Ndotja globale/ Shkencëtarët krijojnë ‘super enzimën’ që ‘ha’ shishet plastike gjashtë herë më shpejt

Shkencëtarët kanë krijuar një “super enzimë” të re që mund të shpërbëjë plastikën deri në gjashtë herë më shpejt sesa enzima e tyre e mëparshme. Një ekip studiuesish që më parë kanë ri formyuluan një enzimë që ‘ha’ plastikën me emrin PETase tani e kanë kombinuar atë me një enzimë të dytë për të përshpejtuar procesin, sipas një njoftimi për shtyp nga Universiteti i Portsmouth.

Super enzima mund të ketë pasoja të mëdha për riciklimin e polietilenit tereftalatit (PET), i cili është termoplastika më e zakonshme e përdorur në shishet e pijeve me një përdorim, qilimave dhe veshjeve. PET kërkon qindra vjet për t’u degraduar në mjedis. PETase mund ta dekompozojë atë në elementët e saj të formacionit dhe konstruktit për disa ditë.

John McGeehan, bashkë-autor dhe drejtor i Qendrës për Inovacionin Enzimatik në Universitetin e Portsmouth, i tha CNN se ky zhvillim i fundit përfaqëson një ndalesë të madhe drejt përdorimit të enzimave për riciklimin e plastikës dhe zvogëlimin e ndotjes plastike. “Ne ishim mjaft të befasuar që funksionoi aq mirë”, tha McGeehan, megjithëse ai nënvizoi se procesi është “ende shumë i ngadaltë” për të qenë i qëndrueshëm nga pikëpamja tregtare.

Ai i tha CNN se studiuesit kanë marrë fonde për të kryer eksperimente të mëtejshme dhe zhvillimet e suksesshme mund të nënkuptojnë që PET ekzistues mund të riciklohet në vend që të përdorin lëndët djegëse fosile për të krijuar plastikë të re. “Ne po shohim kursime të mëdha të energjisë”, tha McGeehan.

Si funksionon?

Super enzima kombinon PETase dhe MHETase. Një përzierje e të dyjave prish PET dy herë më shpejt sesa PETase më vete, ndërsa lidhja e dy enzimave rriti shpejtësinë me tre herë të tjera.

McGeehan përdori Burimin e Dritës së Diamantit, një pajisje që përdor rrezet X 10 miliard herë më të ndritshme se Dielli për të parë atomet individuale, për të hartuar strukturën molekulare të MHETase. Studiuesit atëherë ishin në gjendje të krijonin super enzimën e re duke lidhur MHETase dhe PETase, duke qepur enzimat ADN së bashku për të krijuar një zinxhir të gjatë, sipas McGeehan.

Teknika përdoret zakonisht në industrinë e biokarburanteve, e cila përdor enzima për të prishur qelizat, por McGeehan tha se kjo është hera e parë që ai është në dijeni të enzimave që kombinohen për të thyer plastikën. Studimi i plotë u botua të hënën në revistën Procedurat e Akademisë Kombëtare të Shkencave të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Si mund të shkatërrohet plastika ndryshe?

Ndotja e plastikës është një nga çështjet më të ngutshme mjedisore. Një raport i fundit nga The Pew Charitable Trusts parashikoi që vëllimi i plastikës që hyn në oqean mund të trefishohet në 29 milion tonë metrikë në vit deri në vitin 2040 – ekuivalenti i 50 kilogramëve për çdo metër të vijës bregdetare të planetit.

Ai gjithashtu tha se nuk kishte “një zgjidhje të vetme”, por që “një strategji ambicioze e riciklimit” mund të zvogëlojë 31-45% ndotjen plastike. Në prill, firma franceze Carbios njoftoi botimin e një studimi në enzimën e saj të ngrënies PET, e cila do të testohet në një fabrikë demonstrimi afër qytetit të Lyon në 2021, sipas një njoftimi për shtyp nga kompania.

Zgjidhje të tjera të mundshme përfshijnë krimbin e vogël të dyllit, i cili mund të kalojë përmes plastikës, madje edhe polietilenit, një plastikë e zakonshme dhe jo e biodegradueshme që bllokon aktualisht deponitë dhe detet, falë baktereve të tij intestinale.

Krimbat e miellit, faza larvore e brumbullit të krimbave, gjithashtu mund të kontribuojnë. Rreth 3,000-4,000 krimba mund të shpërbëjnë një filxhan kafeje stiropor brenda rreth një jave falë baktereve që jetojnë në intestinit e tyre. (CNN)

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.