Fjala e plotë e ministrit të Financave dhe Ekonomisë në “Tirana Economic Forum” organizuar nga SCAN

Ministri i Finacave dhe Ekonomisë, Arben Ahmetaj e ka nisur fjalën e tij në “Tirana Economic Forum” duke vënë theksin te kuadri i politikave makro fiskale, sipas të cilit pa një kuadër të fortë askush nuk mund të mendojë të ketë një status ekonomik të qëndrueshëm.

Duke e cilësuar si një shembull, ministri tha se për herë të parë pas 25 vitesh Shqipëria arriti të ulë borxhin.

‘Për herë të parë pas 25 vitesh Shqipëria arriti të ulë borxhin, të ketë balancë primarë pozitive dhe një deficit prej 2 për qind.”

Në bllokun e dytë, kushtuar integrimit europian, Ahmetaj u shpreh se ky 6-mujor është vendimtar për Shqipërinë, duke cilësuar si thelbësore vazhdimin e reformave. Sa I takon debatit politik të brendshëm, ai tha:

“Ky 6 mujor është vendimtar dhe shpresoj që debate politik i brendshëm mos ta dëmtojë hapjen e negociatave me bashkimin Europian.”

Ndërkohë, në bllokun e tretë ai renditi investimet publike, private, vendase e të huaja si element kyçë të konektivitetit.

Ministri u ndal po ashtu edhe te ekonomia e hapur, të cilën e vendosi edhe si shtyllën kyçe të bllokut të katërt. Sipas tij, ekonomitë e rajonit të Ballkanit nuk janë interesante për investimet e mëdha, për shkak të tregjeve të fragmentuara dhe akoma jo të hapura.

“Nëse nuk është ekonomi e hapur tregu, bëhet jo interesant dhe do mbetemi te projektet e vogla. E ndërkohë që organikisht duhet të kishim shumë investime të huaja, por e pengojmë vetë me ekonomitë e mbyllura, të izoluara, megjithëse teorikisht janë të hapura.”

Deregulimi, thjeshtësimi I procedurave administrative të qeverisë dhe sipërmarrjes dhe qeverisë dhe qytetarëve ishin edhe pika kyçe e bllokut të pestë. Sipas Ahmetajt, deregulimi është kthyer në një reformë bazë, një iniciativë e ndjekur nga vetë kryeministri.

“Me thjeshtimin e procedurave administrative, synohen më shumë investime të huaja, investime vendase, rritje të ardhurash si dhe konsekuencën e konvergjencës me BE-në.”

Ministri Ahmetaj duke u ndalur në shtyllën e gjashtë, punësimi, tha se shumë shpejt kryeministri do të lançojë edhe platformën e punësimit. Sipas tij, Shqipëria ka mbetur akoma te shpresa e turizmit.

“Shqipëria ka ngelur akoma te shpresa e turizmit, te energjia, uji dhe nafta dhe jemi akoma te manifaktura e vlerës akoma të ulët në ekonomit.”

Duke vënë theksin te fuqia punëtore, që sipas tij do të bëje edhe diferencën, ai shtoi më tej se:

“Këtu kemi një reformë të thellë në atë që duam të ofrojmë, që ka të bëjë me arsimin professional, për të kaluar me atë që ka të bëjë me industrializimin e lehtë të vendit.”

Po ashtu, Ahmetaj u shpreh se do të ndiqet logjika italiane në standartin shqiptar, ku ndërmarrja e vogël dhe e mesme prodhon dhe eksporton.

Në bllokun e shtatë, të fundit, Ahmetaj ka renditur edhe vizionin politik, ku sipas tij vendet e rajonit mendojnë kapen te politika e ditës dhe heqin dorë nga të menduarit afatgjatë për vendin.

Fjala e plotë e ministrit të Financave dhe Ekonomisë në “Tirana Economic Forum” organizuar nga SCAN:

“Besoj që do të detyrohemi që disa nga elementët që u përmendën këtu do duhet të theksohen e rithekson  sepse përbëjnë thelbin ose boshtin e asaj që  Ballkani Perëndimor apo Ballkani në tërësi do duhet të që të sfidojë në të paktën ën 15 -20 vitet që kemi përpara.

