Princi miliarder i Astrazeneca mbante çelësin për t’i dhënë fund pandemisë. Pse planet e tij shkuan keq?!

Ndërsa Covid-19 bëri kërdi në mbarë botën vitin e kaluar, djali 39-vjeçar i një miliarderi indian po hidhte bazat për një plan që ai shpresonte se përfundimisht do t’i jepte fund pandemisë. Adar Poonawalla – CEO i Institutit Serum të Indisë (SII), prodhuesi më i madh i vaksinave në botë – pompoi qindra miliona dollarë në objektin e tij të prodhimit indian dhe u zotua të bënte miliona doza të një vaksine të paprovuar në atë kohë të koronavirusit.

Ajo vaksinë, e krijuar nga Universiteti i Oksfordit dhe AstraZeneca (AZN), ishte ende në prova klinike në atë kohë. Askush nuk ishte i sigurt se sa kohë do të duhej të zhvillohej një vaksinë, e lëre më nëse do të funksiononte.

Për të realizuar planin e tij, Poonawalla fillimisht duhej të mblidhte gati 1 miliard dollarë. Dhe jetët e qindra miliona njerëzve më të rrezikuar të planetit ishin në rrezik, pasi SII ishte zotuar t’u siguronte vendeve më të varfra me doza të mjaftueshme. Nëse ‘bixhozi’ do të shpërblehej, Poonawalla do të shpëtonte jetë të panumërta dhe do të përshëndetej si një hero gjatë një periudhe trazirash historike. Familja e tij jashtëzakonisht e pasur gjithashtu do të bëhej edhe më e pasur duke përfituar nga një marrëveshje e rëndësishme.

Ndërsa bota i dha paratë – dhe besimin e saj – Poonawalla-s, gjërat dukej se po shkonin sipas planit. Vaksina AstraZeneca mori miratimin nga rregullatorët e Mbretërisë së Bashkuar në dhjetor 2020 dhe Poonawalla u bë një emër i njohur në Indi.

Por shpejt u bë e qartë se sa keq kishte llogaritur Poonawalla sfidat që vijnë me shpërndarjen e miliona vaksinave në mes të një pandemie që ndodh një herë në shekull.

Aftësia e kompanisë së tij për të vaksinuar edhe bashkatdhetarët e tij u vu në dyshim në fillim të këtij viti pasi një valë shkatërruese e koronavirusit goditi Indinë. Ai gjithashtu ka dështuar në përmbushjen e angazhimit të tij për t’i dhënë doza kombeve të tjera – pasojat e të cilave kanë dëmtuar reputacionin e tij dhe kanë hedhur dritë mbi rreziqet e një mbështetjeje kaq të madhe tek një prodhues.

Nga mbarështues kuajsh tek prodhues vaksinash

Është e lehtë të kuptosh pse disa nga emrat më të mëdhenj të shëndetit publik zgjodhën të mbështeteshin te Poonawalla.

Pak prodhues mund t’i afrohen shkallës në të cilën SII është në gjendje të prodhojë vaksina. Kompania – e cila u themelua nga babai i Poonawalla, Cyrus, 55 vjet më parë – prodhon 1.5 miliardë vaksina çdo vit për fruthin, rubeolën, tetanozin dhe shumë sëmundje të tjera. Ato shpërndahen kryesisht në vendet me të ardhura të ulëta në mbarë botën, përfshirë Indinë. Poonawalla vlerëson se pak më shumë se 50% e foshnjave në botë varen nga vaksinat e bëra në SII.

Familja Poonawalla hartoi një rrugë të pazakontë për t’u bërë një nga prodhuesit më të shquar të vaksinave në botë. Ata kanë edukuar dhe garuar kuaj të racës së pastër që nga vitet 1940, duke u diversifikuar në farmaceutikë, financa dhe pasuri të paluajtshme gjatë gjysmëshekullit të fundit.

Cyrus Poonawalla tani është njeriu i shtatë më i pasur i Indisë, me vlerë më shumë se 16 miliardë dollarë, sipas Indeksit të Miliarderëve të Bloomberg. Djali i tij Adar mori detyrën si CEO në vitin 2011 dhe është fokusuar në zgjerimin në tregjet ndërkombëtare.

Për t’u përgatitur për prodhimin e vaksinës AstraZeneca, Poonawalla tha se ai shpenzoi 800 milionë dollarë për blerjen e kimikateve, shisheve të qelqit dhe lëndëve të tjera të para, si dhe rritjen e kapacitetit prodhues në fabrikën e tij në qytetin indian perëndimor të Pune.

Më shumë se 250 milionë dollarë erdhën nga fondet e veta të kompanisë. 300 milionë dollarë të tjera erdhën nga Fondacioni Bill dhe Melinda Gates, me të cilin SII bashkëpunoi për të ofruar doza të zbritura ose falas për vendet me të ardhura të ulëta. Pjesa tjetër u pagua nga vendet e tjera pasi SII filloi të pranonte porosi për vaksina. Në total, SII ra dakord të bënte deri në 200 milionë doza vaksinash për deri në 92 vende, si pjesë e marrëveshjes së saj me Fondacionin Gates dhe Gavi, një aleancë vaksinash.

E gjithë kjo ndodhi, megjithatë, përpara se rregullatorët të nënshkruanin për vaksinën AstraZeneca. Sikur provat për atë vaksinë të ishin të pasuksesshme, SII “thjesht do të prodhonte dhe më pas do të përfundonte duke i hedhur ato,” tha Poonawalla.

Mbulimi i medias globale u bë gjithashtu i pafavorshëm, me titujt që lidhin mungesën globale të vaksinave me problemet e SII, duke përfshirë ndalimin e eksportit në Indi dhe një zjarr në objektin e kompanisë në Pune. Në atë kohë Poonawalla tha se zjarri nuk kishte asnjë efekt në prodhimin e Covishield. Por që atëherë ai ka ndryshuar kursin, duke thënë se incidenti ka luajtur një rol të madh në pengimin e prodhimit.

Megjithatë, ai është përfshirë nga polemika të tjera që kanë dëmtuar reputacionin e tij. Ndërsa rastet e Covid-19 të Indisë po rriteshin në qiell në prill, Poonawalla uli çmimin e vaksinës së tij dhe iu referua masës si një “gjest filantropik” – duke çuar në kritika të rënda, me aktivistët që theksuan se edhe një fitim i vogël është ende një fitim për SII. CNN

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.