Sot Dita Botërore e Zemrës, flasin mjekët: Masat parandaluese për të zvogëluar rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare. Shërbimi i Kardiokirurgjisë, çdo vit kryhen 750 operacione

Dita Botërore e Zemrës mbahet në nivel global çdo vit, në datën 29 shtator, për të informuar njerëzit në lidhje me sëmundjet kardiovaskulare, të cilat janë shkaku më i madh i vdekjeve në të gjithë botën. Qendra Spitalore Universitare Nënë Tereza ka publikuar së fundmi intervistat me tre mjekë të njohur.  Dita Botërore e Zemrës gjithashtu synon të promovojë masa parandaluese që zvogëlojnë rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare. Mjekja kardiologe në QSUT, D.Sh.M. Daniela Teferiçi shpjegon faktorët e rrezikut dhe masat parandaluese për sëmundjet kardiovaskulare.

Çfarë janë sëmundjet kardiovaskulare dhe si t’i parandalojmë at?

Sëmundje kardiovaskulare quhen sëmundjet që prekin zemrën dhe enët e gjakut. Diagnoza që zë peshën kryesore për sa i përket sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë është sëmundja artereosklerotike. Kjo sëmundje prek enët e gjakut që ushqejnë zemrën të cilat quhen arterie koronare; enët e gjakut që ushqejnë trurin dhe enët e gjakut periferike që ndodhen kudo në trup.

Sëmundje të tjera që bëjnë pjesë në këtë grup janë:

1- Sëmundjet që prekin muskulin e zemrës dhe që çojnë në dobësim të forcës së tij, pra në insufiçencën kardiake apo thënë ndryshe pamjaftueshmëri e zemrës.

2- Sëmundjet valvulare janë patologjitë që prekin valvulat e zemrës. Këto sëmundje mund të jenë të lindura ose të fituara. Sëmundje të fituara kanë si shkak kryesor sëmundjen reumatizmale që mund të ketë kaluar një njeri në fëmijëri apo adoleshencë dhe që manifestohet në moshë të rritur me sëmundje valvulare të zemrës.

3- Sëmundjet e zemrës që manifestohen me aritmi. Aritmia mund të jenë funksionale pra që nuk lindin në kushtet e dëmtimeve strukturore kardiake ose më serioze për jetën siç janë ato valvulare; të muskulit të zemrës apo e arterieve koronare.

4- Insulti cerebral që mund të jetë me natyre iskemike, i cili ndodh kur një tromb bllokon enën e gjakut që ushqen një zonë të caktuar të trurit apo me natyrë hemorragjike kur kemi çarje të enës së gjakut. Zakonisht insulti me natyrë hemorragjike shkaktohet nga hipertensioni arterial.

Faktorët e riskut dhe parandalimi i tyre

Sëmundjet kardiovaskulare mund të parandalohen duke pasur në menaxhim faktorët e rrezikut që i stimulojnë ato. Faktorët e rrezikut për t’u prekur nga sëmundjet kardiovaskulare janë të ndryshëm. Ata kategorizohen në faktorë të pa modifikueshëm dhe në faktorë të modifikueshëm.

Te faktorët e pa modifikueshëm bëjnë pjesë:

o Mosha- Meshkujt mbi 45 vjeç dhe femrat mbi 55 vjeç kanë rrezik për të zhvilluar sëmundje kardiovaskulare.

o Seksi – Meshkujt janë më të rrezikuar se femrat për të zhvilluar sëmundje artereoskleroike, pra të enëve të gjakut. Te femrat ky rrezik shtohet me fillimin e menopauzës.

o Trashëgimia- Personat që kanë në pemën familjare një mashkull që ka pësuar një atak kardiovaskular para moshës 55 vjeç ose një femër që ka pësuar një atak kardiovaskular para moshës 65 vjeç, quhen që kanë trashëgimi për të zhvilluar sëmundje kardiovaskulare.

