“Argument” – Reagimi i qeverisë ende i munguar. Ekspertët diskutojnë se cila është “vaksina” e duhur për ekonominë shqiptare.

Në emisionin e mbrëmjes së sotme “Argument” nga gazetari Enio Civici është folur mbi të ardhmen e shoqërisë pas tejkalimt të krizës shëndetësore së shkaktuar nga COVID-19.

Pritet që shumë individë dhe biznese të përballojnë një furtunë ekonomike, pas izolimit që i është bërë prej dy muajsh vendit. Por duket se debati publik nga ekzekutivi mbi aspektin ekonomik ende nuk është zhvilluar dhe duket i cunguar.

Të ftuar për të diskutuar mbi mënyrën se kush do të ishte “vaksina” e duhur për ekonominë shqiptare ishin të ftuar ekspertët Arben Shkodra, Arben Malaj, Suzana Gaxholli dhe Genti Beqiri.

Arben Shkodra ka shpjeguar efektin që pati kriza ekonomike e Covid-19 veçanërisht mbi industrinë prodhuese. Sipas tij, qeveria nuk ka kryer stimulet e duhura dhe ka ndjekur një politikë të gabuar në çështjen e papunësisë. Në këtë mënyrë shumë fabrika rikthehen në normalitet me shkurtesa të mëdha stafi:

“Një Institut prestigjioz botëror e ndante në 5 faza krizën e COVID-19. Faza e parë ishte përballimi i traumës, nga ana shëndetësore, ku shteti jonë tregoi se nuk ishte aspak i përgatitur. Nga ana tjetër në fazën e dytë kemi të bëjmë me një aspekt tjetër siç është elasticiteti i ekonomisë dhe industritë prodhuese. Ishte shumë e rëndësishëm që në atë fazë të dytë, qeveria duhej të merrte masat menjëherë, që industria pordhuese tqë ishte mjaft elastike. Duhej që të mos inkurajonte papunësinë duke dhënë pagat sociale, por të garantonte që fabrikat të ruanin vendet e punës dhe të përgatitej për fazën e tretë që është rikthimi. Së shpejti do dalin shifrat zyrtare, të cilat do të jenë alarmante. Ne kemi kryer dy sondazhe që tregonin një perceptim për rritjen e papunësisë. Mbi 50% e kompanive prodhuese kishin kaluar në statusin të papunë shumë nga njerëzit. Duhet të përshtatim instrumentin e amortizimit social që ka Italia, e cila u bë edhe një sugjerim për BE-në për ta aplikuar. Ky instrument hyn në punë automatikisht, që në çdo rast kur kemi fatkeqësi natyrore ose raste të ngadalësimit të ekonomisë për shkaqe të tjera, mekanizmi duhet të hyjë menjëherë në funksion. Në fazën e tretë që është normalizimi, rikthimi për industrinë ka qenë shumë problematik.

Industria fasone është me mjaft rëndësi. Kjo industri e cila ka lidhur me nënkontraktime marrëveshje me kompani nga vende të zhvilluara do të shkurtoje tashëm volumin e punës. Degët kanë filluar të mbyllen, ndërsa qëndrojnë të hapura vetëm ato pika që kanë marrëveshje me furnizuesit kryesorë.  ”

Suzana Guxholli, nga krahu tjetër ka bërë thirrje që qeveria të ulet dhe të dëgjojë specialistët për të bërë një reagim të mirëmenduar nga krizës ekonomike:

“Bie dakord me analizën e Arbenit. Sa i përket vaksinës së ekonomisë, fillimisht kërkohet ajo shëndetësore, e cila ende nuk ka dalë. Është shumë vonë për të marrë masa që ta zvogëlojnë dhimbjen e kësaj që ka ndodhur dhe koston e ekonomisë shqiptare. Qeveria duhet të ulet dhe të dëgjojë specialistët. Kemi shumë muaj që thërrasim se qeveria të bëjë një plan afat-shkurtër të mesëm dhe të gjatë. Paketa e parë ishte vetëm sociale, e dyta ishte pak më shumë se sociale, ndërsa paketë ndihme për biznesin, që të mos e lërë të vdesë ende nuk ka dalë. Shohim që pagesat e destinuara për mbështetje sociale ndaj të papunëve, akoma nuk kanë mbërritur verifikimet, prandaj nuk dihet kur do të marrin atë që mund ta quajmë lëmoshë. Ndërkohë po fillon hapja, e cila nuk duket e tillë. Një zonë shfaqet e kuqe dhe nëj e gjelbër. Qeveria arriti t’i izolojë qytetarët, dhe rastet kanë rënë në nivele të ulëta. Duhet hapje e normalizuar për të gjithë shtresat dhe fashat e bizneseve. Nuk kemi ende transparencë të plotë të shifrave. Qeveria duhet të kishte bërë të paktën gjysmën e kërkesave që ka kërkuar biznesi. ”

Profesori dhe ish-ministri i Financave Arben Malaj ka shprehur se paketat e para sociale të qeverisë nuk e arritën impaktin e dëshiruar:

“Mendoj se qeveria duke pasur rezultat pozitiv në menaxhimin e pjesës shëndetësore shfaqet e paqartë dhe e konfuzuar në masat e krizës ekonomike. Shkalla e prekjes së ekonomisë do të varet nga ajo që do të bëjë qeveria në vazhdim. Mbi të gjitha ishin të paqartë mbi paketën e kohezionit social. Në fazën e parë u krijua një paqartësi dhe filloi edhe një grindje sociale mbi pagën e luftës, siç ishte në shembullin e punës të zezë ose koha e mbylljes së aktivitetit. Në tërësi ato nuk e rritën impaktin. Kemi dalë me problem sociale në rritje. Në fazën e parë nuk u konkretizua shpejtësia e mbërritjes së parasë në ekonominë reale. Duke parë edhe paketën e dytë rezulton që ende nuk është realizuar. Qeveria ka kujdes me shifrat, por ne duam të dimë sasinë e parave, pra të dimë disa indikatorë se si instrumentat e qeverisë po japin efekte konkrete. Draftet nuk dalin të mirë-diskutuara nga ekspertët.   ”

Genti Beqiri ka shprehur se ishte politikë e duhur për tu fokusuar mbi shtresat sociale, por stimuli nuk ishte i mjaftueshëm për të ndihmuar ekonomitë:

“Bashkohem me kolegët dhe mendimet e tyre. Ka disa fakte që janë të pakundërshtueshme. Është mbyllur ekonomia prej dy muajsh dhe rritja e papunësisë është e pashmangshme. Duke marrë treguesit nga SHBA papunësia në fillim të marsit ishte ndër nivelet më të ulëta, ndërsa tani po thyen rekorde. Kjo pritet të ndodhë në të gjitha ekonomitë që janë mbyllur. Por Amerika ka bërë stimule shumë të mëdha në familje. Tek ne, skema e ndihmës ka qenë e paqartë, Duke ditur se jemi ekonomi e vogël, me informalitet të lartë dhe statistika të përgjysmuara, të gjitha luajnë rolin e tyre. Ka qenë paketë jo fort e qartë dhe duke qenë se resurset i kemi të limituara do ishte mirë të ndaleshim te ato shtresa që preken më tepër. Nuk e di kush mund të ishte vaksina më e mirë, por duhet stimul financiar. Në periudhë më afatgjatë duhet që ekonomia të hapet nga sektorët më prioritarë, si turizmi dhe transporti që të japi pak frymëmarrje. ”

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.