Disa këshilla për gazetarët që po mbulojnë ngjarjet e koronavirusit!

Koronavirusi i ri është bërë tashmë historia më e madhe në kohën që po jetojmë, duke arritur në më shumë se 100 vende.

Kjo emergjencë globale e shëndetit publik, 1 prej 6 të tillave të deklaruara në vitet e fundit nga Organizata Botërore e Shëndetësisë duke nisur me gripin e derrit në 2009, ka marrë miliarda dollarë nga ekonomia globale dhe referuar “Bloomberg” mund t’i kushtojë ekonomisë një total prej 2.7 trilionë dollarësh.

Pavarësisht këtyre numrave dhe përllogaritjeve, është e vështirë që të kuptojmë se sa larg COVID 19 mund të shpërndahet, edhe cilat do të jenë pasojat e tij.

Me këto paqartësi, gazetarë nga e mbarë bota po përballen me shumë sfida në raportime, përfshirë luftën kundër keqinformimit dhe rreziqeve shëndetësore për ata që mbulojnë ngjarjet në terren, ndërkohë duke mos ushqyer panikun.

Për të mbështetur gazetarët në mbulimin e ngjarjes, Miraj Chowdbury  nga GIJN  “Global Investigative Journalist Network” ka përmbledhur disa këshilla nga organizata të ndryshme gazetarësh, gazetarë me eksperiencë dhe ekspertë të ndryshëm.

Raportim me përgjegjshmëri

Në një kërkim të fundit  Karin Wahl-Jorgensen, një profesore gazetarie në universitetin e Cardiff-it  ka analizuar se si frika ka luajtur rol në mbulimin që i është bërë COVID-19 në 100 gazeta me qarkullim të madh në mbarë botën. Ajo gjeti se në 9 nga 10 shkrime për virusin përmendeshin fjalët “frikë” ose sinonime të saj.

“Në këto shkrime shpesh përdorej gjuhë frikësuese si për shembull, 50 artikuj përdornin frazën virusi “vrasës” shkruan ajo në një artikull në “Niemen Lab”.

Pra, si mund të shmangim përhapjen e panikun ndërsa vijojmë të ofrojmë mbulime të thelluara dhe raportime të balancuara?

Sipas Al Tompkins të “Poynter” (që planifikon të nxjerrë një suplement të posaçëm ditor për Covid 19) zgjidhja është raportimi me përgjegjshmëri.

Një përmbledhje e sugjerimeve:

-Reduktoni përdorimin e mbiemrave subjektivë në raportim, si p.sh sëmundja “vdekjeprurëse”.

-Përdorni fotografitë me kujdes që të evitoni shpërndarjen e mesazheve të gabuara

-Shpjegoni veprimet parandaluese; kjo mund ta bëjë shkrimin apo raportimin tuaj më pak të frikshëm

-Mbani mend se shkrimet statistikore janë më pak të frikshme se ato anekdotike

-Shmangni titujt “peshkues” (click-bait) dhe bëhuni kreativë në prezantim

Tom Jones, në një shkrim tjetër te “Poynter”, evidenton nevojën e përqendrimit të faktet më shumë sesa te fjalimet.

“Është një raportim shkencor dhe jo një raportim politik” shkruan ai. Sigurisht, politika ka rëndësi, por kini kujdes nga lajmet që kanë burime partiake dhe bazohuni te ekspertët mjekësorë.