Faktorët e modifikueshëm, të rreziku janë:

• Diabeti- personat diabetikë janë dyfish më të rrezikuar për të zhvilluar sëmundje artereosklerotike të enëve të gjakut kundrejt jodiabetikëve. Kemi dy tipe, diabeti tip I që zakonisht është me origjinë virale pra kemi të bëjmë me shkatërrim të qelizave të pankreasit që prodhojnë insulinën dhe nuk prodhohet më insulinë dhe diabeti tip II që mund të shfaqet nga mbipesha, mungesa e aktiviteti fizik, nga mënyra e ushqyerjes me shumë kalori, tek të cilët prodhohet insulinë por ajo nuk vepron në qeliza.
• Hipertensioni- Te një person me shifra të larta të tensionit arterial, enët e gjakut janë në një presion më të lartë i cili çon në prishje të shtresës së brendshme të enëve të gjakut që quhet endotel dhe prisha e tij çon në formimin e pllakës artereosklerotike, deri në mbyllje nga trombi.
• Dislipidemitë- Yndyrnat përfshijnë kolesterolin dhe trigliceridet. Dy komponentët kryesor të kolesterolit janë: LDL kolesteroli, që është komponenti i dëmshëm si dhe komponenti i mirë i quajtur HDL kolesterol, ku ky i fundit pastron gjakun nga sasia e tepërt e kolesterolit. Personat që kanë një profil të dëmshëm lipidik kanë rritje të koleserolit të keq dhe ulje të kolesterolit të mirë.
• Duhanpirja- Kjo është pjesë e stilit të jetesës dhe është një nga armiqtë kryesor të enëve të gjakut. Me ndërprerjen e duhanit, ka mundësi që të zhduken edhe efektet e tij të dëmshme. Nuk është kurrë vonë për të ndaluar duhanin. Është shumë e rëndësishme për të mos zhvilluar sëmundje kardiovaskulare, pasi vazhdimi i pirjes së duhanit pas diagnostikimit me sëmundje të zemrës mund të konsiderohet “vetvrasës”.
• Mënyra e të ushqyerit- Shumë e rëndësishme është ushqyerja me një dietë të shëndetshme; konsumimi i vajit të ullirit, frutave dhe perimeve dhe konsumimi i kontrolluar i yndyrna shtazore.
• Aktiviteti fizik- Ne futemi tek popujt sedentar, që nuk kryejnë aktivitet. Pra hamë keq dhe nuk lëvizim. Duhet të bëhet aktivitet fizik i moderuar deri në të fuqishëm, të paktën 2 orë e 30 min/ javë. Nëse aktiviteti që zhvillohet është aerobik i fuqishëm, mjafton edhe 1 orë e gjysmë/ javë. Kush nuk ka kohë për aktivitet ushtrimor, mund edhe vetëm të ecë deri në 30 minuta/ditë. Aktiviteti fizik luan një rol shumë të rëndësishëm në rritjen e kolesterolit të mirë në organizëm.
• Stresi- Nuk është një faktor i mirëfilltë rreziku por ai nxit shfaqjen e sëmundjes artereosklerotike. Stresi nxit shpërthimin e hormoneve- katekolaminave, të cilat janë vazo ngushtuese dhe bëjnë ngushtimin e enëve të gjakut të zemrës, të cilat nëse janë edhe të shtresëzuara nga pllakat arterosklerotike, mund të çojnë në mbylljen totale të enës së gjakut, duke shkaktuar infarktin.
• Preklampsia- Që është hipertensioni gjatë shtatëzënisë. Preklamsia shfaqet në muajin e gjashtë të shtatëzënisë dhe është një faktor i ri rreziku. Është parë që këto femra kanë probabilitet më të lartë të zhvillojnë sëmundje kardiovaskulare në të ardhmen, kundrejt femrave që nuk kanë patur preklampsi.

Kush është i shëndetshëm duhet të tregojë shumë kujdes për të parandaluar zhvillimin e sëmundjeve kardiovaskulare. Për këtë është e rëndësishme krerja e analizave në mënyrë periodike. Tensioni duhet matur minimalisht një herë në vit, që rreth moshës 20 vjeç. Një herë në tre vjet, duke filluar po në moshë të re duhet vlerësuar profile lipidik, pra yndyrnat. Këto kontrolle janë shumë të rëndësishme pasi ka situata të trashëguara dhe duke bërë këto kontrolle të vazhdueshme arrihet të diagnostikohet në kohë dhe të parandalohet përkeqësimi i këtyre faktorëve dhe shfaqja e sëmundjeve të zemrës.

