“Çdo e mirë e ka një të keqe” – Pasojat e stimulit të madh ekonomik që qeveritë po japin kundër pandemisë
Plani i ndihmës ekonomike të Presidentit Joe Biden me 1.9 trilion dollarë është në prag të shndërrimit në ligj. Me kaq shumë pasiguri, efekti i tij në ekonomi është jashtëzakonisht i vështirë të parashikohet. Por është fakt që Kongresi po ofron shumë më shumë stimul se çdo vlerësim i arsyeshëm për nevojën themelore të ekonomisë.
Kjo ka provokuar një debat midis politikëbërësve dhe ekonomistëve në lidhje me rrezikun e inflacionit, me paralajmërimet për rreziqet se qeveria nuk posedon mjetet për të mbajtur çmimet dhe pagat nën kontroll.
Por ekziston një mundësi e tretë, një skenar i zymtë që meriton më shumë vëmendje: gjasat që ky eksperiment në shpenzimin e shumë më shumë sesa ekonomia ka nevojë, të përfundojë në një recesion të butë të shkaktuar nga reagimi i Rezervës Federale. Ky rezultat mund t’u mohojë punëtorëve me pagë të ulët përfitimet e një zgjerimi më afatgjatë ekonomik.
Ky stimul shtesë do ta shtyjë ekonominë mbi nivelin e saj të qëndrueshëm të prodhimit. Sipas llogaritjeve, pa planin e presidentit, pandemia do të zvogëlonte prodhimin ekonomik me 330 miliardë dollarë mbi pjesën e mbetur të vitit 2021. Pra, edhe nëse stimuli gjeneron vetëm 50 cent të aktivitetit ekonomik për çdo dollar të shpenzimeve të qeverisë, ai përsëri do ta mbushte atë vrimë gati tre herë më shumë.
Kombinimi i kësaj shume të jashtëzakonshme të mbështetjes fiskale dhe mjedisit të pazakontë makroekonomik ka të ngjarë të sjellë 3 pasoja të mundshme.
Së pari, kërkesa e valëzuar përballë ofertës së vonuar do të ushtrojë presion në rritje mbi ritmin e rritjeve të çmimeve të konsumit. Tregjet aktualisht presin që inflacioni të arrijë mesatarisht 2.4% gjatë pesë viteve të ardhshme, nga rreth 1.5% para pandemisë dhe 1.6% para zgjedhjeve presidenciale në nëntor. Nëse investitorët kanë të drejtë, atëherë inflacioni do të arrijë pikën e ëmbël – më i lartë se sa synimi i Fed 2%, por jo aq më i lartë sa të shkaktojë shqetësim. Inflacioni i trendit prej 2.5% –3% do të ishte një fitore e politikës.
Së dyti, do të ketë një muaj këtu dhe një muaj atje ku inflacioni do të devijojë nga trendi, me rritje aberrante, kalimtare të nivelit mujor të çmimeve, për shembull, 4% ose 5%. Shpërthimet periodike të rritjes së çmimeve mund të mos jenë të qëndrueshme, apo edhe problematike, por herën e dytë ose të tretë që ndodh, ajo do të marrë shumë vëmendje. Inflacioni do të jetë një lajm në çdo faqe të parë. Kjo mund të shkaktojë panik në ekonominë e investimeve.
Së treti, ligji stimulues i presidentit do të ushqejë shqetësimin për flluskat në tregjet financiare. Të ardhurat personale do të rriten sapo të miratohet stimuli i ri. Shumë nga ato para do të kursehen. Dhe shumë nga këto kursime do të shkojnë në asete si aksione dhe pasuri të paluajtshme, duke rritur çmimet e tyre.
Këta tre faktorë – një normë themelore e inflacionit mbi objektivin, shpërthimet periodike të rritjes së shpejtë të çmimeve dhe shqetësimi për flluskat – i shtohen një situate të keqe për Fed, e cila do të vihej në mbrojtje për qëndrimin e saj të ngurtë ndaj stimulit.
Duke ditur që politika monetare ndikon në ekonomi me vonesë – dhe duke qenë në gjendje të deklarojë fitoren duke lejuar që inflacioni të rritet mbi normën e synuar – Fed mund të përpiqet të ngadalësojë zgjerimin pa i dhënë fund atij. Por Fed nuk mund ta menaxhojë ekonominë me saktësi. Në këtë skenar, Fed mund të shkaktojë një recesion të butë.
Kjo mund të lërë punëtorët me pagë të ulët jashtë rimëkëmbjes. Një baticë në rritje i ngre të gjitha anijet, por jo me të njëjtin ritëm ose në të njëjtën kohë.
Merrni zgjerimin pas recesionit që përfundoi në 2009. Hulumtimi me ekonomistin Jay C. Shambaugh tregon se pagat për 20% të punëtorëve të poshtëm ishin shumë më të larta kur filloi pandemia në vitin 2020 sesa kur goditi kriza financiare në 2007.
Ka dhe një skenar të mirë normalisht. Rritja e normave të interesit mund të zvogëlojë çmimet e kapitalit dhe të shtëpive, duke shuar shqetësimet në lidhje me flluskat e tregut financiar.
Ky fund i lumtur është sigurisht i mundur. Por duke pasur parasysh paparashikueshmërinë e rritjes afatgjatë ekonomike, është e pamatur që presidenti të vërë bast për të.
D.B – SCAN
Burimi: Bloomberg
*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.