Briri më i vjetër në botë, i modifikuar 16 mijë vite më parë, ende mund të luajë një melodi nga e kaluara

Briri prej guaske u gjet gjatë gërmimit të vitit 1931 në një shpellë me piktura murale parahistorike në Pirenejet franceze dhe supozohej se ishte një kupë ceremoniale për pirje. Arkeologët nga Universiteti i Toulouse kohët e fundit morën një vështrim të ri dhe vendosën se ishte modifikuar mijëra vjet më parë për të shërbyer si një instrument frymor dhe për këtë ftuan një muzikant francez për ta luajtur.

“Kur e dëgjova për herë të parë, për mua ishte një emocion i madh – dhe një stres i madh,” tha arkeologia Carole Fritz. Ajo kishte frikë se ta luajtja e instrumentit 31 centimetër mund ta dëmtonte atë, por nuk e bëri. Briri prodhoi nota të qarta Do, Do diez dhe Re. Studiuesit vlerësojnë se është rreth 18,000 vjeç dhe gjetjet e tyre u botuan të mërkurën në revistën Science Advances.

Brirët prej guaske janë përdorur gjerësisht në traditat muzikore dhe ceremoniale, duke përfshirë në Greqinë e lashtë, Japoni, Indi dhe Peru. Instrumenti i guaskës i gjetur në shpellën Marsoulas është tani shembulli më i vjetër i njohur. Më parë, një instrument guaskë konch u gjet në Siri ishte datuar në rreth 6,000 vjet i vjetër, tha një tjetër arkeolog nga Tuluza, Gilles Tosello.

Zbulimi i fundit u bë pas një inventari të fundit në Muzeun e Historisë Natyrore të Tuluzës. Studiuesit vunë re disa vrima të pazakonta në bri. Në mënyrë thelbësore, maja e tij u këput, duke krijuar një vrimë aq të madhe sa të mund ti fryhej. Inspektimi mikroskopik zbuloi se hapja ishte rezultat i zejtarisë së qëllimshme, jo veshjes aksidentale, sipas Tosello.

Duke futur një aparat fotografik të vogël, ata zbuluan se një tjetër vrimë ishte shpuar me kujdes në dhomën e brendshme të predhës. Ata gjithashtu zbuluan gjurmë të pigmentit të kuq në grykën e konchit, që përputhej me një model dekorativ të gjetur në murin e shpellës Marsoulas.

“Kjo është arkeologji klasike, vërtet e fortë”, tha Margaret Conkey, një arkeologe në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, e cila nuk ishte e përfshirë në kërkim. “Ky zbulim na kujton se jetët e tyre ishin shumë më të pasura dhe më komplekse sesa vetëm mjetet prej guri”. Shpella Marsoulas nuk ndodhet afër një oqeani, kështu që njerëzit parahistorikë duhet të kenë lëvizur gjerësisht ose të kenë përdorur rrjete tregtare për të marrë bririn, thanë Conkey dhe studiuesit.

“Ajo që i bën brirët kaq interesante është se zgavra spirale e formuar nga natyra është krejtësisht e aftë të rezonojë muzikalisht”, tha Rasoul Morteza, një kompozitor në Montreal që ka studiuar akustikën e guaskave. Duke përdorur një kopje 3D, arkeologët planifikojnë të vazhdojnë të studiojnë vargun e shënimeve të bririt. Tosello tha se shpreson të dëgjojë instrumentin antik që luhet brenda shpellës ku u gjet. “Është mahnitëse kur ka një objekt të harruar diku, dhe papritmas ai vjen përsëri në dritë”, tha ai. (AFP)

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.