Simptomat e shfaqjes së sëmundjes kardiovaskulare

Ndër simptomat kryesore të shfaqjes së sëmundjeve kardiovaskulare është dhimbja e kraharorit. Kjo dhimbje mund të shfaqet kur ngjit një malore, shkallët apo kur ekspozohesh ndaj një klime të ftohtë. Dhimbja shfaqet në kraharor, në formë shtrënguese dhe mund të përhapet në nofullën e poshtme, në shpinë, apo në krahun e majtë. Këto dhimbje kanë shumë mundësi që të kenë të bëjnë me ngushtim të enëve të gjakut dhe shfaqen më shumë te meshkujt. Te femrat simptomat shfaqen më ndryshe. Ato nuk përjetojnë dhimbje kraharori por marrje fryme. Te nje grua aktive, një marrje e menjëhershme e frymës, një lodhje e theksuar mund të jetë shfaqje e sëmundjes së arterieve koronare. Ndërkohë diabetikët dhe moshat e mëdha nuk i kanë të shprehura këto simptoma, ata mund të përjetojmë një jorehati të lehtë në kraharor, por jo shenja specifike.

Personat tek të cilët shfaqen këto shenja duhet menjëherë të konsultohen me mjekun e tyre dhe të kryejnë ekzaminimet e nevojshme për të diagnostikuar problemin e tyre.

Ekzaminimet për sëmundjet kardiovaskulare

Ekzaminimi më i thjeshtë është elektrokardiograma (EKG) por që jep shumë informacion për sa i përket ngushtimit të enëve të gjakut dhe ritmit të zemrës. Nëse në EKG nuk ka informacion për ngushtim të enëve të gjakut atëherë kalohet në dy ekzaminimet e tjera eko kardiake dhe prova ushtrimore, pasi një EKG që del mirë, nuk përjashton ngushtimin e arterieve koronare sepse ngushtimi mund të jetë aq i vogël sa nuk jep simptoma në qetësi, pra në kushtet në të cilat kryhet EKG. Në ekon kardiake vlerësohen lëvizjet e muskulit të zermës dhe valvulat, megjithatë edhe eko mund të dalë shumë mirë në rastet e sëmundjes artereosklerotike, deri në momentin që nuk ka ndodhur një infarkt, pasi nuk është bllokuar ena e gjakut apo të jetë dëmtuar muskuli i zemrës. Në këtë pikë është shumë e rëndësishme të kalohet në provën ushtrimore, apo siç i themi ndryshe biçikleta.

Gjatë provës ushtrimore rritet konsumi i oksigjenit dhe aty shfaqen simptomat e arterieve edhe kur ato janë lehtësisht të ngushtuara. Pra shikohet çfarë ndryshimesh elektrokardiografike shfaqen gjatë sforcimit fizik. Gjatë provës shikohet edhe si përgjigjet tensionit gjatë sforcimit fizik si edhe nëse ka aritmi gjatë sforcimit fizik. Nëse kemi diagnostikuar që ka një ngushtim të arterieve koronare kalohet në ekzaminim tjetër që është koronarografia dhe që është një ekzaminim invaziv. Koronarografia shikon arteriet koronare dhe lokalizon ato që janë të ngushtuara, në çfarë mase janë të ngushtuara dhe bëhet trajtimi me stentim (zgjerim i enës së gjakut) ose me ndërhyrje kirurgjikale.

Kujdesi për pacientët e trajtuar

Trajtimet invasive gjithmonë shoqërohen me trajtimin medikamentoz pra marrjen e ilaçeve dhe ndryshimin e stilit të jetesës. Pas këtyre trajtimeve, pacienti duhet të ketë një kujdes shumë të veçantë për shëndetin, pasi serish është i rrezikuar për të shfaqur probleme të zemrës. Në këtë rast nuk kemi të bëjmë më me parandalim primar, pra të mosshfaqjes së sëmundjes por kemi të bëjmë me një paradalim sekondar ku sëmundja është shfaqur, është trajtuar por duhet një kujdes i veçantë për të trajtuar të gjithë faktorët e rrezikut që ka një person, në mënyrë që sëmundja mos të rishfaqe. Gjithashtu këta pacientë duhet të rikontrollohen vazhdimisht me eko dhe prove ushtrimore, për të parë ecurinë e tyre, pasi ekziston rreziku që sëmundja të përsëritet apo të shfaqet diku tjetër.

