Dymbëdhjetë koncepte ekonomike që gjithkush duhet të dijë

Sipas Fondacionit të Edukimit Ekonomik  ekzistojnë 12 koncepte kyçe për të ashtuquajturin ‘mendimi financiar’.

1. Së pari janë Fitimet nga Tregtia: Në çdo shkëmbim ekonomik, të zgjedhur lirisht, të dyja palët përfitojnë, të paktën në mendjet e tyre.
   Vlera subjektive: Vlera e çdo malli apo shërbimi përcaktohet nga mendja individuale e njeriut.
2. Kostoja e mundësive: Asgjë nuk është e lirë, dhe kostoja e çdo gjëje është ajo që ju jepni për ta marrë atë.
3. Rendi spontan: Shoqëria nuk del nga qëllimi lart-poshtë ose planifikimi, por nga veprimet e individëve që rezultojnë në përfundime të paplanifikuara për të gjithë.
4. Nxitjet: Individët veprojnë për të maksimizuar shpërblimin e tyre.
5. Përparësia krahasuese: Bashkëpunimi ndërmjet individëve krijon vlerë kur një shitës mund të prodhojë një artikull ose shërbim të caktuar me një kosto më të ulët sesa blerësi do të shpenzonte për ta prodhuar atë vetë.
6. Problemi i dijes: Asnjë person ose grup nuk di sa duhet për të planifikuar (dhe detyruar) rezultatet sociale, sepse informacioni i nevojshëm për rendin shoqëror shpërndahet mes anëtarëve të tij dhe zbulohet vetëm në zgjedhjen njerëzore.
7. Dukshëm dhe i padukshëm: Përveç efekteve të prekshme dhe të matshme, ka kosto mjaft të padukshme dhe mundësi të paplotësuara për çdo veprim apo politikë.
8. Rregullat kanë rëndësi: Institucionet ndikojnë në vendimet që bëjnë individët. Për shembull, të drejtat e pronësisë shtrihen nga realiteti i mungesës që kërkon që pronësia duhet t’i jepet individëve dhe jo një kolektivi.
9. Veprimi është i qëllimshëm: Çdo person bën zgjedhje me qëllim të përmirësimit të gjendjes së tij.
10. Shoqëria civile: Shoqatat vullnetare lejojnë njerëzit e të gjitha prejardhjeve të bashkëveprojnë në paqe, të krijojnë vlera, të kultivojnë karakterin personal dhe të krijojnë besim të ndërsjellë.
11. Sipërmarrja: Duke vepruar në një mundësi për të mbledhur burime dhe ide të pasuksesshme, të keqpërdorura ose të pazbuluara për të krijuar vlerë për të tjerët.

Mund të mendohet për të gjitha mënyrat dhe vendet ku shfaqen këto parime, teksa mund të jeni duke bërë pazar, apo jeni duke socializuar ose po planifikoni të ardhmen tuaj. Le të themi që ekonomia është kudo!

Burimi: FEE

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.