Si do të përfshihen emigrantët në ekonomi? Nga banka e posaçme te ulja e kostos së remitancave e prioriteti në skemën e PPP-ve

Strategjia e re për diasporën parashikon përfshirjen e saj në ekonominë kombëtare, përmes orientimit të dërgesave të emigrantëve. Synimi është jo vetëm nxitja e këtyre dërgesave, por edhe orientimi i tyre nga konsumi drejt zhvillimi. E pjesë e strategjisë është kanalizimi i remitancave drejt mekanizmave formalë, si sistemi bankar. Strategjia përmban një analizë të thelluar të mënyrës sesi emigrantët shqiptarë kanë sjellë paratë në Shqipëri. “Kanalet kryesore të dërgimit të parave prej emigrantëve shqiptarë familjeve të tyre fillimisht kanë qenë informale.

Ato janë sjellë pranë familjes nga të interesuarit ose dërgimit përmes të afërmve e miqve. Në një fazë të mëvonshme filloi dërgimi i tyre i formalizuar nëpërmjet korrierëve të paguar dhe institucioneve jobankare. Në fazën e tretë ka nisur edhe dërgimi i tyre nëpërmjet sistemit bankar” shkruhet në strategji. Në këto kushte, strategjia parashikon një kanalizim të dërgesave të parave drejt mekanizmave formalë për faktin se kjo jo vetëm rrit transparencën, por dhe promovon sistemin bankar vendas duke rritur fuqinë e tregut të remitancave. E për të nxitur dërgesat e parave në Shqipëri përmes sistemit bankar, strategjia parashikon që ta bëjë këtë “rrugë” më pak të kushtueshme, pra me më pak komision për t’u paguar nga dërguesi.

“Strategjia Kombëtare parashikon që në bashkëpunim me organizatat ndërkombëtare dhe qeveritë e vendeve pritëse për remitancat të promovojë transfertat me kosto më të ulët përmes kanaleve formale. Remitancat e migrantëve do të konsiderohen një prej instrumenteve të zhvillimit të vendit.  Strategjia Kombëtare e Diasporës parashikon një koordinim kombëtar të institucioneve përgjegjëse shtetërore për të bashkëvepruar për të krijuar një plan veprimi për remitancat, i cili do të:

• Evidentojë praktika të mira për dërgesat e emigrantëve,
• Zgjerojë shërbimet bankare në Shqipëri dhe përmirësojë bashkëpunimin mes bankave  shqiptare e të huaja në lidhje me remitancat,
• Zgjerojë kapacitetet e institucioneve të tjera financiare dhe të Postës Shqiptare për të  përmirësuar shërbimin e transferimit të remitancave,
• Rrisë kapacitetet shtetërore dhe të organizatave të diasporës në vendet pritëse për të bashkëpunuar në zhvillimin e përbashkët të iniciativave mes këtyre vendeve.
• Nxisë kanalizimin e remitancave në rrugë bankare dhe ndërmarrjen e hapave praktikë në përdorimin e remitancave për zhvillim të vendit”, shkruhet në strategji.

Po pjesë e strategjisë nuk është vetëm ulja e kostos së dërgesave, por edhe nxitja e përdorimit më eficient të parave nga ana e pritësve të tyre në Shqipëri, pra nga familjet shqiptare. Strategjia Kombëtare parashikon nxitjen e aftësimin e familjeve të migrantëve si pritës të remitancave për përdorimin më eficient të tyre dhe menaxhimin e bizneseve të vogla. “Krijimi i shembujve të cilët i tregojnë diasporës sesi familjarët e tyre do t’ua kthejnë paratë e marra, do të jetë një nxitje për këdo që të rrisë dërgesat në para për familjet në Shqipëri”, shkruhet më tej në strategji.

Varësia e Shqipërisë nga remitancat dhe shkaqet e rënies së tyre

Shqipëria konsiderohet një vend me varësi të lartë nga dërgesat e emigrantëve.  Ato kanë përbërë 9-15 për qind të GDP-së dhe rreth 15 % të të ardhurave familjare. Remitancat erdhën duke u rritur nga viti 1991 në vitin 2007, kur arritën në maksimumin e tyre. Në këtë vit në Shqipëri hynë në formë remitancash 952 milionë euro dhe ishte vendi me varësinë më të madhe nga remitancat në rajon, me mbi 300 euro për frymë. Pas këtij viti remitancat erdhën në rënie, duke arritur pikën më të ulët në vitin 2013, nën nivelin 500 milionë euro. Pakësimi i remitancave shkaktoi rritje të varfërisë. Remitancat filluan të rriten në vitin 2014, duke arritur në 592 milionë euro dhe në vitin 2016 arritën në 616 milionë euro.

