Hapësirat e përbashkëta në pallate, a do të marrë fund vetëadministrimi? Intervistë me Erind Bejko, drejtor i Bashkëpronësisë në Bashkinë e Tiranës

Prej vitit 2009 është miratuar një ligj, i cili rregullon mënyrën sesi duhet të administrohen hapësirat e përbashkëta në pallate. Por, 8 vite pas miratimit të tij, Tirana ende nuk ka të ngritur një sistem të mirëfilltë në këtë drejtim, ndërsa në shumë ndërtesa banorët refuzojnë të paguajnë tarifat e mirëmbajtjes apo pastrimit, duke reflektuar probleme e mangësi në ambientet e përbashkëta.

Ndërkaq, Bashkia e Tiranës prej disa mujash ka ndërmarrë një proces rregullimi, çka sipas këtij dikasteri do t’i japë fund situatës aktuale. Në këtë intervistë, drejtori i Bashkëpronësisë në Bashkinë e Tiranës, Erind Bejko shpjegon në detaje sesi ka vijuar ky proces në 5000 pallatet e kryqytetit, ndërsa bën me dije dhe ndryshimet ligjore në drejtim të vjeljes së tarifës së administrimit. Me rregullimet ligjore kjo tarifë do të jetë një titull ekzekutiv, ndërsa alternativa më e mundshme është përfshirja e saj në faturën e ujit.

Bejko u bën thirrje banorëve të kryeqytetit të zgjedhin vetë administratorin e pallatit, çka u kijon edhe mundësinë e përcaktimit të masës së pagesës, pasi në të kundërt gjithçka do të menaxhohet nga bashkia.

Z.Bejko, nga monitorimet e kryera nga Bashkia e Tiranës, cila është situata aktuale e administrimit të hapësirave të përbashkëta në kryeqytet?

Në Tiranë sot ka një lloj forme si administrohen pallatet e ndërtuara pas viteve ‘90. Në këto pallate kemi njerëz që janë vetëshpallur ‘administrator’ dhe diku me miratimin e qytetarëve dhe diku me rezerva, ata e kanë ushtruar funksionin e tyre. Ishte pikërisht ky grup njerëzish që na “detyruan” dhe “frymëzuan”, që ne të fillojmë një proces serioz në administrimin e hapësirave të përbashkëta.

Si çdo punë që bëhet nga institucionet shtetërore, edhe kjo është e bazuar në një ligj, që është bërë që në vitin 2009  e më konkretisht ligji “Për administrimin e bashkëpronësisë në ndërtesat e banimit”. Pas ngritjes së një task-force, me rreth 70 të rinj dhe të reja, të cilët trokasin të dyert e qytetarëve për vendimet dhe mbledhjet, që ata duhet të bëjnë për të vendosur strukturat e pallatit, ne kemi filluar punën dhe kemi rreth 9 muaj që po operojmë në terren.

Deri më tani kemi prekur afërsisht gjysmën e pallateve që kanë hapësira në bashkëpronësi: Në Tiranë ka rreth 5000 ndërtesa që kanë ambiente në bashkëpronësi, ne kemi qenë në rreth 2500 prej tyre. Në disa kemi zgjedhur asamble dhe kryesi, ndërsa te disa të tjerë kemi arritur edhe në pikën fundore që është zgjedhja e administratorit.

Çfarë do të ndodhë me ato pallate, të cilat nuk arrijnë dot të zgjedhin vetë një administrator?

Kuptohet që kemi pallate, ku banorët nuk e gjejnë dot zgjidhjen me njëri-tjetrin. Në këtë rast bashkia ka të drejtën që të vendosë një kompani administruese. Në këto kushte, shfrytëzoj hapësirën për t’iu thënë qytetarëve që të zgjedhin personin, që ata e mendojnë se është i duhuri për t’u bërë administrator sepse pas pak kohëve, kur të vijë dikush tjetër për të administruar pallatin, mbase nuk do të mirëpritet.

Bashkia u ka dhënë gjithë mundësitë dhe lirinë për të zgjedhur edhe çmimin e administrimit, edhe personin. Nëse nuk e zgjedhin dot vetë, ne sigurisht që nuk mund ta lemë dot këtë situatë që të përkeqësohet sikurse është lënë gjithë këto vite.

Praktikisht, sa prej pallateve në Tiranë e kanë një administrator?

Para pak kohësh ne licencuam 500 administratorë, të cilët në bazë të ligjit do të ushtrojnë aktivitetin e tyre në pallatet respektive. Më herët ishin licencuar edhe 100 të tjerë dhe në fund të gjithë procesit ne duhet të kemi administrim në çdo pallat. Në gjysmën e pallateve ne tashmë kemi një kryesi, që përbëhet nga 4-5 banorë që janë më të ‘respektuarit’ e pallatit. Por, pasja e një kryesie nuk do të thotë që ajo automatikisht funksionon.

