Finlanda dhe Suedia bëjnë një hap drejt anëtarësimit në NATO – Moska thotë se do të jenë ‘kundërshtarët e rinj’

Finlanda dhe Suedia ndërmorën një hap të madh drejt anëtarësimit në NATO, pasi kryeministrat e tyre thanë se pushtimi rus i Ukrainës kishte ndryshuar “të gjithë peizazhin e sigurisë” të Evropës dhe “mendësitë e formësuara në mënyrë dramatike” në vendet nordike.

Kryeministrja finlandeze, Sanna Marin, tha se vendi i saj, i cili ndan një kufi 1,300 km (810 milje) me Rusinë, do të vendoste nëse do të aplikonte për t’u bashkuar me aleancën “shumë shpejt, në javë e jo në muaj”, pavarësisht rreziku i tërbimit të Moskës.

Rusia ka paralajmëruar vazhdimisht të dy vendet kundër anëtarësimit në NATO dhe do ta shihte çdo veprim të tillë si një provokim. Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, ka thënë se nëse Finlanda dhe Suedia hyjnë në NATO, Rusia do të duhet të “ribalancojë situatën” me masat e veta.

Duke folur së bashku me homologen e saj suedeze, Magdalena Andersson, në një konferencë të përbashkët shtypi në Stokholm, Marin tha se Finlanda duhej të ishte “e përgatitur për të gjitha llojet e veprimeve nga Rusia” dhe se “gjithçka kishte ndryshuar” kur Moska sulmoi Ukrainën.

“Dallimi mes të qenit partner dhe anëtar është shumë i qartë dhe i tillë do të mbetet. Nuk ka asnjë mënyrë tjetër për të patur garanci sigurie përveç frenimit të NATO-s dhe mbrojtjes së përbashkët siç garantohet nga neni 5 i aleancës”, tha ajo.

Neni 5, gurthemeli i mbrojtjes kolektive të aleancës prej 30 anëtarësh, thotë se një sulm ndaj një anëtari të NATO-s është një sulm ndaj të gjithëve. Ajo është përdorur vetëm një herë në historinë e organizatës, në përgjigje të sulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001.

Andersson tha se “nuk kishte kuptim” të vonohej analiza nëse ishte e drejtë që Suedia të aplikonte për anëtarësim në NATO. “Ka një para dhe pas 24 shkurtit,” tha ajo, duke iu referuar datës në të cilën Rusia filloi pushtimin e saj në Ukrainë. “Kjo është një kohë shumë e rëndësishme në histori. Peizazhi i sigurisë ka ndryshuar tërësisht. Ne duhet të analizojmë situatën për të parë se çfarë është më e mira për sigurinë e Suedisë, për popullin suedez, në këtë situatë të re.”

Një letër e bardhë e qeverisë finlandeze, e publikuar, mbi mjedisin e sigurisë “thelbësisht të ndryshuar” të vendit nuk bëri asnjë rekomandim për NATO-n, por do të shërbejë si bazë për një debat parlamentar pas Pashkëve.

“Unë mendoj se mendësia e njerëzve në Finlandë, gjithashtu në Suedi, ndryshuan dhe u formësuan në mënyrë shumë dramatike nga veprimet e Rusisë,” tha Marin. “Kjo është shumë e qartë dhe kjo shkaktoi nevojën për një proces në Finlandë për të diskutuar rreth zgjedhjeve tona të sigurisë.”

Ajo tha se Finlanda duhet “të jetë shumë e sinqertë në lidhje me pasojat dhe rreziqet. Ka rreziqe afatshkurtër dhe më afatgjatë. Këto rreziqe ekzistojnë edhe nëse aplikojmë edhe nëse nuk aplikojmë.”

Të dyja vendet janë zyrtarisht të paangazhuara ushtarakisht, por u bënë partnerë të NATO-s duke marrë pjesë në stërvitje dhe duke shkëmbyer informacione, pasi braktisën qëndrimin e tyre të mëparshëm të neutralitetit të rreptë kur u bashkuan me BE-në në 1995 pas përfundimit të Luftës së Ftohtë.

Finlanda shpalli pavarësinë në 1917 pas më shumë se një shekulli të sundimit rus dhe ushtria e saj më e madhe në numër luftoi dy herë kundër forcave sovjetike gjatë Luftës së Dytë Botërore përpara se të lëshonte disa territore kufitare. Suedia nuk ka bërë luftë për 200 vjet.

Social Demokratët e qendrës së majtë në pushtet në Suedi, të udhëhequr nga Andersson, këtë javë filluan të debatojnë nëse vendi duhet të heqë dorë nga kundërshtimi i tij për t’u bashkuar me NATO-n, duke braktisur besimin prej dekadash se paqja mbahej më së miri duke mos zgjedhur publikisht palët.

Pyetja pritet të jetë një çështje kyçe në zgjedhjet parlamentare të 11 shtatorit, me partitë opozitare të qendrës së djathtë tashmë që thonë se do të mbështesin një aplikim në NATO dhe Demokratët e ekstremit të djathtë suedez gjithashtu të hapur ndaj kësaj ideje.

Të dy vendet kanë marrë garanci publike nga sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, se aplikimet e tyre do të ishin të mirëseardhura, si dhe shprehje mbështetjeje nga anëtarët përfshirë SHBA-në, Britaninë e Madhe, Gjermaninë dhe Francën. Çdo aplikim për anëtarësim duhet të pranohet nga të 30 shtetet e NATO-s, gjë që mund të zgjasë nga katër muaj deri në një vit.

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.