Kardiokirurgjia, një shërbim elitar në QSUT- Intervistë me Prof. Arben Baboçi, mjek kardiokirurg

Shërbimi i Kardiokirurgjisë është një shërbim plotësisht i konsoliduar dhe një nga më të shquarit e qendrës sonë spitalore. Në të ushtron aktivitetin e tij një ekip mjekësh kardiokirurgë, kardiologë e anestezistë, si dhe një personel i mesëm, të gjithë me një nivel profesional të lartë dhe plotësisht të përkushtuar ndaj shërbimit për pacientët tanë. Ky shërbim deponon një strukturë spitalore moderne, të ndërtuar e të pajisur sipas normave të Bashkimit Europian, gjë që bën të mundur realizimin me sukses të një numri mjaft të madh ndërhyrjesh kirurgjikale, duke filluar nga pacientët e porsalindur e deri në moshat e pleqërisë së thellë. Në këtë shërbim kryhen të gjitha llojet e operacioneve në zemër, me ndonjë përjashtim të rrallë, si dhe çdo urgjencë kardiokirurgjikale, sado e ndërlikuar qoftë. Prej disa kohësh ky aktivitet ka ardhur në rritje, duke kapur vitet e fundit shifrën e rreth 750 operacioneve çdo vit, me një vdekshmëri spitalore aktualisht shumë të ulët, prej 0,6-0.7%.

Cilat janë risitë e fundit në shërbimin e kardiokirurgjisë?

Kur një ekip rrit ndjeshëm numurin e ndërhyrjeve dhe plotëson rutinën e aktivitetit me një cilësi të lartë, natyrshëm kërkon më pas të zgjerojë gamën e operacioneve të nevojshme dhe të zhvillojë nënspecialitetet. Me këtë trend po punohet edhe tek ne për disa projekte si ai i kirurgjisë së aortës, i kirugjisë mini-invazive valvulare dhe në fëmijët, i ablacionit kirurgjikal në çrregullimet e ritmit, i ultrafiltracionit në sallë e në reanimacion, i përdorimit të qelizave staminale, implantimi i valvulave pa sutura etj. Rezultat i tyre kanë qenë edhe disa modifikime të teknikave të veçanta kirurgjikale, të propozuara nga ne dhe të pranuara ndërkombëtarisht.

Kjo punë voluminoze është ndjekur natyrshëm edhe nga një aktivitet i gjerë shkencor brenda e jashtë vendit, i reflektuar në një numër të madh artikujsh e referimesh shkencore.

Cilat janë ndërhyrjet më të shpeshta?

Ndërhyrjet më të shpeshta sigurisht janë ato, që kryhen mbi sëmundjet më të shpeshta të zemrës. Sot, në plan të parë, është sëmundja ishemike e zemrës, pra ajo që shkakton infarktin e miokardit, për pasojë edhe ndërhyrjet më të shumta janë ato të by-pass aorto-koronar. Më pas vjen kirurgjia valvulare dhe ajo e sëmundjeve të lindura të zemrës tek fëmijët.

Po ato më të rralla dhe më të ndërlikuara?

Mund të rreshtoj këtu një sërë sëmundjesh të zemrës, për të cilat kërkohen ndërhyrje kirurgjikale mjaft të ndërlikuara si dhe pajisje dhe procedura të veçanta. Të tilla janë ndërhyrjet urgjente në disekimin e aortës; në kirurgjinë mini-invazive valvulare; në disa tumore të zemrës; në një pjesë të ri-ndërhyrjeve tek ata që operohen për herë të dytë apo të tretë etj. Ndërsa tek fëmijët mund të përmend mjaft ndërhyrje të ndërlikuara në moshë fare të vogël, në rastet me keqformime komplekse si transpozicioni i enëve të mëdha të gjakut, kanali AV i plotë, tetralogjia e Fallot etj. Duhet vënë në dukje që, të gjitha ndërhyrjet në zemër kush më shumë e kush më pak, janë të ndërlikuara për vetë procedurat komplekse dhe çelësi i suksesit qëndron në punën e përbashkët të të gjitha hallkave të ekipit, kirurg-anestezist-reanimator-kardiolog dhe personel i mesëm.

Krahasuar me vendet fqinje si është niveli i këtyre ndërhyrjeve te ne?

Sot mund të themi, pa e tepruar aspak, se jemi në një nivel plotësisht të krahasueshëm jo vetëm me fqinjët tanë por edhe me shumë nga qendrat e vendeve më të zhvilluara. Nuk janë të shumta qendrat kardiokirurgjikale, që kanë një volum të tillë pune dhe rezultate si ato, që përmenda më lart. Për më tepër, në rajonin tonë jemi e vetmja qendër, që realizon ndërhyrjet në sëmundjet e lindura të zemrës tek fëmijët. Maqedonia, Kosova, Mali i Zi, Bosnje-Hercegovina nuk i mbulojnë vetë këto ndërhyrje. Jemi qendër e cila ka realizuar hapjen e qendrave të tjera të kardiokirurgjisë sikurse rasti i Qendrës Universitare të Kosovës. Gjithashtu jemi i vetmi shërbim në QSUT i cili ka një memorandum bashkëpunimi për trajnimin e specializantëve të kardiokirurgjisë me një Universitet të Komunitetit Europian, në rastin konkret me Universitetin e Padovës në Itali.

