Bisedimet e BE-së për ndalimin e naftës ruse ‘në ngërç’ – Priten të zgjaten deri në fund të majit, sipas diplomatëve

Një propozim ambicioz për të ndaluar të gjitha importet ruse të naftës nga tregu i Bashkimit Evropian mbetet i bllokuar në negociata, pasi disa shtete anëtare argumentojnë se ndryshimi i shpejtë i energjisë do të shkaktojë ‘kërdi ekonomike’.

Pas më shumë se një javë diskutimesh intensive, ende nuk ka një marrëveshje në horizont.

Shpresat janë të pakta se një përparim mund të arrihet gjatë fundjavës apo edhe në një takim të ministrave të punëve të jashtme të hënën.

Bisedimet pritet të zvarriten dhe mund të zgjasin deri në samitin e jashtëzakonshëm të BE-së të planifikuar të zhvillohet më 30 dhe 31 maj, thanë diplomatët për Euronews, ku mund të gjendet një zgjidhje politike në nivelin më të lartë.

Pika kryesore e mosmarrëveshjes mbetet afati kohor i parashikuar nga Komisioni Evropian: një heqje graduale e të gjithë naftës së papërpunuar ruse në gjashtë muaj dhe të gjitha produkteve të naftës së rafinuar deri në fund të vitit.

Masa do të zbatohet si për naftën në det ashtu edhe për gazsjellësin.

Kjo ka vënë një grup prej tre vendesh pa dalje në det, Hungarinë, Sllovakinë dhe Republikën Çeke në një pengesë: treshja janë të lidhur fizikisht me gazsjellësin Druzhba të operuar nga Rusia dhe marrin shumicën e furnizimeve nga kanali masiv.

Hungaria dhe Sllovakia fillimisht kërkuan një zgjatje të përshtatur për të përfunduar embargon deri në dhjetor 2024, ndërsa Republika Çeke kërkoi qershorin e vitit 2024, datë në të cilën ajo pret të lidhet me Gazsjellësin Transalpin.

Bullgaria, e cila ka dalje në det, i është bashkuar grupit skeptik dhe ka kërkuar një dispenzim të ngjashëm. Qeveria argumenton se rafineria e naftës në Burgas, e cila është në pronësi të shumëkombëshes ruse të energjisë LUKOIL, nuk do të ishte në gjendje të funksiononte tërësisht pa naftën ruse.

Aksionet janë të mëdha për BE-në për të futur embargon, e parë si një nga mjetet e fundit për të kufizuar aftësinë e Kremlinit për të financuar pushtimin e Ukrainës, pasi grupet e mëparshme të sanksioneve nuk arritën të injektojnë dhimbjen e nevojshme ekonomike për të detyruar Vladimir Putinin.

Ursula von der Leyen, presidente e Komisionit Evropian, fluturoi në fillim të kësaj jave për në Budapest dhe u takua me Viktor Orbán, kryeministrin e Hungarisë, në një përpjekje për të zgjidhur mosmarrëveshjet dhe për të arritur një marrëveshje. Por von der Leyen e la takimin duarbosh, duke thënë se “duhet punë e mëtejshme”.

Që atëherë, Hungaria ka dyfishuar rezistencën e saj. Në një intervistë me gazetën spanjolle El País, ministri i punëve të jashtme të vendit, Péter Szijjártó, tha se tranzicioni i energjisë do të zgjasë më shumë se pesë vjet dhe do të kërkojë nga 500 deri në 550 milionë euro, përveç 200 milionë eurove për të rritur kapacitetin e tubacionit Adria.

“Ne i thamë presidentit të Komisionit Evropian se propozimi i tij ishte një problem për ne. Ne nuk mund të votojmë pro nëse nuk ofrohet një zgjidhje,” tha Szijjártó.

“Asnjë plan i tillë nuk është paraqitur deri më tani. Gjëja racionale do të ishte që ndalimi i importeve të naftës ruse të zbatohej për dërgesat nga deti. Megjithatë, dërgesat me tubacion duhet të përjashtohen.”

