Elektrifikimi i transportit urban- Studim fizibiliteti për Tiranën, Durrësin dhe Vlorën

Nga Elefteria Zguri

Agjencia për Eficencën e Energjisë do të realizojë një studimi fizibileti mbi  mundësinë e elektrifikimit të linjave të transportit urban dhe ndërqytetas në Bashkitë Tiranë, Vlorë dhe Durrës.  Qëllimi i studimit është përmirësimi i eficencës së energjisë në transportin urban dhe ndërqytetas, duke ndikuar në reduktimin e gazeve me efekt serrë dhe në koston e operimit. Sipas dokumenteve të tenderit, sektori i transportit është një nga kontribuesit kryesorë të ndotjes së ajrit, duke zënë 25% të emetimeve të gazeve me efekt serrë në Bashkimin Evropian, teksa në Tiranë luan një rol të madh në përqendrimet e ndotjes, duke ndikuar në shëndetin publik.

“Elektrifikimi i transportit, është një prioritet në programet kërkimore të Bashkimit Europian. Ai figuron gjithashtu në Planin Evropian të Rimëkëmbjes Ekonomike të paraqitur në Nëntor 2008, në kuadër të Nismës së makinave ekologjike. Automjetet elektrike janë përshëndetur si pjesë e përgjigjes së krizës klimatike, pavarësisht parandalimit të disa rreziqeve që duhen marrë në konsideratë.  Suksesi dhe shkalla e depërtimit në treg të mjeteve elektrike do të varet fuqimisht nga shkalla e përdorimit dhe përshtatshmëria e perceptuar për përdorimin e këtyre automjeteve në zonat urbane. Tirana ka nisur programe drejt makinave të pasagjerëve dhe automjeteve komerciale me emetim zero. Edhe nëse qëllimi përfundimtar është një transport elektrik i brendshëm elektrik 100% i pastër, një fazë e ngritjes është e nevojshme dhe kuptimplotë. Kërkesat e diapazonit, qëndrueshmëria, besueshmëria dhe rikarikimi i mjeteve të përbashkëta – si transport i personalizuar në masë i automatizuar – do të rezultojë në kërkesa shumë të ndryshme në dallim nga automjetet në pronësi individuale dhe private – përfshirë kornizat legjislative të modifikuara.

Teknologjia e karikimit dhe infrastruktura

Karikimi i përshtatshëm dhe i besueshëm tashmë është identifikuar si një nga aspektet më të rëndësishme për të rritur pranimin nga përdoruesit të automjeteve elektrike, por shpesh neglizhohet. Referuar dokumenteve të tenderit, një sfidë e qartë është sigurimi i aftësive të duhura të karikimit për banorët urbanë që shpesh duhet të mbështeten në parkimin e rrugës brenda natës dhe hapësirat e kufizuara të garazheve në zonat e populluara me dendësi të lartë. Bashkitë synojnë që në objektivat afatgjatë të zvogëlojnë numrin e automjeteve në qytete dhe hezitojnë të elektrifikojnë një numër të lartë të hapësirave të parkimit me stacione karikimi që shpesh nuk përshtaten me peizazhin e qytetit. Këta përdorues do të duhet të mbështeten në aftësitë e karikimit të shpejtë ose karikimin gjatë ditës në punë. Për më tepër, ekziston mundësia për të promovuar këtë mjet të karikimit me stimuj për shkak të përdorimit të mundshëm në aplikacionet – automjeti në rrjet.