Kryesia përbëhet nga banorë që shqetësohen për çështjet e pallatit, ndërsa administratori është personi që punon çdo ditë në këtë punë. Anëtarët e kryesisë kanë aktivitetin e tyre të përditshëm në profesionet e tyre, por janë një organ i cili është kolegjial në drejtim të marrjes së vendimeve për bashkëpronësinë. Ndërkohë që administratori ka funksionin për t’u marrë vetëm me pallatin. Në fund të procesit ne duhet të kemi 5000 kryesi, 5000 asamble (1 banor për çdo familje) dhe administrator në varësi të shkallëve që do të administrojë.

Sa është numri i shkallëve apo pallateve që mund të administrojë një administrator?

Sigurisht që varet nga numri i banorëve, i kateve, nga intensiteti i ndërtimit, etj. Për shembull marrim rastin e pallateve në Kombinat, ku pasi kalojmë rrugën kryesore kemi pallate 2 katëshe. Në këto lloj pallatesh, një administrator mund të administrojë 5-6 shkallë, por në zona të tjera të Tiranës kemi pallate me shumë kate, çka do ë thotë se nuk të del dita të administrosh një shkallë e jo më disa shkallë. Pra, kjo është në varësi edhe të problematikave.

Sa është afati i lënë në dispozicion për banorët nga Bashkia e Tiranës, për të zgjedhur vetë administratorin e tyre?

Afati i lënë në dispozicion, në bazë të ligjit është 6 muaj. Pavarësisht se pas kësaj periudhe ne kemi detyrimin që t’i çojmë kompaninë, ajo çka po bëjmë është rikujtesa e qytetarëve, duke u thënë se po u mbaron afati.

Tashmë kanë përfunduar disa afate 6-mujore, pasi atje ku ne kemi zgjedhur kryesitë në shkurt-mars, në këtë periudhë që ndodhemi mbarojnë afatet e zgjedhjes së administratorëve, kështu që ne do detyrohemi të futim kompanitë.

Jemi në fazën e konsultimit përsa i përket konkursit publik që do të bëhet me kompanitë dhe përcaktimit të tarifës. Kjo tarifë, pavarësisht faktit se qytetarët nuk kanë arritur dot të zgjedhin administratorët, nuk mund të tejkalojë mundësitë e qytetarit për ta paguar.

Si do të përcaktohet niveli i kësaj tarife?

Kemi ngritur një grup pune prej 6 ekonomistësh, të cilët në bazë të udhëzimeve respektive dhe të mesatares sesa kushton mirëmbajtja, ashensori, pastrimi, pagesa e administratotit, do të nxjerrin vlerën. Në këto moment që ne flasim, grupi i punës sapo ka filluar aktivitetin.

Ka një problem të vazhdueshëm me pagesën e tarifën, duke qenë se jo të gjithë banorët janë të gatshëm për të paguar. Si do të zgjidhet ky “ngërç”, që ka qenë dhe një nga problemet më të mëdhenj në zbatimin e ligjit të miratuar në vitin 2009?

Në këtë pike, më lejoni të them që në ligjin e ri, që është në fazën e konsulencës është duke u projektuar që tarifa e bashkëpronësisë të jetë titull ekzekutiv. Kjo do të thotë që nëse nuk e paguan, institucionet kanë format e tyre që mund të vjelin. Situata aktuale me refuzimin e kësaj pagese është njësoj nëse themi “unë dua t’i jap makinës pa patentë apo unë dua të vjedh pronën e tjetrit”. Praktikisht pagesa është detyrim, nuk është diçka fakultative, që ti e bën kur të duash. Për të jetuar në bashkëpronësi ke të drejtat e tua (thërret policinë kur bëhet zhurmë), por ke dhe detyrimin për të paguar tarifën e administrimit.

Pakica që refuzon të paguajë duhet të kuptojë se kjo bëhet për cilësinë e jetesës. Nëse futet uji në tarracë, ai të vjen dhe te dhoma e fëmijëve dhe nëse ti e le lagështirën për 10 vjet je duke i sëmurur fëmijët me reumatizëm. Nëse ti nuk paguan për të pastruar depozitat e ujit ke gjithë probabilitetin për të marrë sëmundje në lëkurë, etj. Në fazën e konsultimeve ku jemi, propozimi është që kjo pagesë të futet në faturën e ujit.

Një pjesë e mirë prej nesh paguan një tarifë administrimi në pallat: nuk do ta paguajmë në formën kur administratori vjen na troket në derë në datën 1, por do ta paguajmë në mënyrë zyrtare. Kjo do të shërbejë për të futur gjithë këtë proces në një “shinë” legalizimi ku dhe administratori, si gjithë punonjësit e tjerë paguan sigurime shoqërore, etj.