Po flasim për konvergjencën, qoftë “policy convergence” dhe konvergjenca e të ardhurave dhe jam i bindur që të gjithë, dhe ata që folën përpara, duke filluar që nga presidenti i nderuar apo guvernatori, Zonja zëvendëskryeministre apo dhe moderatori edhe ju si pjesëmarrës e konceptoni që është konsekuencë.

Konvergjenca është konsekuencë e politikave te vazhdueshme të thella të pandërprera strukturore. Çdo vend i marrë në profilin e vet politiko- institucional apo ekonomik, sa here ka sukses ne rritjen ekonomike,  që është thelbi ku të gjitha ato që flasim rrinë, përtej kemi pare reforma te thella strukturore të vështira, në dukej të pamundura, por me rezultat rritjen ekonomike. Rritja ekonomike në finale ka në background konvergjencën e të ardhurave me atë që ne synojmë, pra me integrimin europian.

Thënë kjo, çdo vend që ka trajektore apo lëkundje në rritjen ekonomike, menjëherë po ta studiosh shihet që ka pasur lëkundje në vendosmëri për reformat ekonomike apo institucionale që në finale furnizojnë rritje ekonomike.

Dhe prandaj unë dua ti marr me blloqe ato që unë mendoj se janë të rëndësishme për vendet tona, për vendet e Ballkanit Perëndimor. Besoj, presidenti e tha që  GDP e gjithë rajonit shkon 90 miliardë dollarë në mos gabohem, një GDP shumë e vogël krahasuar me ekonomitë e mëdha të Europës dhe për të thënë të vërtetën me atë logjikë që iu referua Zoti president që ne do duhet të kemi një politikë të përbashkët, sot fatkeqësisht apo fatmirësisht të gjitha ekonomitë e rajonit kanë profile të ndryshme ekonomike  të cilat divergojnë, pra që nga politikat fiskale, logjika në manifakturës, logjika e turizmit, që nga logjika e industrializimit  e deri tek profili I punësimit .

Unë do t’i marr një nga një dhe besoj se çdokush nga salla mund t’i sfidojë ato që unë do t’i konturoja si blloqe të zhvillimit, në mënyrë që që pastaj secili nga ne të ketë logjikën e vet apo në finale kjo konferencë të ketë dhe konkluzionet apo rekomandimet e veta.

Pikë së pari dhe pa asnjë dyshim, pa një kuadër të shëndetshëm makro-fiskal çdo gjë që diskutojmë bëhet e pamundur. Një miku jonë i përbahskët i Shqipërisë, profesor në Harvard, Rikardo Hausman thotë me të drejtë që rreziku makrofiskal është si puna e atij ujkut virtual në pyll, që kushdo që është në qytet thotë ujku është përrallë, nuk ekziston, asnjëherë nuk e kalon pyllin të vijë në qytet. E megjithatë, kur e keqja ndodh, aty ke kuptuar që ujku të ka ngrënë gjysmën e trupit. Pra, pa një kuadër të fortë makro fiskal, askush nuk mund të mendojë se do të ketë një stad zhvillimi normal, të shëndetshëm, të qëndrueshëm dhe afatgjatë, apo edhe të zgjuar, nëse e duan. Kjo është e para dhe besoj se Shqipëria këtu është kthyer në një shembull nuk po e them për t’u ndjekur se do ishte e tepruar, po është kthyer në një shembull se si nga një disbalancë totale të financave publike makroekonomike në 2013, gjatë këtyre 25 viteve të ketë në një vit fiskal, me një vit parlamentar të ketë ulje të borxhit publik, të ketë balancë primarë pozitive dhe një deficit prej 2 për qind.

Balanca primare pozitive, për të gjithë ata që nuk e ndjekin ose nuk e njohin si term teknik është qeveria nuk krijon borxh të ri në operacionet e veta korente. Me një vit parlamentar, pra çdo vit dhe tre vitet e fundit kemi pasur balancë fiskale pozitive dhe tendencë ulje borxhi me ato objektiva që kemi.

Blloku I dytë patjetër që do t’i referohemi integrimit europian. Besoj që rajoni nuk ka më asnjë dilemë qoftë në partitë e majta, qoftë në partitë e djathta, qoftë në partitë e qendrës, kudo në të gjithë Ballkanin Perëndimor janë të bindur, janë të fokusuar, sigurisht me shpejtësi të ndryshme tek integrimi europian.