Autobusët e qytetit

Flotat e autobusëve janë ideale për elektrifikim, sepse autobusët normalisht janë në punë 10 deri në 18 orë në ditë dhe infrastruktura e ngarkimit të energjisë mund të instalohet në një mënyrë që të ketë kosto të efektshme në depot ekzistuese të autobusëve ose në stacionet e dedikuara të autobusëve. Autobusët e qytetit kanë një konsum mesatar të energjisë në intervalin prej 1000 deri 1500 Ëh/ km për një gjatësi mesatare të autobusit 12 metër, dhe 2000 deri në 2500 Ëh/ km për një autobus 18 metra; ky konsum nuk përfshin fuqinë e marrë nga ndihmësit e bordit (në veçanti për ngrohjen/ ftohjen e zonës së pasagjerëve) të cilat zakonisht funksionojnë deri në 18 orë dhe madje mund të çojnë në një konsum 50% më të lartë të energjisë. Operimi karakterizohet nga shumë ndalesa dhe shpejtësi mesatare relativisht të ulta që rezultojnë në ngarkesa kalimtare me kulme të fuqisë së lartë për përshpejtim, shpejtësi të ulët dhe përdorim të gjerë të thyerjes së rikuperimit të energjisë. Autobusi elektrik do të kontribuojë në zgjidhjen e transportit të pasagjerëve me efikasitet të energjisë, pa shkarkime dhe me një nivel akustik më të ulët përmes një drejtimi të pastër elektrik.

Autobusët inter-urbanë

Operimi i autobusëve ndër-urbanë karakterizohet nga pak ndalesa dhe një shpejtësi mesatare konstante më e lartë se autobusët e qytetit. Autobusi elektrik për funksionimin ndër-urban do të ketë nevojë ose për një “depo” më të madhe të energjisë e cila karikohet në stacionin fundor ose për një depo më të vogël të energjisë që ngarkohet në varësi të mundësisë, në stacione autobusi dhe / ose transferim dinamik të energjisë (ERS), ose një zgjidhje hibride konkurruese.

Qëllimi i projektit

Sektori i transportit është sektori me konsumin më të madh të energjisë, përkatësisht  37.8% të totalit të energjisë së konsumuar. Prandaj vërehet një nevoj urgjente për përmirësimin e infrastrukturës së transportit duke shkuar drejt metodave më konsum më të ulët të energjisë dhe efiçente.

Ky projekt synon përmirësimin e infrastrukturës së transportit urban dhe atij ndërqytetas, duke u fokusuar në reduktimin e gazeve me efekt serrë dhe ndotjen akustike, por dhe në komfortin e pasagjerëve. Gjithashtu ky projekt synon dhe trajnimin, ngritjen e kapaciteteve për operimin dhe menaxhimit e sistemit të transportit elektrik.

Lista e aktiviteteve

Në mënyrë më specifike aktivitet kryesore të projektit ndër të tjera do të përfshijnë:

1.Studimi i fizibilitetit, si dhe testimi I teknologjive të reja të autobusëve elektrik, me qëllim identifikimin e sistemit më të përshtashëm për zonat urbane të Tiranës (linja/t urbane më e/të përshtatshme) dhe ato interurbane ( linja ndërqytetase Tiranë-Durrës, Tiranë-Vlorë).

2.Studim i tregut energjetik/kornizës ligjore/rregulloreve për elektrifikimin e transportit urban dhe ndërqytetas.

3.Studim fizibiliteti për vendosjen e pikave më të përshtatshme të karikimit, duke marrë në konsideratë itinerarin e ndjekur dhe lloji I karikimit (plug in, ëireless etj)

4.Implementimi i autobusëve elektrikë në zonat urbane, si dhe në linjat ndërqytetase, përkatësisht Tiranë-Durrës, Tiranë-Vlorë, për një sistem transporti sa më efiçent, me synim uljen e emetimeve të gazeve me efekt serrë dhe ndotjen akustike.

5.Ngritja e kapaciteteve dhe trajnime të ndryshme për një operim sa më efiçent dhe të qëndrueshëm të sistemit elektrik të autobusëve.

Pritshmëritë nga projekti

1.Funksionim më i mirë dhe efiçent I transportit urban, të cilat rezultojnë në zvogëlimin ndjeshëm të emetimeve të gazeve me efekt serrë dhe të ndotjes akustike.

2.Elektrifikimi i transportit urban dhe atij ndërqytetas, gjithashtu kontribuon në përmirësimin e standardeve të transportit dhe të autobusëve në vetvete.

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.