Finlanda neutrale kundër Rusisë – E detyruar të marrë në konsideratë anëtarësimin në NATO. Historia!

Finlanda, neutrale që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, sot është e detyruar, nga konflikti ruso-ukrainas, të marrë në konsideratë anëtarësimin në NATO.

Kryeministrja finlandeze Sanna Marin tha se ishte e gatshme të hiqte dorë nga neutraliteti i Finlandës, i sanksionuar pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, për t’u lidhur me forcat perëndimore dhe për të mbështetur Ukrainën. Finlanda ishte një tokë e diskutueshme për shekuj nga Rusia, por në vitin 1945, në fund të konfliktit botëror, ajo preferoi të heqë dorë nga një pjesë e territoreve të saj, për të shmangur fatin e vendeve të Evropës Lindore, të vendosura nën kontrollin e drejtpërdrejtë. e Moskës.. Ai mbeti një vend i pavarur, por neutral, në ekuilibër për dekada mes Perëndimit dhe botës sovjetike. Sot, e detyruar nga precipitimi i ngjarjeve të konfliktit ruso-ukrainas, ajo deklaron se është e gatshme t’i bashkohet sanksioneve kundër Rusisë dhe vlerëson mundësinë e anëtarësimit në NATO.

Por le të shohim historinë e gjatë të këtij shteti, të pavarur nga Rusia vetëm që nga viti 1917:

Zgjimi ishte i menjëhershëm: kalorësia kozake, e armatosur me shpata dhe kamxhik, sulmoi demonstruesit në qendër të Helsinkit. Për finlandezët, në vitin 1901, ishte sinjali se sundimi i Carit po bëhej gjithnjë e më shtypës dhe nuk mund të tolerohej më. Megjithatë, për gati një shekull, gjërat nuk kishin qenë edhe aq keq për banorët e Dukatit të Madh të Finlandës, të trajtuar nga Rusia me një dorezë prej kadifeje. Car Aleksandri I (1801-1825), pas aneksimit në perandorinë e tij në 1809, kishte thënë qartë se donte t’u jepte finlandezëve “një ekzistencë politike, në mënyrë që ata të mos e shihnin veten të pushtuar nga Rusia, por të bashkuar me të nga interesat e tyre”. Kështu as feja ortodokse dhe as gjuha ruse nuk u imponuan në Finlandë dhe finlandezët kishin ushtrinë, monedhën dhe dietën e tyre parlamentare.

Gjërat filluan të ndryshojnë në fund të shekullit të 19 për shkak të shtytjes së nacionalistëve rusë, të cilët toleruan gjithnjë e më pak pakicat brenda perandorisë. Për më tepër, carët Aleksandri III (1881-1894) dhe Nikolla II (1894-1918) ishin të bindur se duhej të forconin fuqinë qendrore për ta bërë Rusinë moderne dhe efikase. Për finlandezët filluan vitet e “shtypjes së madhe” nën thembra të guvernatorit autoritar Nikolai Bobrikov: jo më ushtri, e shtypur në 1901, jo më autonomi, asimilim të detyruar në perandorinë cariste.

Reagimi nuk vonoi, finlandezët, të cilët deri atëherë kishin qenë nënshtetas besnikë të Carit, i rezistuan me vendosmëri masave të rusifikimit të detyruar. Një rezistencë që u materializua në greva dhe demonstrata të kundërshtuara nga zyrat e Kozakëve dhe që rezultoi në dhunë. Bobrikov u vra në qershor 1904, ndërsa disa javë më vonë, Ministri i Brendshëm i Carit, V. K. Plehve, gjithashtu vdiq në duart e aktivistëve finlandezë të pavarësisë.

Një situatë shpërthyese, së cilës Nikolla II iu përgjigj me diplomaci, duke u kthyer disa privilegje finlandezëve. Në vitin 1906, për herë të parë në Europë, vota iu dha edhe grave, të cilat gjithashtu mund të zgjidheshin në parlamentin finlandez. Por ishte vetëm një armëpushim. Të gjithë e dinin këtë dhe nacionalistët finlandezë më shumë se të tjerët: loja me Rusinë duhej mbyllur sa më parë.

Lufta e viteve 14-18, me përfshirjen e perandorisë cariste në konflikt, u dha grupeve të pavarësisë finlandeze një mundësi të jashtëzakonshme politiko-ushtarake. Aq më tepër që procesi i rusifikimit të Finlandës, i konsideruar tashmë strategjik në konfliktin kundër Gjermanisë, rifilloi. Nuk është për t’u habitur që shumë finlandezë filluan ta shikojnë Gjermaninë nga një perspektivë anti-ruse dhe më shumë se dy mijë të rinj u larguan nga vendi për t’u stërvitur dhe luftuar përkrah ushtrisë gjermane.

Kështu lindi batalioni Jaeger, i cili më vonë u bë pikëmbështetja e aparatit ushtarak të Finlandës së pavarur. Ndërkohë, pushteti carist po gërmonte varrin e vet nga humbjet ushtarake dhe mungesat për popullin e vet. Kur shpërtheu Revolucioni i shkurtit 1917 në Rusi, finlandezët shpresonin për një hapje nga qeveria e re. Por ishte e qartë se nuk do të mjaftonin as lëshimet dhe as rivendosja e thjeshtë e autonomisë së vjetër: vendi donte pavarësinë.