“Rënia e remitancave drejt Shqipërisë ndodhi kryesisht për shkak të krizës ekonomike në vendet kryesore pritëse si Greqia dhe Italia. Por, vlen të shtohen shkaqe të tjera si maturimi i procesit migrator, mplakja e brezit të parë të migrantëve, rritja e shpenzimeve për brezin e dytë dhe të tretë të emigrantëve, kristalizimi i projekteve migratore, rritja e kostos së shërbimeve publike dhe jetesës në vendet pritëse, modifikimi i sjelljes dhe projekteve individuale e familjare për shkak të pasigurisë e ankthit që shkakton kriza financiare etj” analizohet në strategji. Në këto kushte, varësia e lartë e vendit nga remitancat, sipas strategjisë, e bën të nevojshme administrimin strategjik të tyre.

Si do të përfshihet diaspora në ekonomi?

“Strategjia për Diasporën 2018-2024“ parashikon edhe inkurajimin e pjesëmarrjes së saj në zhvillimin ekonomik të vendit. Ajo parashikon disa masa për nxitjen e thithjes së investimeve, themelimit të ndërmarrjeve të vogla e të mesme në fushën e bujqësisë, industrisë ushqimore dhe zhvillimin e zonave rurale. E për këtë qëllim parashikohet krijimi i disa lehtësive fiskale për diasporën mes të cilave heqje taksash e lehtësim procedurash. Strategjia Kombëtare do të krijojë një ambient të favorshëm në vendlindje për diasporën siç janë incentivat fiskalë, shtimin e informacionit, shmangien e korrupsionit, reduktimin e riskut, shmangien nga tatimet e importimit për makineritë, pajisjet dhe lëndët e para për investime, heqjen e tatimit të korporatës dhe zvogëlimin e numrit të procedurave për marrjen e lejes së ndërtimit.

Një bankë për diasporën?

Strategjia Kombëtare parashikon nxitjen e promovimit të produkteve specifike bankare për diasporën dhe të politikave bankare të veçanta apo krijimin e Bankës për Diasporën. Ajo inkurajon sistemin bankar të ndërmarrë një reformë për sa u përket normave të interesit, të cilat do të nxisin diasporën të shkojë një hap më larg se sa transferimi i pagesave në vendin e origjinës. “Fondet e depozituara nga migrantët mund të përdoren për dhënien e kredive lokale. Kursimet e diasporës mund të kthehen në kredi më të lira, të cilat do të përkrahin bizneset vendore,” thuhet në strategji.

Më tej, ajo nxit krijimin e një platforme, e cila do të ofrojë fonde për mikrokredi për diasporën dhe migrantët. Kjo mund të bëhet edhe përmes institucioneve ekzistuese mikrofinanciare.

“Do të aplikohen edhe modelet e ofrimit të kredive për aktivitete të vogla gjeneruese të të ardhurave për individë dhe për zhvillimin e bizneseve në emër të grupeve të organizuara. Shoqatat lokale mund të transformohen në kooperativa ekonomike, përmes qasjes në kredi të financuara nga diaspora, si dhe ndihmës teknike që ofrohet nga projektet. Potenciali zhvillimor i ofertës qëndron në kapacitetin e saj për të ulur koston e kredive për të dobëtit që marrin mikrokredi. Në këtë rast, aktivitetet fundore që përfitojnë nga kreditë mund të mos kenë parashikime për angazhimin direkt të diasporës. Brenda kontekstit, diaspora mund të preferojë kanalizimin e fondeve drejt bizneseve të një kreditori të panjohur e jo një të afërmi me lidhje familjare, pasi kjo rrit mundësinë e kthimit të kredisë.

Pagesat për familjen apo miqtë mund t’i ekspozohen rrezikut që të kuptohen më shumë si “dhurata” e jo si huamarrje” përcaktohet më tej në strategji. Investimet e diasporës, sipas projektit,  do të orientohen drejt bizneseve kolektive, të cilat do të vlerësohen me rëndësi për komunitetet e diasporës. Në këto raste, migrantët do të kenë pjesën e tyre të drejtpërdrejtë në biznese. Strategjia parashikon se kjo do të bëhet përmes përkrahjes ndaj iniciativave kolektive apo bizneseve private, për shembull, duke zgjedhur një sektor të caktuar ekonomik me rëndësi më të madhe për komunitetet lokale.

Në fund, sa i përket përfshirjes së diasporës në ekonomik, strategjia parashikon se ajo do të inkurajohet të marrë pjesë me përparësi në projekte të partneritetit publik-privat dhe të investojë në projekte infrastrukturore.

Kreshnik Kuçaj/SCAN Magazine

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.