Ky 6 mujor për në, për Shqipërinë është vendimtar dhe debate I brendshëm politik shpresoj mos ta dëmtojë potencialin e hapjes së negociatave. Nga hapja e negociatave përfiton çdo qytetar shqiptar. Nga moshapja e negociatave çdo qytetar është I dëmtuar. Pra, nuk ka parti politike, nuk ka lider, nuk ka lidership që përfiton nga hapja e negociatave, por përfitojnë qytetarët shqiptarë. Dhe besoj që tek integrimi europian sigurisht qe vazhdimi i reformave është thelbësor. Qeveria shqiptare ka një paketë të plotë të reformave duke filluar që nga thellimi i reformës në drejtësi deri tek reformat e fundit të financave publike, që besoj kanë bërë një diferencë në menaxhimin e  financave publike në transparencën ndaj qytetarëve, po sigurisht edhe në shëndetshëmrinë makro ekonomike.

Blloku  i tretë është investime dhe këtu nuk përjashtoj investime publike, private, vendase dhe te huaja. Dhe këtu do ta lidh jo pa qëllim me konektivitetin, për ta thënë pak më thjeshtë, nevojat infrastrukturore që ka Ballkani. Kur filluam gjithë këtë rrugëtim, që unë besoj do të jetë shumë I frytshëm nga Berlini në Trieste, konektiviteti ishte fondamenti i gjithë debatit. Së bashku me gjithë rajonin bëmë një përllogaritje fare të thjeshtë. Nëse të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor do të investonin nga burimet buxhetore, gjithë atë rrjet konektiviteti, për ta përmirësuar në ato parametra teknikë do ti duheshin 80 vite nga dita e sotme ose do të duhet ta çonte borxhin publik në 180 për qind, që është e pamundur. Sigurisht që këtu, instrumentet qoftë partneriteti publik- privat, qoftë mbështetja e Bashkimit Europian janë të domosdoshme, ndryshe do të jetë e pamundur që ne të konvergohemi si rajon fizikisht me veten dhe me Bashkimin Europian.

Blloku katërt është ekonomia e hapur. Vendet e Ballkanit nuk janë interesante akoma për investimet e mëdha, pra të brandname-ve që nga turizmi, që nga industria apo që nga sistemi bankar në respekt të bankave që kemi këtu. Arsyeja, tregjet janë të fragmentuara akoma, të vogla dhe akoma jo të hapura. T’ju sjell një fakt nga puna ime e përditshme, nga një debat në integrimin e rajonit në heqjen e barrierave jo tarifore.  Konkretisht, certifikatat fito sanitare. Na është dashur një debat katërvjeçar për të hequr katër certifikata sanitare dhe në fund, e di si vepruam?

Kryeministri vendosi që të kishim një përqasje unilaterale. I hoqëm ne si Shqipëri dhe po presim që shteti fqinj në Ballkanin Perëndimor të bëjë të njëjtën gjë. Imagjinoni se sa e vështirë është. Konkretisht ne I referohemi si ekonomi e hapur. Nuk është ekonomi e hapur, pra në kufi, në lëvizjen e kapitalit, në lëvizjen e fuqisë punëtore tregu bëhet jo interesant dhe do fillojmë të ngelemi te to përpjekjet tona të vogla që gjithmonë i referohemi, shyqyr që kemi TAP-in, shyqyr që kemi Devollin, shyqyr që po na vjen Aeroporti I Vlorës, ndërkohë që organikisht do duhet të kishim shumë më shumë investime të huaja por e pengojmë vetë me ekonomitë të mbyllura, akoma të izoluara, megjithëse teorikisht në letër janë të hapura.

