Bizneset përballë sfidës së fiskalizimit – Një reformë e mirëpritur dhe plot pasiguri për zbatimin e saj – SCAN MAGAZINE

Paralelisht me fushatën anti-informalitet, qeveria mori nismën që synon të vërë “pikat mbi i” sa i përket evazionit fiskal në vijim, duke bërë transparente marrëdhëniet biznes-konsumator përmes raportimit on line të veprimeve brenda 24 orësh, marrëdhëniet biznes-biznes, si dhe marrëdhëniet qeveri-biznes, përmes një aplikacioni të ri që çdo tatimpagues do ta ketë të detyrueshëm ta instalojë. Por ashtu si çdo nismë tjetër, koha parapërgatitore që u lihet bizneseve është shumë e shkurtër. Ministria e Financave dhe Ekonomisë, nisi konsultimet me grupet e interesit në fillim të muajit Korrik, ndërsa parashikohet që ky aplikacion në Janar 2020 të jetë fakt për bizneset. Këto të fundit kanë një sërë paqartësish, sugjerimesh dhe kërkojnë shtyrje.

Faturimi elektronik

Kompania kroate NEOS ka fituar tenderin prej 15 milionë eurosh për ngritjen e një aplikacioni të  ri, i cili do t’u vihet në dispozicion bizneseve për të bërë raportimet on line në lidhje me veprimet që kryejnë. Ministrja e Finncave dhe Ekonomisë, Anila Denaj ka bërë me dije se objektivi kryesor i projektligjit “Për faturën dhe sistemin e monitorimit të qarkullimit”, i njohur tashmë edhe si projektligji për “Fiskalizimin”,  është ulja e informalitetit në ekonomi, ndërkohë që synohet përmirësimi i administrimit tatimor me qëllim mbledhjen efikase të të ardhurave dhe lufta kundër konkurrencës së pandershme. “Objektivi i këtij projektligji synon thjeshtimin e procedurave të kontrollit tatimor dhe monitorimin më eficent të tatimit, drejtuar ndaj tatimpaguesve me risk; një kontroll më të mirë të transaksioneve tregtare ndërmjet taksapaguesve; një kontroll më të mirë dhe monitorim të afateve të pagesave ndërmjet tatimpaguesve; si dhe përshpejtimin dhe automatizimin e proceseve të biznesit”, u shpreh Denaj. Për fazën e konsultimit, u lanë afat vetëm dy muaj e gjysmë kohë, çka mund ta bëjë këtë sistem jo funksional dhe mund ta gjejë biznesin të papërgatitur, dhe po ashtu, mund të jetë një skenë e përsëritur e inciativave që hyjnë në fuqi, pa pasur infrastrukturën e nevojshme.

Biznesi “pro fiskalizimit”

Grupet e ndryshme të biznesit, në unanimitet janë pro projektit të fiskalizimit, sipas të cilëve do të ketë ndikim në reduktimin e informalitetit, megjithatë kanë rezerva të shumta. “Është një reformim goxha i madh, ndryshon mënyrën se si do të qasen bizneset me aspektet fiskale, dhe nuk po flasim për bizneset e mëdha, por po flasim për bizneset e vogla, mikro dhe personat fizikë. Dhe besoj se gjithë ky reformim do të donte më shumë kohë. Duhet të ishim konsultuar në momentin që po ndërtohej platforma pasi me aq pak dije sa kemi ne për informatikën, kur bën arkitekturën e një sistemi, duhet të ulesh dhe të flasësh me të gjithë aktorët”, shpehet Arben Shkodra, Sekretar i Përgjithshëm i Bashkimit të Prodhuesve Shqiptarë.   Për eksportuesit, kjo inicaitvë ka nevojë që të shoqërohet edhe me masa të tjera. “Do të ketë efekt, por përsëri, informaliteti do të jetë atje dhe presioni evazionist nga subjektet do vazhdojë të jetë i lartë, përsa kohë  ne nuk zgjidhim gjithë sistemin e evazionit dhe motivuesit e ant informalitetit në një sektor të caktuar”, thekson Alban Zusi, Krytar i Qendrës Shqiptare të Eksporteve. Për kreun e Këshillit të Agrobiznesit Shqiptar, Agim Rrapaj, kjo reformë është e domosdoshme. “Informaliteti nuk luftohet me fjalë siç është bërë deri më sot, apo me fushata, por luftohet me teknologji, me investime, me projekte konkrete siç është edhe ky projekt i fiskalizmit”, thekson Rrapaj. Edhe industria e turizmit, e cila është cilësuar më problematikja sa i përket informalitetit, e mirëpret këtë inciativë. “Ne si shoqatë e kemi mbështetur gjithmonë luftën kundër informalitetit, që përfshin përmirësimin e sistemit fiskal, dhe sigurisht që jemi pro kësaj iniciative”, shpreher Zak Topuz, kreu i sektorit hotelier në Shoqatën Shqiptare të Turizmit. Kontabilistët juanë optimistë për këtë iniciativë në reduktimin e informalitetit.  “ Ky aplikacion i ri është një gjë e mirë, por unë kam edhe rezervat e mia”, thotë Agim Binaj, ekspert kontabël.