Edhe nëse shumica e fuçive të naftës ruse mbërrijnë në bllok nëpërmjet porteve, heqja e furnizimeve të tubacioneve nga embargoja do të hapte një boshllëk të konsiderueshëm në veprimin kolektiv dhe do t’i ofronte Moskës një rrugë të pakufizuar për të vazhduar të korrë fitime nga tregu evropian.

Një zyrtar nga një vend i linjës së ashpër tha për Euronews se përjashtimet nuk janë një “ide e mirë”, paraqesin “kërcënim për rregullat e konkurrencës” dhe duhet të shoqërohen me taksa shtesë dhe një ndalim për të shitur naftë ruse në vende të tjera.

Komisioni ka thënë se është i hapur për të negociuar afate kohore të zgjatura dhe “zgjidhje pragmatike” për vendet në situata “shumë specifike”, por deri më tani ka refuzuar të heqë furnizimet e tubacionit nga embargoja e propozuar.

Sanksionet e BE-së kërkojnë miratimin unanim të të 27 vendeve anëtare. Kjo do të thotë se grupi prej katër vetash mund të mbajë vendimin përfundimtar për aq kohë sa ata mendojnë se është e nevojshme për të siguruar ndarjet e tyre.

Negociatat po zhvillohen në nivel politik dhe teknik, me përfaqësues kombëtarë, presidencën franceze të Këshillit të BE-së dhe Komisionin të gjithë të përfshirë në bisedime.

Presidentja von der Leyen ende nuk e ka mbajtur video-telefonën me “partnerët rajonalë” që ajo njoftoi të hënën. Thirrja ishte dashur të bëhej të martën, por është shtyrë për një kohë të pacaktuar.

“Ne do ti thërrasim ata kur të ndiejmë se zgjidhjet që gjejmë janë mjaft të pjekura për t’u diskutuar nga udhëheqësit,” tha të enjten një zëdhënës i Komisionit.

Diplomatët kanë frikë se Viktor Orbán mund të dëshirojë t’i zvarritë bisedimet derisa liderët e BE-së të takohen më 30 maj për një samit të jashtëzakonshëm ku mund të gjendet një zgjidhje politike dhe jo teknike, sipas burimeve diplomatike të konsultuara nga Euronews.

Axhenda e samitit do të përfshijë “mbrojtjen, energjinë dhe Ukrainën”, sipas presidentit të Këshillit Evropian Charles Michel, i cili thirri samitin në fillim të prillit, shumë përpara se të prezantohej embargoja e naftës.

Orbán kishte thënë më parë se sanksionimi i karburanteve fosile ruse ishte një “vijë e kuqe” për vendin e tij, pavarësisht se kishte votuar në favor të një ndalimi të BE-së për qymyrin rus. Kohët e fundit, kryeministri e krahasoi embargon e propozuar të naftës me “një bombë bërthamore të hedhur mbi ekonominë hungareze”.

Çështja e parave është vendosur të jetë e dukshme në diskutimet në vazhdim.

Komisioni do të prezantojë të mërkurën nismën e shumëpritur të BE-së REPower, një plan për të hequr gradualisht bllokun nga karburantet fosile ruse.

Njoftimi pritet të përfshijë kontribute financiare për të mbështetur tranzicionin e kushtueshëm të energjisë të vendeve anëtare, veçanërisht të atyre që aktualisht varen më shumë nga importet ruse.

Ndalimi i naftës ruse konsiderohet si hapi më radikal dhe më konsekuent i ndërmarrë nga BE-ja në përgjigje të luftës në Ukrainë.

Që nga fillimi i konfliktit më 24 shkurt, 27 shtetet anëtare kanë shpenzuar rreth 24 miliardë euro për naftën ruse, sipas një mjeti gjurmues të krijuar nga Qendra për Kërkime për Energjinë dhe Ajrin e Pastër (CREA), një organizatë e pavarur kërkimore.

N.Xh / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.