implementimit të projektit, Autoritetet Shqiptare përgjegjëse për të (konkretisht, Autoriteti i Konkurrencës, si institucion përfitues, dhe CFCU, si Autoritet Kontraktues) kanë treguar nivele shumë të larta në angazhim, gjithmonë të hapura për dialog me shtetin anëtar për të arritur një harmoni të plotë në planifikimin e veprimeve dhe arritjen e objektivave të planifikuara.

Ky bashkëpunim i ngushtë ka qenë kyç për të kapërcyer situatat e vështira me të cilat jemi përballur muajt e fundit, siç është tërmeti i nëntorit të kaluar ose kriza aktuale shëndetësore e shkaktuar nga shpërthimi i COVID-19. Po kështu, organizimi brenda kornizës së projektit të veprimeve të dukshmërisë ka pasur një pritje të shkëlqyeshme nga agjentë të tjerë institucionalë, ekonomikë dhe socialë të përfshirë në mënyrë direkte ose indirekte në politikën e Konkurrencës në Shqipëri, siç janë organet rregullatore, sektori i biznesit apo komuniteti akademik. Mund të përmendim kështu eventin e përurimit të projektit, të mbajtur në 14 nëntor 2019, bashkëpunim me rastin e përvjetorit të 15-të të AK-së, ose disa seksione informuese me studentët e Universitetit të Vlorës, të zhvilluara në 25 nëntor 2019.

Si do ta vlerësonit përvojën tuaj deri më tani në Shqipëri?

Nga një këndvështrim personal, kjo përvojë po më ofron një mundësi unike për të njohur nga afër Shqipërinë, shoqërinë dhe kulturën e saj. Unë duhet të jem i sinqertë dhe të pranoj se, përpara se të fillonte projekti, njohuritë e mia për vendin ishin shumë të kufizuara, ato lidheshin me karakteristikat themelore gjeografike, ngjarje të rëndësishme historike dhe disa referenca kulturore, siç është shkrimtari Ismail Kadare, disa libra të të cilit janë përkthyer në Spanjisht dhe kisha pasur mundësinë ti lexoja, ose përdorimin e politikave inovative kulturore për transformimin e hapësirave publike të Tiranës dhe krijimin e një identiteti të ri për qytetin. Në Shqipëri kam zbuluar një vend me ambiente natyrore mbresëlënëse dhe një trashëgimi të pasur historike dhe kulturore, e cila manifestohet në aspekte të ndryshme të jetës së përditshme, siç është gastronomia e saj e shkëlqyeshme, që është një zbulim i vërtetë, muzika e saj tradicionale ose bashkëjetesa shembullore midis feve.

Megjithatë, pavarësisht disa dallimeve të vogla dhe duke qenë vende të largëta, unë gjej shumë ngjashmëri me idiosinkrizinë spanjolle dhe mënyrën e të qenurit. Ashtu si bashkatdhetarët e mi, shqiptarët kanë një karakter të ngrohtë mesdhetar: u pëlqen të shijojnë hapësirat publike dhe të mblidhen rreth një tryeze të mirë ose të bisedojnë me orë të tëra në kafene. Por, mbi të gjitha, gjëja më e këndshme gjatë kësaj përvoje ka qenë zbulimi i një shoqërie të re dhe të përgatitur me dëshirën për të përparuar, përmirësuar dhe përfituar nga të gjitha mundësitë që e ardhmja të rezervon.

SCAN Magazine 

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.