Shqipëria në shifra/ Tendencat e pazakonta të qarqeve!

Nga Jenida Vladi/SCAN Magazine 

Vjetari statistikor i fundit i publikuar nga Instituti i Statistikave nxjerr të dhëna interesante lidhur me tendencën që kanë dëshmuar qarqe të ndryshme të vendit për punësimin, bujqësinë, blegtorinë, shpenzimet e deri edhe nivelin e motorizimit të shoqërisë. Këto tendenca shërbejnë për të kuptuar jo vetëm atë që ka ndodhur vitet e fundit por edhe për të orientuar politikat e nevojshme për të “korrigjuar” ato që mund të mos jenë fenomene pozitive.

“Ekstremet” e punësimit 

Përsa i përket pjesëmarrjes në tregun e punës, Elbasani ka kryesuar Shqipërinë. Referuar Vjetarit të Instat, qarku i Elbasanit rezulton qarku që ka vënë më shumë ‘në lëvizje’ popullsinë nga mosha 15 deri në 64 vjeç, duke kaluar edhe Tiranën. Shkalla e pjesëmarrjes në forcën e punës mbi 15 vjeç për Elbasanin është 65.8% Edhe pse angazhimi është më i madhi në vend, numri i të punësuarve në këtë qark është 11.4 %, nga  numri i  përgjithshëm i të punësuarve në Shqipëri, ndërsa norma e papunësisë është 6.6 %. Pas Elbasanit, qarku i dytë me shkallën më të lartë pjesëmarrëse në forcën e punës për këtë grupmoshë, është Shkodra, me 63.8%, e ndjekur me një diferencë të vogël nga qarku i Vlorës, me 63.6%

Nga ana tjetër, qarku i Lezhës ka rezultuar i dyti për nga shkalla e papunësisë, për popullsinë e së njëjtës grupmoshë (15-64 vjeç). Norma e papunësisë për vitin 2018 është 19.2%. Ndërkohë, numri i të punësuarve në qarkun e Lezhës është 3.8 % e numrit të përgjithshëm të të punësuarve në të gjithë rajonin.

Qarqet më “dorëlëshuar”

Megjithatë, shpenzimet mesatare mujore për një familje, janë më të larta në qarkun e Lezhës, se në atë të Elbasanit. Shpenzimet mesatare mujore për konsum në një familje të qarkun të Lezhës ishin  72.852 lekë, në një kohë që në qarkun e Elbasanit, një familje ka shpenzuar mesatarisht 63.847 lekë.

Edhe pse norma e papunësisë ishte elementi “ndryshe” i qarkut të Lezhës, në fakt ai renditej i dyti, pasi vendin e parë për shkallën e papunësisë në vitin 2018 e zotëron qarku i Vlorës, me 21.9% Ndërkohë, numri i të punësuarve në qarkun e Vlorës është 6.4% e numrit të përgjithshëm të të punësuarve në Shqipëri.

Qarqet “green”

Megjithatë, Vlora është dalluar si qarku me prodhimin më të madh të agrumeve në rang kombëtar, dallim i cili në fakt, evidentohet qartazi. Sipas Instat, në qarkun e Vlorës është prodhuar afro 70% e totalit të agrumeve nga i gjithë vendi.

Po të hidhemi në Korçë, rezulton se në vitin 2018, ky qark na ka “furnizuar” me fruta, pasi ka zënë 30% të prodhimit të pemëve frutore, duke u dalluar kështu, përveç serenatave, edhe nga kjo përqindje. Korça u ndoq nga qarku i Elbasanit, me 13%, e më pas nga qarku i Fierit, me 12% Qarku i Fierit, nga ana tjetër, ka qenë qarku me numrin më të lartë të ndërmarrjeve aktive, fill pas kryeqytetit. Nëse Tirana ka numëruar 53 mijë e 767 ndërmarrje aktive përgjatë vitit 2018, qarku i Fierit ka pasur 21 mijë e 631 të tilla. Fieri është një nga qarqet kryesorë ekonomik në Shqipëri. Numri i të punësuarve në qarkun e Fierit rezultoi sa 11.8 % e numrit të përgjithshëm të të punësuarve në vend, ndërsa norma e papunësisë, 9.1%.

