Orientimi i sektorëve – Si krahasohen qarqet e vendit me njëra-tjetrën dhe shtetet e zhvilluara

Teoria e tre sektorëve e ndan ekonominë e një vendi në tre sektorë të veprimtarisë: atë parësor (bujqësia dhe nxjerrja e të mirave), dytësor (industria dhe manifaktura), si dhe atë tretësor (shërbimet).

Sipas kësaj teorie fokusi i aktivitetit të një ekonomia lëviz nga ai parësor, përmes dytësorit, për të shkuar në fund te tretësori, në një proces pozitiv, i cili rrit cilësinë e jetës, sigurinë shoqërore, lulëzon edukimin dhe kulturën dhe shmang papunësinë.

Nëse do të analizojmë strukturën në vendet e zhvilluara, do të vëmë re se grafiku do të zhvendoset drejt shërbimeve, me një pjesë shumë të vogël të popullsisë të punësuar në bujqësi dhe me një industri relativisht të zhvilluar por që përfaqëson deri në 20% të të punësuarve.

Shembull i qartë është krahasimi i modelit të Shqipërisë, me atë të vendeve perëndimor si SHBA dhe Britania e Madhe. Çfarë dallohet është se vendi ynë ka ende një barazpeshë mes bujqësisë dhe shërbimeve, raport i cili u përmbys në favor të sektorit tretësor për herë të parë në tremujorin e dytë të vitit 2016.

Po me këtë skemë mund të krahasohen edhe qytetet brenda një shteti, për të kuptuar më mirë organizimin ekonomik dhe si rrjedhojë fazën ku ndodhen në procesin e zhvillimit. SCAN ka marrë në analizë tre qarqe, të cilat varionin edhe më shumë për nga modeli ekonomik që ndjekin.

Kështu, Tirana shfaqet si një qytet i zhvilluar, me një raport pothuajse perëndimor të tre sektorëve. Por, centralizimi i industrisë si një fenomen i viteve të fundit, ka bërë që ky sektor të zërë gjithmonë e më tepër peshë në kryeqytet. Ndonëse në vetvete nuk është një zhvillim negativ për Tiranën, përbën një largim të mundësive për zhvillimin e qarqeve të tjera.

Në një stad më të përparuar të sektorit dytësor paraqitet Durrësi, i cili gjatë vitit të fundit ka shtuar 4,3 pikë përqindje.

Vlora, e cila për faktin që është një qark që përfiton shumë nga turizmi paraqet një grafik të ngjashëm me Tiranën, por ende të varur nga bujqësia. Raporti mes tre sektorëve në Vlorë ka mbetur i pandryshuar prej vitesh, tashmë.

Ndryshe nga këto tre qarqe është dukshëm qarku i Elbasanit, ku përparimi drejt sektorit tretësor është shumë i ngadaltë, duke mbetur në 27,3% të numrit të të punësuarve, shifra më e ulët në të gjithë Shqipërinë. Kjo tregon se sipërmarrja private në Elbasan është ende e pazhvilluar.

Sa i takon qarqeve të tjera, sektori primar është mbizotërues me të paktën 10 pikë përqindje ndaj shërbimeve dhe me katërfishin e të punësuarve se në sektorin dytësor. Në rang vendi, struktura ekonomike po përparon drejt sektorit tretësor, i cili po fiton terren ndaj atij primar.

Angelo Haruni/SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.