Pesimistë për funksionimin

Bizneset në sektorë të ndryshëm, janë pesimistë për mënyrën se si do të funksionojë aplikacioni i ri dhe a do të përshtaten lehtësisht me të, për shkak edhe të infrastrukturës. “Për ne mendoj se është një afat shumë i shpejtë, për arsyen e vetme që a do jenë në gjendje njerëzit që punojnë në këtë lloj industrie që të suportojnë këto lloj programesh menaxhimi. Sepse për shembull,  ke të bësh me gjendjen e arkës e cila nuk varet nga ty, në orën 10 të darkës mund të ikin një numër i caktuar klientësh dhe ti nuk e suporton dot sepse ka një kufi limiti të gjendjes që duhet të mbash në arkë, ndërkohë që bankat janë të mbyllura dhe nuk funksionojnë”, shprehet Zak Topuzi, nga Shoqata Shqiptare e Turizmit. Edhe bizneset e mëdha parashikojnë një ngërç në funksionim. “Kemi një kulturë shumë të ulët qoftë fiskale, qoftë financiare, të sipërmarrjes shqiptare, të mos themi pastaj të teknologjisë së informacionit që lidhet me fiskalizmin. Dhe kjo është një nga elementët bazë”, argumenton Arben Shkodra, nga Bashkimi i Prodhuesve Shqiptarë. Vështirësinë tjetër ai e lidh me mungesën e infrastrukturës. “Ne kemi një indeks të inovacionit në Shqipëri shumë të ulët në raport edhe me vendet e rajonit, por edhe me botën. Kështu që ky reformim kaq i shpejtë, në mënyrë kaq të vrullshme, pa bërë një konsultim të gjerë, pa bërë një sensibilizim dhe  trajnime në këtë sens, do krijonte situtatat e para që në momentet e implementimit”, thekson Shkodra.   Edhe kontabilistët, janë të mendimit se nëse shpejtohet me këtë proces, do të paraqiten problem gjatë rrugës. “Ne këtë duhet ta bëjmë me faza. Fillimisht duhet të përqendrohemi atje ku kemi 80-90 për qind të bizneseve, siç është Tirana, Durrësi, Vlora. Pastaj të shtrihemi në zonat e thella malore. Periudha përgatitore për mua duhet të jetë shumë e rëndësishme, aq me tepër me njerëzit që merren direkt me këtë punë,” thotë eksperti kontabël Agim Binaj.