Qarku me më shumë shkolla private

Për të kapërcyer në një tjetër sektor, a e dini se Shkodra ka orientimin më të madh drejt shkollave të mesme private, në rang kombëtar? Vjetari Statistikor i Instat e rendit si vendin me përqindjen më të lartë të nxënësve të regjistruar në shkolla të mesme private, krahasuar me ato publike. Afro 20% e nxënësve të regjistruar në shkolla të mesme privatë në të gjithë Shqipërinë, janë në qarkun e Shkodrës. Kjo tendencë, në fakt, ndjehet edhe në qarkun e Vlorës, me 18.8% apo në qarkun e Fierit, me 17.3%

Qarqet ku gjenden “qejflinjtë” e alkoolit

Shqiptarët janë konsumues “të mirë” të alkoolit dhe duhanit. Megjithatë, gishti është drejtuar nga qarku i Dibrës në vitin 2018. Dibra është qarku me përqindjen më të lartë të konsumit të pijeve alkoolike dhe duhanit, në rang kombëtar. Nga 12 qarqe, ky i fundit zë 6%, edhe pse ndiqet ngushtë nga qarku i Elbasanit, me 5.2%. Kurse, në vend të tretë renditet qarku i Lezhës, me 4.8%. Përsa i përket qarkut të Tiranës, në fakt ka një përqindje 3.3, më të vogël se pjesa më e madhe e qarqeve. I fundit në radhë, me konsumin më të ulët të pijeve alkoolike dhe duhanit, është qarku i Vlorës, me 2% Megjithatë, përpos konsumit të alkoolit dhe duhanit, Dibra është dalluar po ashtu si qarku me migrimin më të madh të brendshëm neto, duke ju larguar plot 1 mijë e 632 persona, vetëm përgjatë vitit 2018.

Qarku më i varfër por me lindshmërinë më të lartë

Le të kalojmë në Kukës, i cili po kontribuon më së shumti në shtimin e popullsisë, Në fakt, është qarku i dytë më i vogël në Shqipëri, përsa i përket numrit të popullsisë. Në 2018, ky qark ka pasur shkallën më të lartë të shtesës natyrore të popullsisë për 1.000 banorë. Mosha mediane e popullsisë rezultoi 35.5 vjeç. Ndërkohë, numri i të punësuarve në qarkun e Kukësit është 2.6% e numrit të përgjithshëm të të punësuarve në Shqipëri, ndërsa norma e papunësisë në 2018- ën, është 7.5 %.

Dominanca e tregut të “arit jeshil”

Nga Kukësi në Berat, në qarkun ku ndodhen “dashamirësit” më të mëdhenj të ullinjve. 32% e tregut të prodhimit të ullinjve ka qenë “në duar” të Beratit, përgjatë vitit 2018. Përsa i përket po këtij sektori, qarku i Beratit është ndjekur ngushtë nga qarku i Fierit, me 27% të totalit të prodhuar. Nga ana tjetër, qarku i  Elbasanit ka arritur të mbulojë 14% të këtij tregu, ndërsa ai i Vlorës, 13% Përpos kësaj, edhe qarku i Beratit, ashtu si qarku i Dibrës ndjeu një rënie të theksuar të numrit të popullsisë, me 984 persona, për shkak të migrimit të brendshëm, duke u renditur fill pas qarkut të Dibrës.

Qarku më “jo-blegtoral” i vendit

Përsa i përket Gjirokastrës. në vitin 2018 u identifikua për numrin më të ulët të gjedhëve në vend, me një diferencë të dukshme nga të gjitha qarqet e tjera të vendit. Përshembull, nëse qarku i Fierit, njëkohësisht qarku me numrin më të madh të gjedhëve, kishte plot 68 mijë e 709, qarku i Gjirokastrës kishte vetëm 19 mijë e 667. Por, gjithashtu, ky qark, në vitin 2018 është “boshatisur” nga të rinjtë. Mosha mesatare e popullsisë ka rezultuar 39.4 vjeç, duke qenë kështu vlera më e lartë krahasuar me qarqet e tjera.

Qarqet më “urbane”

Qarku i Durrësit, për të cilin ka shumë për të folur, veçanërisht në këtë periudhë fundviti, në vitin 2018 është veçuar si qarku i dytë për nga numri i automjeteve të pasagjerëve për 1.000 banorë, fill pas Tiranës. Nga ana tjetër, sikurse Tirana, është i vetmi që ka përjetuar një rritje të popullsisë nga migrimi i brendshëm neto, me gjithsej 816 persona. Po ashtu, është qarku i tretë më i madh në vend, ku jeton afro 10% e popullsisë së përgjithshme të Shqipërisë, në 2018-ën. Në po këtë vit, sipas vjetarit të Instat, numri i të punësuarve mbulonte 7.5% të numrit të përgjithshëm të të punësuarve në Shqipëri, ndërsa norma e papunësisë kapi 13.8% Numri i ndërmarrjeve në këtë qark ishte 12.921, si dhe u miratuan 156 leje ndërtimi për ndërtesa të reja gjatë vitit 2018.

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.