Ekspertët e sëmundjes nuk janë të lehtë për t’u gjendur. Virusi është i panjohur dhe i paparashikueshëm dhe nuk ka shumë kërkues apo doktorë të specializuar për COVID 19. Kur zgjedh ekspertët, konsidero 5 sugjerime nga William Hanage, profesor i asociuar i epidemologjisë në shkollën e shëndetit publik në Harvard:

–Zgjidhi ekspertët me kujdes. Marrja e një çmimi Nobel për një çështje shkencore nuk e bën domosdoshmërisht atë një autoritet në të gjithë fushat e shkencës. Ashtu sikurse pasja e një titulli profesor apo të qenurit pedagog në një shkollë presigjioze mjekësore

-Bëni diferencën mes asaj që dihet se është e vërtetë dhe asaj që besohet se është e vërtetë- dhe çfarë është spekullimi dhe çfarë opinioni

-Citoni me kujdes gjetjet nga studime akademike të papublikuara ende

-Kërkoni ndihmë nga akademikët për të vlerësuar teoritë e reja apo pretendimet. Që të shmangësh keqinformimin nga përhapja, duhet që të bëni kontrollin e fakteve për analizat apo opinionet para se t’i publikoni ato.

-Lexoni punën e gazetarëve që mbulojnë zakonisht çështjet shkencore

“Ne nuk po luftojmë vetëm një epidemi; po luftojmë një infodemi” është shprehur drejtori i përgjithshëm  i OBSH-së në konferencën e sigurisë që u mbajt në Mynih me 15 shkurt.

Në këtë epokë keq dhe diz-informimi, mitesh online dhe teorish konspirative, gazetarët mund të bien pre e informacioneve të këqija, sikurse ai që “sëmundja transmetohet përmes mallrave që prodhohen në Kinë” ose se “virusi doli nga një laborator i veçantë kërkimesh”.

Në një artikull të publikuar sëfundmi, Poynter evidenton se njerëzit në të paktën 5 vende, përfshirë Shtetet e Bashkuara, Indinë, Indonezinë, Ganën dhe Kenian, kanë parë dhe lexuar për shakanë që “qeveria kineze ka detyruar Gjykatën Supreme që të kërkojë autorizim për të vrarë 20 mijë persona të infektuar nga koronavirusi”.

Për të mos rënë pre e informacioneve të këqija e për të bërë kontrollin e fakteve, shikoni iniciativën e “International Fact Checking Netëork” që përsfshin 90 kontrollues faktesh nga 39 vende që po bashkëpunojnë për të luftuar këtë cunam lajmesh false.

Si të silleni përballë traumave dhe viktimave

Ne kemi nevojë gjithnjë që të gjejmë fytyra njerëzore, të vizitojmë shtëpi dhe vende pune, të bëjmë pyetje jo të lehta për raportimet apo artikujt tanë. Por në një shpërthim global si ky, të prekurit janë të traumatizuar. Ata mbase nuk do të duan që të identifikohen dhe të diskutojnë mbi infeksionin. Edhe përmendja e vendit se ku jetojnë viktimat mund të shpërndajë panik në atë komunitet, duke e lënë familjen e të prekurit edhe më të pasigurtë.

Qendra Dart për Gazetari dhe Traumë ka bashkuar një listë burimesh për raportimet e COVID 19.

Ai përfshin guida, këshilla, praktikat më të mira dhe këshilla nga ekspertë në intervistimin e të prekurve dhe të shëruarve.

Ky artikull nga qendra për gazetarinë shëndetësore përfshin gjithashtu leksione për intervistimin e të mbijetuarve nga trauma.

Disa këshilla:

–Trajtojini të prekurit me dinjitet. Lerë të prekurin që të të “ftojë” në historinë e tij.

-Lejo të prekurin që të përcaktojë kohën dhe kushtet e intervistës.

-Ji transparent. Përcakto konsensus se si i prekuri dëshiron të identifikohet

-Vendos njeriun para historisë, prioritizo mirëqenien e të prekurit dhe vendose në vend të dytë raportimin gazetaresk.

-Mos e mbingarko me pyetjet më të vështira në fillim. Empatizohu dhe dëgjo

-Nëse merresh vazhdimisht me të prekurit e traumatizuar, kjo mund të ndikojë edhe te ty.

Dhe këshilla e fundit:

Mos harro të kujdesesh gjithashtu për veten tënde…

Marrë me shkurtime nga “Global Investigative Journalism Network”

Përshtati në shqip:SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.