Blloku pestë që është gjithashtu determinant, sepse e theksova që në fillim se konvergjenca është konsekuencë e reformave të brendshme për të shkuar në atë tregun më të madh është deregulimi. Deregulimi në konceptin më të thjeshtë është thjeshtësimi i procedurave administrative të qeverisë dhe sipërmarrjes dhe qeverisë dhe qytetarit. Po të bëjmë një përllogaritje përpara disa ditësh, të avancuar dhe janë gati me atë paketë deregulimi që ne kemi bërë brenda Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë, shkojnë gati 56 vite të kursyera, pra me gjithë atë kancelim procedurash që kemi bërë,. 56 vite të kursyera për sipërmarrjen dhe për qytetarin në një vit. Është kthyer në një reformë më duhet ta them, bazë, fondamentale e qeverisë, një iniciative e ndjekur nga vetë kryeministri me besimin që në qoftë se çlirojmë këtë energji nëpërmjet thjeshtësimit të procedurave me qytetarin dhe me sipërmarrjen, jemi të bindur që konsekuenca do të jetë investime të huaja, investime vendase dhe patjetër rritje të ardhurash dhe konsekuenca e konvergjencës me Bashkimin Europian.

E kam thënë një konferencë të kësaj natyre që në qoftë se BE rritet me 1 për qind dhe ne rritemi me 6 për qind, I bie që ne të kovergojmë afërsisht në 10 vitet e ardhshme të ardhurat me qytetarët e Bashkimit Europian. Kjo gjë nuk po ndodh, fatmirësisht BE po rritet më shumë se 1 për qind, ne akoma nuk kemi shkuar në 5 për qind, që do të thotë se kovergimi nuk është më 10 vjet, është më larg.

Blloku I gjashtë është punësimi. Këtu dua të ndaj me ju që shumë shpejt kryeministri, qeveria do të lançojë platformën e promovimit të punësimit. Por, ajo që dua t’ju them ka të bëjë dhe me atë që përmendëm pak më lart, pra profilet janë të ndryshme në profilet e rajonit. Çfarë arsye ka? Po ti shohësh politikat ekonomike dhe fiskale në rajon, janë pak a shumë të konverguara me diferenca të vogla. Ama po të shohësh profilin e fuqisë punëtore, ka diferencë jashtëzakonisht shumë të madhe. Çfarë ka bërë diferencën?

Në këndvështrimin tim ka bërë diferencë arsimi profesional. Pra, në qoftë se Serbia ka mbajtur logjikën e industrializimit të nivelit të lartë, në qoftë se Maqedonia ka mbajtur një profile eksport orientit me zonat ekonomike, se me atë mundësi që ka territoriale, fuqi GDP ka gjetur një nismë shumë interesante të tregut rajonal dhe të tregut global, Shqipëria akoma ka ngelur dhe jemi akoma te manifaktura e vlerës akoma të ulët në ekonomi. Diferencën do ta bëjë aftësia e fuqisë punëtore dhe këtu kemi një reformë të thellë në atë që duam të afrojmë në arsimin profesional, për të kaluar në ato aftësi të cilat kanë të bëjnë me industrializimin e lehtë të vendit, jo në konceptin sovjetik, por në logjikën italiane, kuptohet në standardin shqiptar, ku ndërmarrja e vogël dhe e mesme prodhon dhe eksporton.

E shtata është vizioni politik. E vërteta është se të gjitha vendet e rajonit megjithëse mendojnë afatshkurtër dhe afatmesëm, kur vjen puna të afatmesëm dhe afatgjatë, kapen te politika e ditës, te benefiti politik i ditës dhe heqin dorë nga të menduarit afatgjatë për vendin. Dua t’ju provokoj me një statistike. Jam i bindur që kur ta fusni ne mendje do ju ngjallë emocion, frikë, besoj edhe pikëpyetje. Imagjinojeni që me ritmet demografike që ka rajoni, por po I referohem Shqipërisë, në 40 vitet që vijnë Shqipëria përfundon me 1.8 milionë banorë nga të cilët 43 për qind do të jenë pensionistë. Çfarë po bën politika, jo thjesht për këtë, por për politika afatgjata që kanë të bëjnë me të ardhmen e vendit dhe që kanë të bëjnë me të ardhmen e rajonit.”

Besoj që integrimi është një politikë, një vizion, një e ardhme një aspiratë që na bashkon të gjithëve. Besoj që ën qoftë se e zëvendësojmë politikën e ditës me politikën e të ardhmes në Bashkimin Europian, rajoni, Shqipëria ka sukses dhe ka të ardhme dhe e ka konsekuencë fare të thjeshtë nëse bëjmë këtë konvergjencën e të ardhurave.”

Genta Dobra/SCAN 

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.