9523 dosje pronash pa përgjigje! Çështjet, peng i hipotekave, hartave, djegies së regjistrave

9523 dosje pronash në gjithë territorin mbeten ende pa një vlerësim përfundimtar për njohjen, kthimin, apo kompensimin e tyre. Shkak janë pasaktësitë me hartat, mungesa e të dhënave kadastrale, djegia e kadastrave në disa qytete, mungesa e bashkëpunimit nga hipotekat apo komisionet e kthim-kompensimit të pronave, deri te pretendimet gjyqësore. “Scan“ ka zbardhur raportin vjetor të Agjencisë së Trajtimit të Pronave për vitin 2017, i cili analizon në mënyrë të detajuar shkaqet për të cilat këto dosje pronash nuk kanë ende një përgjigje.

Problemet sipas qarqeve

Qarku Vlorë, konkretisht rrethet Sarandë dhe Delvinë kanë problematikë marrjen e vërtetimeve kadastrale dhe hipotekore pranë organeve përkatëse, për shkak se në këtë rreth ZVRPP Sarandë është djegur në vitin 1997, ndërsa zyra e kadastrës Sarandë është vjedhur ne vitin 2009. Qarku  Fier, duke përfshirë këtu rrethin Mallakastër, ka të njëjtën problematikë në lidhje me marrjen e dokumentacionit të vjetër ligjor pasi ZVRPP e Fierit është djegur në vitin 1997. Qarku Gjirokastër, përfshin këtu rrethin Tepelenë, ka të njëjtën problematikë për marrjen e dokumentacionit të vjetër hipotekor, pasi ZVRPP Gjirokastër nuk jep  informacion. Në të tre qarqet procesi i azhurnimit për regjistrimin e pronës në hipotekë nuk ka përfunduar duke sjellë mungesën e informacionit për statusin juridik të pronës së pretenduar si dhe mosplotësimin e dokumentacionit hartografik nga qytetarët.Përsa i përket problematikave të hasura nga ana e subjekteve për marrjen e dokumentacionit  për qarqet Tiranë, Dibër, Elbasan si më poshtë: Qarku Tiranë, subjektet përcjellin fragmente harte apo dokumentacionin hipotekar nga ZVRPP pa vulën njehsuese lidhëse. Për të gjitha qarqet, vërtetimet në lidhje me përfitimin nga ligji nr. 7501  “Për tokën” lëshuar nga ZVRPP apo Drejtoria e Administrimit dhe Mbrojtjes së Tokës (DAMT), nuk japin informacionin e duhur, sidomos përsa i përket vendndodhjes së pronës së përfituar, e cila do na shërbejë për zbatimin e ligjit 133/2015 në lidhje me zbritjen e vlerës së fituar. Qarku Dibër dhe ai Elbasan, subjektet në shumicën e rasteve nuk arrijnë të marrin fragmente harte nga ZVRPP përkatëse, pasi këto zona nuk janë të hedhura në sistemin e ZVRPP-së, si pasojë ka pengesë si  për subjektin  kërkues dhe për ATP në marrjen e konfirmimeve. Përsa i përket problematikave të hasura nga ana e subjekteve për marrjen e dokumentacionit për qarqet Durrës, Korçë, Berat, si më poshtë: Në rastet kur prona është në bashkëpronësi kërkohet të trajtohet për njërin bashkëpronar sipas rastit, pasi për bashkëpronarët e tjerë nuk mund të sigurojnë informacion apo dokumentacion.

Procedurat e reja

Një seri problematikash lidhur me vlerësimin e dosjeve të pronarëve lidhen edhe me procedurat e reja që aplikohen nga ATP prej vitit të shkuar, por edhe me vetë ligjin e ri të kthim-kompensimit të pronës. Këto procedura përcaktojnë se kompensimi i subjekteve fillon pasi vlerësimi financiar i pronës bëhet përfundimtar; ka kaluar afati 30-ditor i njoftimit përmes publikimit të vlerësimit financiar dhe nuk ka pasur ankim; subjektet e interesuara dhe Avokatura e Shtetit deklarojnë që nuk do të bëjnë ankim; dhe në rastet kur ka ankim dhe është përfunduar shqyrtimi në gjykatat e të gjitha niveleve, duke përfshirë edhe Gjykatën e Lartë. Subjektet të cilat disponojnë të paktën një vendim përfundimtar të vlerësuar financiarisht, kanë të drejtë të aplikojnë për kompensim. ATP-ja vijon procedurat për kompensimin e subjekteve sipas rendit kronologjik, duke filluar nga vendimi më i hershëm. Prioriteti i mënyrave të kompensimit përcaktohet sipas rendit të mëposhtëm: Kompensim fizik në ish-pronën e subjektit të shpronësuar; Kompensim fizik nga fondi i tokës; Kompensim financiar. ATP-ja kërkon nga autoritetet përkatëse vendore dhe qendrore informacion nëse mbi ish-pronën e njohur me vendim përfundimtar një subjekti të shpronësuar, që mendohet të parashikohet për kompensim fizik, është miratuar leje ndërtimi ose dhënë ndonjë e drejtë tjetër në përputhje me legjislacionin në fuqi, apo nëse ka filluar procedura për dhënien e kësaj të drejte. Në çdo rast, ATP-ja kërkon informacion nga Agjencia Shqiptare e Zhvillimit të Investimeve dhe Agjencia e Trajtimit të Koncesioneve.

Ligji i ri

Pika më e debatuar e ndryshimeve është vendosja e kufirit prej 20% për vlerën e kompensimit financiar të pronarëve. Ndryshimet përcaktojnë që kur subjekti i shpronësuar nuk përfiton kompensim fizik dhe ka një vendim përfundimtar nga shteti (Agjencia e Pronave), të vlerësuar financiarisht, ai do të përfitojë kompensim financiar nga fondi financiar i kompensimit deri në 20% të vlerës totale të kompensimit financiar. Por përfitimi financiar nuk mund të jetë më i lartë se 10 milionë lekë të reja. Pjesa tjetër, 80 për qind, nga vlerësimi i vendimit përfundimtar do të kompensohet fizikisht nga fondi i tokës.

Zëri kadastral i origjinës së pronës përcaktohet duke u bazuar në dokumentacionin ligjor të administruar në dosje ose, në mungesë të këtij të fundit, për përcaktimin e zërit kadastral do të përdoret harta e kohës së shpronësimit dhe, në mungesë të saj, harta që është më e afërt me kohën e shpronësimit; në pamundësi objektive për përcaktimin e zërit kadastral, sipas kësaj shkronje, atëherë vendimi i kompensimit vlerësohet financiarisht me çmimin minimal, të përcaktuar në hartën e vlerës për atë njësi administrative dhe për atë kategori prone. Në rastet kur në hartën e vlerës mungon vlera e caktuar për zërin kadastral të origjinës, vlerësimi financiar i vendimit përfundimtar që ka njohur të drejtën e kompensimit bëhet duke marrë si referim vlerën me të njëjtin zë kadastral, që ndodhet më afër pronës që do të kompensohet.

Lorenc Rabeta/SCAN Magazine

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.