Paralajmërojnë ekspertët: Pasaportat e vaksinave Covid mund të diskriminojnë kategori të caktuara të njerëzve

Pasaportat e vaksinave Covid-19 janë “të realizueshme” por jo derisa të dimë më shumë se sa zgjat imuniteti, kanë thënë ekspertët. Dhe ato kanë potencialin për të diskriminuar të rinjtë, gratë shtatzëna ose ata që nuk mund të marrin një dozë për arsye mjekësore.

Kjo duhet të faktorizohet në çdo skemë të tillë përpara se të nisë, sipas një raporti të Royal Society i cili përcakton 12 teste të cilat duhet të plotësohen nga çdo plan i pasaportës së vaksinës.

Kriteret përfshijnë një mënyrë për t’ju përshtatur “ndryshimeve në efikasitetin e vaksinës kundër varianteve të reja”.

Dhe një pasaportë vaksine do të duhet të përmbushë standardet etike dhe ligjore duke përfshirë mbrojtjen e të dhënave, të drejtat e njeriut dhe ligjet e barazisë dhe diskriminimit.

Është gjithashtu me rëndësi jetike të jesh i qartë se për çfarë do të përdoren pasaportat, qofshin ato udhëtime ndërkombëtare apo liri më të mëdha të vendit, përshkruan raporti.

Shqetësimet shkencore

Çështjet kryesore shkencore janë rreth asaj se sa zgjat imuniteti dhe nëse vaksinat do të mbrojnë nga variante të reja. Është e vështirë të thuash se për sa kohë duhet të jetë e vlefshme një pasaportë vaksine, nëse nuk dihet për sa kohë qëndron mbrojtja e dhënë nga doza.

Dhe do të duhet të jetë e qartë nëse të gjitha vaksinat në përdorim mbrojnë nga çdo variant i ri, veçanërisht nëse njerëzit po udhëtojnë në pjesë të botës ku lloji dominues është i ndryshëm nga ai në vendin e tyre të lindjes.

Vaksina është provuar të jetë shumë e mirë në mbrojtjen e njerëzve nga sëmundja me koronavirus. Por ka ende pyetje rreth asaj se sa ndalon njerëzit që mbartin virusin dhe e transmetojnë atë tek të tjerët.

Kuptimi i kësaj do të jetë i rëndësishëm nëse statusi i vaksinimit bëhet një kalim për tu përzier më lirshëm me të tjerët, shpjegoi Prof Christopher Dye, një epidemiolog në Universitetin e Oksfordit që kontribuoi në raport.

Ai tha se e vetmja vaksinë e mandatuar aktualisht për të udhëtuar nëpër botë është ethet e verdha, dhe ka vetëm një lloj vaksine në dispozicion, është shumë efektive dhe jep mbrojtje gjatë gjithë jetës.

Çështjet ligjore dhe etike

Si shqetësimet shkencore, ka edhe konsiderata ligjore dhe etike, sipas autores kryesore të raportit Prof Melinda Mills.

“Për çfarë do të përdoret, marrja e një pune ose pjesëmarrja në një ndeshje futbolli apo blerja e qumështit?” ajo e pyeti.

“Po sikur të fillojmë t’u ndalojmë njerëzve mallrat dhe shërbimet thelbësore?”

“Ekziston rreziku i diskriminimit padrejtësisht në punësimin, pjesëmarrjen në ngjarje, sigurimin, aplikimet për strehim, ju mund të mendoni për shumë shembuj,” shpjegoi Prof Mills.

Nëse një skemë pasaportash është përgatitur para se të gjithëve në vend t’u ofrohet një dozë, kjo mund të dëmtojë padrejtësisht të rinjtë ose njerëzit që jetojnë në pjesë të caktuara të vendit.

Edhe atëherë, disa njerëz nuk janë në gjendje ose nuk u rekomandohet të marrin vaksinën, për arsye mjekësore ose gjatë shtatzënisë, përveç nëse janë në rrezik të veçantë, për shembull.

Dhe, “njerëzit me etni të ndryshme kanë nivele të ndryshme të hezitimit të vaksinave”, tha Prof Mills, i cili hap potencialin për diskriminim ndaj “besimeve fetare ose politike” të njerëzve ose kur ky hezitim është i lidhur me një histori të gjatë të racizmit dhe margjinalizimit.

‘Pa dozë, pa punë’

Nëse punëdhënësit zbatojnë politikat “pa dozë, pa punë” ku kërkesa për t’u vaksinuar është e shkruar në kontratat e punëtorëve, ligjet e barazisë do të duhet të ekuilibrohen me detyrat ligjore të kujdesit, tha Prof Mills.

Për shembull, e drejta e individëve që punojnë në shtëpitë e kujdesit për të zgjedhur që të mos vaksinohen do të duhej të ishte e ekuilibruar ndaj imperativit për të mbrojtur të prekshmit në kujdesin e tyre. Disa vende kanë zhvilluar tashmë skema pasaportash, përfshirë Estoninë, Danimarkën dhe Izraelin.

Testet

12 testet e përshkruara nga Royal Society rekomandojnë që një pasaportë vaksine duhet të:

• Plotësojnë standardet për imunitetin Covid-19
• Përshtaten ndryshimeve midis vaksinave në efikasitetin e tyre dhe ndryshimeve në efikasitetin e vaksinave kundër varianteve që shfaqen
• Të jenë të standardizuara ndërkombëtarisht
• Kenë kredenciale të verifikueshme (ju mund të provoni se dikush është vaksinuar)
• Kenë përdorime të përcaktuara
• Të bazohet në një platformë të teknologjive ndërvepruese (p.sh. në sisteme të ndryshme operative si Android ose Apple dhe në pajisje të ndryshme si telefona, tableta dhe jashtë linje)
• Të jetë i sigurt për të dhënat personale
• Të jetë i lëvizshëm
• Të jenë të përballueshëm për individët dhe qeveritë
• Plotësojnë standardet ligjore
• plotësojnë standardet etike
• Kenë kushte përdorimi që kuptohen dhe pranohen nga mbajtësit e pasaportave

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.