‘Viruse që mund të shpëtojnë miliona jetë’ – Si bakteriofagët po rezultojnë më efektivë se antibiotikët duke shëruar njerëzit

Mund të duket e çuditshme pas një pandemie që ka vrarë miliona dhe ka kthyer botën përmbys, por viruset mund të shpëtojnë po aq jetë.

Në një pjatë Petri në një laborator në kryeqytetin e Gjeorgjisë Tbilisi, po zhvillohet një betejë midis baktereve rezistente ndaj antibiotikëve dhe viruseve “miqësore”.

Ky komb i vogël në Kaukaz ka nisur kërkimin mbi një mënyrë novatore për të trajtuar makthin e afërt të baktereve që bëhen rezistente ndaj antibiotikëve nga të cilët varet bota.

Të anashkaluar prej kohësh në Perëndim, bakteriofagët ose viruset që hanë baktere po përdoren tani në disa nga rastet më të vështira mjekësore, duke përfshirë një grua belge që zhvilloi një infeksion kërcënues për jetën pasi u plagos në bombardimin e aeroportit të Brukselit në vitin 2016.

Pas dy vitesh trajtimi të pasuksesshëm me antibiotikë, bakteriofagët e dërguar nga Tbilisi shëruan infeksionin e saj në tre muaj.

“Ne përdorim ata fagë që vrasin bakteret e dëmshme” për të kuruar pacientët kur antibiotikët dështojnë, tha Mzia Kutateladze nga Instituti i Bakteriofagëve Eliava për AFP.

Edhe një infeksion banal mund të “vrasë një pacient sepse patogjeni ka zhvilluar rezistencë ndaj antibiotikëve,” tha Kutateladze.

Në raste të tilla, fagoterapia “është një nga alternativat më të mira”, shtoi ajo.

Fagët njihen për një shekull, por u harruan dhe u hodhën poshtë pasi antibiotikët revolucionarizuan mjekësinë në vitet 1930.

Njeriu i Stalinit

Nuk ndihmoi që njeriu që bëri më shumë për t’i zhvilluar ato, shkencëtari gjeorgjian Giorgi Eliava, u ekzekutua në vitin 1937 me urdhër të një gjeorgjiani tjetër, Lavrentiy Beria, pasardhësi më famëkeq i Stalinit dhe kreu i policisë së tij sekrete.

Eliava kishte punuar në Institutin Pasteur në Paris me mikrobiologun francezo-kanadez Felix d’Herelle, një nga dy burrat e njohur për zbulimin e fagëve dhe e bindi Stalinin ta ftonte në Tbilisi në 1934.

Por bashkëpunimi i tyre u ndërpre kur Beria vriste Eliava, megjithëse motivi i tij mbetet ende mister.

Me Organizatën Botërore të Shëndetësisë që tani e shpall rezistencën antimikrobike si një krizë globale shëndetësore, fagët po kthehen, veçanërisht pasi ata mund të synojnë bakteret duke lënë qelizat njerëzore të paprekura.

Një studim i fundit paralajmëroi se superbakteret mund të vrasin deri në 10 milionë njerëz në vit kur rezistenca antimikrobike për shkak të përdorimit të tepërt të antibiotikëve arrin një pikë kthese. Kjo mund të ndodhë brenda tre dekadave.

Viruset ‘trajnuese’

Ndërsa ilaçet e bazuara në fagë nuk mund të zëvendësojnë plotësisht antibiotikët, studiuesit thonë se ata kanë avantazhe të mëdha për të qenë të lirë, duke mos pasur efekte anësore dhe as duke dëmtuar organet ose florën e zorrëve.

“Ne prodhojmë gjashtë fagë standardë që janë të spektrit të gjerë dhe mund të shërojnë sëmundje të shumta infektive,” tha mjekja e Institutit Eliava, Lia Nadareishvili.

Megjithatë, në rreth 10 deri në 15 për qind të pacientëve, fagët standardë nuk funksionojnë dhe “ne duhet të gjejmë ata që mund të vrasin llojin e caktuar bakterial”, shtoi ajo.

Fagët e përshtatur për të synuar infeksione të rralla mund të zgjidhen nga koleksioni masiv i institutit, më i pasuri në botë, ose të gjenden në ujërat e zeza ose ujërat e ndotura ose toka, tha Kutateladze.

Instituti madje mund të “trajnojë” fagët në mënyrë që “ata të mund të vrasin gjithnjë e më shumë baktere të ndryshme të dëmshme”.

“Është një terapi e lirë dhe lehtësisht e aksesueshme”, shtoi ajo.

Trajtimi i fundit

Një inxhinier mekanik amerikan 34-vjeçar që vuante nga një sëmundje kronike bakteriale për gjashtë vjet i tha AFP se “tashmë ndjente përmirësim” pas dy javësh në institutin e Tbilisit.

“Kam provuar çdo trajtim të mundshëm në Shtetet e Bashkuara,” tha Andrew, i cili do të thoshte vetëm emrin e tij.

Ai është një nga qindra pacientët nga e gjithë bota që mbërrijnë në Gjeorgji çdo vit për trajtimin e fundit, tha Nadareishvili.

Duke qenë se armatura tradicionale antimikrobike po shterohet me shpejtësi, nevojiten më shumë studime klinike në mënyrë që fagoterapia të mund të miratohet më gjerësisht, argumentoi Kutateladze.

Në vitin 2019, Administrata e Ushqimit dhe Barnave e Shteteve të Bashkuara (FDA) autorizoi një studim klinik mbi përdorimin e bakteriofagëve për të kuruar infeksionet dytësore te pacientët me Covid.

Përtej mjekësisë, fagët tashmë janë duke u përdorur për të ndaluar daljen e ushqimit dhe ato “mund të përdoren në bujqësi për të mbrojtur të korrat dhe kafshët nga bakteret e dëmshme,” tha Kutateladze.

Instituti ka kryer tashmë kërkime mbi bakteret që synojnë pambukun dhe orizin.

Bakteriofagët gjithashtu kanë potencial për të luftuar armët biologjike dhe për të luftuar bioterrorizmin, me studiuesit kanadezë që publikuan një studim të vitit 2017 mbi përdorimin e tyre për të luftuar një sulm antraksi në vende publike të mbushura me njerëz.

N.Xh / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.