Ngjarjet u përshpejtuan papritur në të njëjtin vit, me Revolucionin e Tetorit. Bolshevikët ishin, të paktën me fjalë, në favor të vetëvendosjes së pakicave të perandorisë dhe, mbi të gjitha, ata nuk kishin forcën për të kontrolluar të gjithë territorin rus. Ndërkohë në Finlandë vakumi i papritur i fuqisë hapi dyert për forcat e reja në fushë.

U lindën njësitë paraushtarake të lidhura me bolshevikët dhe të quajtura “rojet e kuqe”. Në ndryshim nga këto, lindi Garda Civile, ndërsa parlamenti finlandez krijoi lidhje gjithnjë e më të forta me Gjermaninë, në një funksion anti-rus. Më 26 nëntor 1917, gjenerali Erich Ludendorff, shefi i shtabit të ushtrisë perandorake gjermane, priti emisarët finlandezë të cilët sollën kërkesën e tyre zyrtare për ndihmë. Ludendorff këshilloi që të shpallin pavarësinë e tyre sa më shpejt të jetë e mundur dhe të kërkojnë njëkohësisht tërheqjen e trupave ruse nga vendi, duke siguruar në të dyja rastet mbështetjen e Gjermanisë.

U tha dhe u bë: më 6 dhjetor 1917 parlamenti finlandez votoi për pavarësinë. Megjithatë, ishte e nevojshme të merreshim me realitetin e shtetit të ri, të shtrydhur midis dy fqinjëve të fuqishëm në luftë me njëri-tjetrin, Gjermanisë dhe Rusisë, dhe me trupat ruse ende në territorin e tij. Një shtet, ndër të tjera, praktikisht pa ushtri, me përjashtim të milicive “të bardha” të Gardës Civile, besnike të parlamentit. Në një kontekst kaq të paqëndrueshëm, “të kuqtë”, por edhe socialistët, e shikonin me simpati në rritje modelin revolucionar të vendosur në Rusi. Përplasjet e para midis “të bardhëve” dhe “të kuqve” ishin të pashmangshme dhe as vendimi i liderit bolshevik Lenin për të njohur pavarësinë e Finlandës më 31 dhjetor 1917 nuk ndihmoi për të qetësuar situatën.

Klima në Finlandë ishte ajo e një lufte civile dhe parlamenti, në fillim të vitit 1918, vendosi t’ia besonte detyrën e mbrojtjes së kombit të porsalindur nga rreziqet e brendshme dhe të jashtme gjeneralit Carl Gustav Mannerheim (1867-1951). Një detyrë e madhe, por Mannerheim ishte njeriu për ta bërë atë. Ai ishte stërvitur në elitën e ushtrisë cariste, kishte luftuar në frontet e Luftës së Parë Botërore dhe dinte të drejtonte një fushatë ushtarake. Mbi të gjitha, ai kishte ide të qarta dhe u zotua t’i jepte fund rebelimit të kuq, të rivendoste ligjshmërinë dhe “të mos e mbështillte shpatën para se të dëbohej ushtari i fundit i Leninit”, siç shpalli ai në shkurt 1918.

Në të vërtetë, rusët nuk kishin ndërmend të luftonin dhe në shumicën e rasteve u dorëzuan pa gjuajtur asnjë të shtënë. Në vend të kësaj, milicitë e kuqe morën kontrollin e Helsinkit dhe Finlandës Jugore. Megjithë forcat e tij të kufizuara, Mannerheim shkoi në kundërsulm. Ai e dinte se mund të mbështetej në ndihmën gjermane dhe kthimin e batalionit Jaeger në atdheun e tij. Në fund të prillit 1918 ai fitoi një betejë vendimtare pranë Tamperes, ku mundi përfundimisht “të kuqtë”, shumë prej të cilëve u larguan në Rusi për t’i shpëtuar hakmarrjes dhe hakmarrjes.

Kështu përfundoi lufta civile finlandeze. Edhe sikur të kishte zgjatur disa muaj, ajo regjistroi, nga të dyja palët, shembullin e zakonshëm të trishtuar të dhunës dhe abuzimit të civilëve, reprezaljeve dhe ekzekutimeve të shkurtra. Duke heshtur armët e tij, Mannerheim dha dorëheqjen si komandant i ushtrisë finlandeze në shenjë proteste kundër ndërhyrjes së qeverisë së Berlinit, i vendosur për të imponuar princin gjerman Frederick Charles të Hesse si mbret të Finlandës.

Sidoqoftë, Perandoria Gjermane ishte e numëruar, e rraskapitur nga pesë vjet luftë dhe nuk kishte asnjë mbret finlandez. Në të vërtetë, Finlandës tani i duhej urgjentisht një figurë e fortë dhe Mannerheim ishte njeriu i duhur. Më 12 dhjetor 1918, gjenerali u bë kreu i përkohshëm i shtetit dhe në korrik 1919 ai ratifikoi kushtetutën që e bëri Finlandën një republikë. Megjithatë ai nuk u zgjodh presidenti i parë. Në vend të gjeneralit heroik, por të rëndë, parlamenti zgjodhi një jurist të errët. Mannerheim do ta kompensonte atë duke udhëhequr Finlandën në vitet e vështira të Luftës së Dytë Botërore, kur Rusia Sovjetike u përpoq të rimarrë, të paktën pjesërisht, dominimet e lashta. FCS

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.