Kostot dhe infrastruktura

Ende pa u testuar projekti dhe pa u përllogaritur kostot, Ministria e Financave ka menduar që për biznesin e vogël me qarkullim vjetor deri në dy milionë lekë, ky aplikacion të mund të instalohet falas. Por eksperti i ekonomisë, Enriko Ceko, ka bërë një llogaritje paraprake dhe sipas tij kostot arrijnë deri në 600 euro për subjekt. “Për çdo biznes kjo është një kosto mesatare nga 400-600 euro, në një kohë që teknologjia e mëparshme funksiononte, nuk është se nuk funksiononte. Ky sistem hedh poshtë 140 mijë kasa fiskale me teknologji të re që do kohë edhe të mësohet, paralel me luftën ndaj infomalitetit” thekson Ceko. Ndërsa sa i takon infrastrukturës, duket se qeveria i ka marrë disi masat. “Nga të dhënat që kemi marrë nga AKEP, rezulton se 92 për qind e bizneseve janë të mbuluar me internet, ndërsa pjesa e mbetur do të kompensohet me një procedurë tjetër,” është shprehur Ministrja e Financave, Anila Denaj. E vetëdijshme për problemet që kanë ngritur bizneset, Denaj ka bërë me dije se aplikacioni i ri do të testohet gjatë muajit Tetor dhe në rast se rezulton se bizneset nuk janë gati për ta përdorur, mund të konsiderohet afati për hyrjen në fuqi, përtej 1 Janarit 2020. Procesi i vënies në punë sistemit të fiskalizimit është i ndarë me faza. Faza e parë është Janari 2020, i cili vë “në vend” marrëdhëniet biznes me klientë, ndërsa në tërësi është një process që pritet të finalizohet në vitin 2021. Ku përfshin  marrëdhëniet biznes me biznes dhe transaksionet jo cash që kalojnë nëpërmjet sistemit bankar, dhe marrëdhëniet biznes me qeveri, me synimin që gjitha faturat të jenë elektronike në vitin 2021.

Fiskalizimi, Çfarë propozojnë bizneset

Arben Shkodra –Bashkimi i Prodhuesve Shqiptarë

“Propozimet tona në lidhje me këtë projekt janë: e para, të fillojnë ëorkshopet, nga të gjithë drejtoritë rajonale të 12 qarqeve, për çdo sektor më vete. Të jepen shembuj konkretë duke u futur në platformë, dhe duke i dhënë atyre për të kuptuar se sa e lehtë apo sa e vështirë mund të jetë. Së dyti, të shihet mundësia që të shtyhet për 2021-shin hyrja në fuqi, dhe të ketë një projekt pilot, të paktën për një zonë dhe mund të jetë edhe Tirana, një zonë e cila është shumë e sistemuar sa i përket aspektit infrastrukturor. Së treti, kjo  reformë duhet të pasohet me ndryshime rrënjësore dhe ligjore dhe një nga ligjet që duhet të futet në këtë paketë është çregjistrimi i nipteve pasive që tashmë kanë që prej 1993 të magazinuara në QKB dhe në zyrën  tatimeve. Kjo do i sillte një çlirim edhe të gjithë ambientit të biznesit, dhe në platformë në anar do të kishim vetëm niptet aktive. Problematikat që kemi pasur me rimbursimet e TVSH-së dhe por edhe me problematikat mes bizneseve kanë qenë me niptet pasive”.

Zak Topuzi – Shoqata Shqiptare e Turizmit

Një ligj i tillë, me këto kushte, ku njerëzit nuk kanë njohuri financiare të mjaftueshme por edhe njohuri të programeve, të zgjatet në kohë. Jo të implementohet në Janar 2020, pastaj deri në fund të Dhjetorit  të ketë hyrë e plotë, por duhet minimalisht 3-4 vjet, në mënyrë të përshkallëzuar. Pra nuk bëhet fjalë për hotelet e nivelit të mesëm dhe të lartë të cilët janë gati për ta aplikuar që nesër, por bëhet fjalë për industrinë tjetër e cila ka pengesa që nga personeli i pa përshtatur deri tek përdorimi i celularëve. Kërkesë tjetër, është mundësia e bashkimit të sistemeve të menaxhimit të hoteleve me këtë program i cili do të ofrohet nga firma që ka marrë përsipër të bëjë këtë sistem. Dhe pika tjetër, është që duke qenë se pjesa më e madhe bëhet fjalë për vilat, apartamentet apo bujtinat, të mos ketë kosto shtesë, pasi është e katërta herë që ndërrohen kasat fiskale dhe nuk është se kanë një kosto të vogël. Këto janë disa nga problemet e momentit, pastaj aty ka mjaft gjëra që duhen parë në detaje.

Elisabeta Dosku / SCAN MAGAZINE

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.