Vendi i zhdukur për shkak të ndryshimeve klimatike – Çfarë ndodhi me qytetin kinez?!

Kultura e Liangzhu, Kinë, u zhduk 4000 vjet më parë nga përmbytjet e shkaktuara nga klima e furishme.

E ndërtuar në deltën e lumit Yangtze në Kinën lindore, rreth 160 km nga Shangai, Liangzhu është një nga gjetjet më të rëndësishme arkeologjike në histori. Themelimi i tij daton rreth 5000 vjet më parë, në 3300 pes, dhe qyteti dhe zona përreth përfaqësojnë shembullin më të fundit të kulturës së lodhit në neolitin kinez, përpara zbulimit të metaleve. Deri më tani, arsyeja e shembjes së saj, e cila ndodhi pas një mijë vitesh prosperitet dhe ndodhi në një kohë relativisht të shkurtër, ka mbetur një mister, por një studim i publikuar në Science Advances zbulon një zgjidhje të mundshme të enigmës: faji, sikurse thanë “Disa stalaktite”, është ndryshimi i klimës.

Kultura Liangzhu ishte veçanërisht e avancuar për kohën e saj, dhe ishte një nga të parat që zhvilloi një sistem publik të menaxhimit të ujit. Qyteti përshkohej nga një sistem i ndërlikuar kanalesh lundruese të kontrolluara nga diga, të cilat shërbenin për të mbajtur nën kontroll ujin, por edhe për të ushqyer fushat e kultivuara që ndodheshin përreth qytetit. Kjo punë gjigante e inxhinierisë së ujit e ndihmoi Liangzhun të përparonte për rreth 1000 vjet, por ishte gjithashtu, siç doli, shkaku i rënies së tij. Në fakt, duke studiuar rrënojat e qytetit, arkeologët nuk kanë qenë në gjendje të gjejnë ndonjë të dhënë se kolapsi i qytetërimit Liangzhu mund t’i atribuohet shkaqeve njerëzore: për shembull, nuk ka asnjë shenjë se mund të ketë qenë faji i një lufte. Rrënojat, megjithatë, të cilat njihen që nga viti 1936 dhe që u zgjodhën si trashëgimi e UNESCO-s në vitin 2019, kanë një karakteristikë të veçantë: ato janë të mbuluara me një shtresë të hollë argjile.

Në jugperëndim të qytetit të Liangzhu është një sistem shpellë – ja ku shkuan autorët e studimit për të zgjidhur misterin e argjilës. Ata e bënë këtë duke vënë në pikëpyetje stalaktitet dhe stalagmitet, të cilat janë struktura që formohen gjatë miliona viteve falë veprimit të pandërprerë të ujit, dhe për këtë arsye mbajnë brenda tyre një sërë informacionesh historike dhe klimatike për vendin ku gjejnë. Ekipi mori disa mostra guri dhe i datoi ato me një sistem radioizotop (uranium dhe torium) që u lejon atyre të llogarisin moshën e tyre me saktësi ekstreme (marzhi i gabimit është vetëm 30 vjet).

Ajo që ata gjetën ishte se, kur qytetërimi Liangzhu filloi të shembet, rreth 4300 vjet më parë, e gjithë zona po përjetonte një periudhë reshjesh të jashtëzakonshme, të shoqëruara nga musone veçanërisht të dhunshme. Një ndryshim i menjëhershëm i klimës që zgjati 300 vjet dhe çoi në përmbytje të tilla shkatërruese në fushat e kultivuara të qytetërimit Liangzhu sa që zhduku qytetin dhe e detyroi popullsinë të ikte dhe të kërkonte strehim diku tjetër. Një paraardhës i përmbytjes së njohur globale?! Focus

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.