Cilat janë pritshmëritë tuaja për përmirësimin e punës në këtë shërbim, gjithnjë në kuadër të rritjes së cilësisë dhe kujdesit ndaj pacientit?

Nisur nga kërkesat e larta për shërbim, në qendrën tonë është e pashmangshme ekzistenca e një liste pritjeje për të sëmurët. Shkurtimi i kohës së pritjes do të ishte një arritje e rëndësishme në përmirësimin e shërbimit. Kjo mund të realizohet duke shfrytëzuar plotësisht kapacitetin e strukturës sonë, nëpërmjet shtimit të buxhetit nga njëra anë dhe shtimit të personelit nga ana tjetër, e shoqëruar edhe me një ndërhyrje për restaurimin e strukturës. Kështu mund të arrihet në kryerjen e 1000 operacioneve në vit. Thellimi i bashkëpunimit dhe i funksionimit si një unitet me shërbimet e kardiologjisë dhe të kardiopediatrisë. Edukimi në vazhdim i personelit është, pa dyshim, një element tjetër i rëndësishëm për përmirësimin e kujdesit ndaj pacientit dhe rritjen e cilësisë. Faktor tjetër mjaft ndikues mbetet edhe motivimi më i mirë i personelit mjekësor, duke shfrytëzuar paketat e ofruara nga FSDKSH.

Këshilla për pacientët e operuar, pasi dalin nga spitali.

Ndërhyrjet në zemër nga njëra anë shtojnë jetëgjatësinë e të sëmurit dhe nga ana tjetër përmirësojnë rrënjësisht cilësinë e jetës së tij. Një pjesë e të sëmurëve, duke u ndjerë mirë pas operacionit, neglizhojnë në kujdesin që duhet të tregojnë ndaj vetes. Harrojnë që nga kjo, sëmundja mund të përsëritet apo të ndërlikohet ajo që është bërë më parë. Për këto arsye rekomandohet ndjekja e rregullt dhe periodike e tyre nga mjekët kardiologë, marrja e saktë e mjekimit të përshkruar, një mënyrë jetese e shëndetshme, ku përfshihet dieta e përshtatshme dhe aktiviteti fizik i rekomanduar. Vetëm kështu mund të shmangen surprizat e pakëndshme.

Çfarë është koronarografia dhe përse shërben ajo, flet Taulant Gishto, mjek në Shërbimin e Kardiologjisë

Shërbimi i Hemodinamikës në QSUT është një shërbim i përbërë nga dy salla, në të cilat kryhen procedurat e koronarografisë diagnostike, procedurat intervencionuese të shoqëruara me implantim stentesh dhe procedurat e kateterizimit. Hemodinamika, prej nëntorit 2015 është organizuar me shërbim 24-orësh, në funksion të trajtimit në kohë të infarktit akut të miokardit, me ngritje të segmentit ST. Aktualisht ky shërbim ka një organizim hierarkik me në krye shefin e shërbimit Prof.Artan Goda dhe mjekët hemodinamistë primarë dhe sekondarë.

Çfarë është koronarografia dhe cilat janë rreziqet nga kryerja e saj?

Koronarografia është një procedurë diagnostikuese dhe intervencionuese apo ndërhyrëse (PCI). Në fazën e parë, bëhet diagnostikimi i problemeve koronare (bllokimi e enëve të gjakut që ushqejnë zemrën) dhe nëse problemet mund të trajtohen sipas kritereve përcaktuara, kalohet në fazën ndërhyrëse.
Rreziqet e koronarografisë, janë nga risqet që mund të lidhen me komplikacionet lokale si hematoma apo disekimi i arteries femorale (çarje e murit të aortës), komplikacionet që mund të lidhen me lëndën e kontrastit që përdoret në ekzaminim, deri tek komplikacionet më problematike si disekimi i arterieve koronare, tromboza brenda stentit deri në humbjen e jetës.

Në cilat raste rekomandohet të kryhet ky ekzaminim?

Ky ekzaminim rekomandohet në pacientët ku dyshohet ngushtimi i arterieve koronare nëpërmjet informacioneve që vijnë nga ankesat e pacientit; nga ndryshimet në elektrokardiogramë; në ekokardiogramë; nga të dhënat indirekte që marrim nga prova ushtrimore apo të dhënat imazherike që vijnë nga angio-CT koronar. Pavarësisht dyshimeve që vijnë nga ekzaminimet e mësipërme, për përcaktimin e saktë të problemeve koronare shërben koronarografia. Ndërsa rastet kur koronarografia është fortësisht e i ndikuar, janë rastet me infarkt akut miokardi të 12 orëve të para nga fillimi i dhimbjes, ku revaskularizimi i enës së mbyllur nëpërmjet procedurës së PCI është jetëshpëtues në shumicën e rasteve.

Çfarë përfiton pacienti, nga kryerja në kohë e këtij ekzaminimi?

Përfitimi i pacientëve me anginë të paqëndrueshme lidhet me faktin që këtyre pacientëve nëpërmjet PCI apo ndërhyrjes me stente mund t’u parandalohet një infarkt i mundshëm nga ngushtimi kritik i enëve koronare. Përfitim i drejtpërdrejtë lidhet dhe me cilësinë e jetës, ku largimi i dhimbjes së gjoksit si rrjedhojë e hapjes së ngushtimit, i rikthen këta pacientë në një përditshmëri të pakufizuar. Përfitimi i pacientëve që janë duke kaluar një infarkt akut miokardi është i jashtëzakonshëm, pasi sa më shpejt të futet pacienti në sallën e hemodinamikës dhe sa më shpejt të hapet ena përgjegjëse për infarktin aq më shumë ind muskulor ruhet pa u dëmtuar dhe aq më pak ivalidizohet pacienti, pasi ka kaluar fazën akute të infarktit. Duhet përmendur këtu dhe rëndësia e pazëvendësueshme e kësaj procedure në uljen drastike të humbjes së jetës së pacientit në fazën akute.

Në varësi të rezultatit të koronarografisë, cilat janë hapat e mëpasshëm që duhet të ndjekë mjeku dhe pacienti?

Në rast se pacienti stentohet (zgjerohet ena e gjakut) me sukses, ndiqet si protokoll vlerësimi i pacientit 4 herë brenda vitit të parë pas procedurës, që përkthehet në muajin e parë, të tretë, të gjashtë dhe të dymbëdhjetë pas procedurës. Nëse pacienti shfaq shqetësime, ai duhet t’i paraqesë ato në çdo moment te mjeku kurues. Pacientët që kryejnë koronarografinë, kontrolle të herëpashershme duhet të kryejnë edhe pranë mjekut të familjës e më pas bazuar në sistemin e referimit, tek kardiologu i poliklinikës apo rrethit ku banojnë.

Në punën tuaj të përditshme, cilat janë rastet më të ndërlikuara?

Rastet më të vështira, në punën tonë të përditshme janë ato që lidhen me ndihmën e pacientëve që janë në fazën e infarkit akut të miokardit. Kjo pasi shpeshherë këta pacientë shfaqen në gjendje të dekopesuar e shoqëruar me gjendje shoku kardiogjen, një situatë jete kërcënuese, ku zemra ka humbur funksionin pompë si rrjedhojë e infarktit.

Disa këshilla për pacientët, para dhe pas kryerjes së koronarografisë.

Këshillat rutinë të pacientëve, përpara procedurës së koronarografisë, lidhen me holluesit (medikamentet) që përdoren përpara procedurës. Pacientit i rekomandohet të jetë i pangrënë atë ditë që kryen procedurën.
Ne si staf, nga ana jonë e përgatisim pacientin me të gjitha ekzaminimet përpara procedurës, ku standardet përfshijnë gjak komplet, bilanc biokimik, EKG, eko kardiake, grafi pulmoni.
Pas procedurës pacientëve u rekomandohet marrja e 1.5 deri ne 2 litra ujë të mara në 2 orët e para, në mënyrë që të kemi sa më pak komplikacione nga lënda e kontrastit që përdoret gjatë procedurës.
Nëse procedura është e suksesshme dhe pacienti nuk ka kaluar një infarkt akut miokardi mund të dalë nga spitali pas 48 orëve. Në të kundërt nëse është stentuar një pacient që ka kaluar infarkt, duhet të presim ditëqëndrimin sipas protokollit në këta pacientë. Më pas, pas daljes nga spitali me mjekimet që u shënohen në fletëdalje, pacientët duhet të drejtohen pranë mjekut të familjes për të kryer procedurat e marrjes së medikamenteve me rimbursim në rastet kur kanë nevojë.

os.de/SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.