Paga mujore e administratorit do të paguhet nga banorët?

Po, rroga e tij mujore do të paguhet nga banorët.

Kjo do të jetë pjesë e tarifës që do të reflektohet në faturën e ujit?

Kjo nuk është një shpikje që po e bëjmë ne. Edhe sot, në 100% të pallateve ku ka administrator, rroga e tyre paguhet nga banorët. Kështu që, me të njëjtën logjikë që jemi do të vijohet. Aq sa paguhet tani, do të vijohet të paguhet.

Për të mos thënë që në momentin kur edhe pakica e heshtur do të jetë e detyruar të paguajë. E para do të rritet cilësia e shërbimit të administratorit dhe e dyta do t’i rritet edhe pagesa. Në këto kushte administratori do të ketë më shumë të ardhura edhe për pagën e tij, por edhe për fondin rezervë të cilin ne jemi duke ua edukuar që ta mbajnë sepse pallati mund të ketë një avari, një defekt në ashensor, një defekt në pompë, etj. Pra, ai duhet të ketë edhe një fond rezervë për ‘ditën më të keqe’.

 Përveç administrimit të problemeve, cilat do të jenë disa nga përgjegjësitë që do të mbajë administratori?

Administratorët, që në momentin që licencohen kuptojnë që nuk janë njerëz të cilët vendosin vetë për çdo lloj elementi dhe nuk ka kush t’i shkarkojë. Në momentin që licencohet nga shteti kupton dhe e ka të shkruar në të gjitha kontratat që nënshkruan që siç e merr licencën ajo edhe mund të revokohet, nëse ti nuk respekton parimet bazë të kontratës që ke me qytetarin.

Përveç mirëmbajtjes dhe kujdesit, ne duam të eliminojmë edhe historinë ku administrator është ‘gangsteri’ i pallatit, i cili thotë “pompa është e prishur” kur në të vërtetë nuk është kështu. Nëse institucioni vë re se administratori abuzon nga ana ekonomike me qytetarët dhe nëse ne, me strukturën task-forcë e vërtetojmë këtë, atij i revokohet licenca dhe ai humbet përfundimisht të drejtën për të qenë administrator, pra fshihet nga libri i administratorëve.

Domethënë, cilësia kryesore është të mos abuzohet me qytetarët. Më pas, me kontratën që nënshkruhet, secili ka të përcaktuara të drejtat dhe detyrimet. Në rast se do të respektohen të drejtat dhe detyrimet do të vazhdojë aktivitetin e tij. Në të kundërt do të shkojë task-forca dhe do të kryejë veprimet përkatëse.

Në ndryshimet ligjore ka edhe një kompetencë të re që i jepet administratorit, që është vendosja e gjobave. Si do të operohet në këtë drejtim?

E gjithë kjo vjen nga disa komplekse banimi. Ne na vijnë foto dhe administratori thotë se ka disa situata që nuk janë normale. Përshembull ne kemi vendosur disa kosha të vegjël ku njerëzit mund të hedhin disa mbetje të vogla (përshembull lëkurë banane), ndërkohë që njerëzit fusin me zor, duke shtyrë me këmbë qesen e plehrave.

Kjo situatë nuk mund të tolerohet. Madje unë kam edhe kërkesa zyrtare ku më thuhet se ndonëse kompleksi është i ri dhe ka edhe një bahçe para pallatit, banorët e ndotin përditë. Me të drejtë, administratori thotë që “unë s’mund të thërras policinë për gjithçka ndodh në pallatin tim, ndaj më jepni mundësinë t’ua vërtetoj edhe me foto apo video vandalitetin që bën qytetari”.  Ndaj ne do të vendosim të drejtën për të vënë gjoba, por kjo nuk do të thotë që një administrator të marrë bllokun dhe të dalë nëpër pallat e të vendosë gjoba.

Kjo duhet të jetë e vërtetuar, ndërsa do të përcaktohen edhe llojet e veprimtarisë ku ai mund të gjobitë. Kjo pasi, mund të kemi veprimtari, ku administratori nuk ka të drejtë të gjobisë. Më pas bashkia do të jetë institucioni garant për vjeljen e gjobës. Si për gjithë aktivitetet e tjerë, gjoba nuk vihet për të penalizuar njerëzit, por për të parandaluar atë pakicë që të mos konceptojë bashkëpronësinë, sikur e ka pronë të vetën.

Referuar parashikimeve, kur mund të thuhet se do të përmbyllet i gjithë procesi dhe të gjithë pallatet e Tiranës do të kenë kryesinë dhe administratorin?

Pallatet e Tiranës do të kenë një kryesi dhe asamble në korrik të vitit 2018, ndërsa procesi i zgjedhjes së administratorëve nuk do të jetë si një garë 100 m ku ne fillojmë dhe mbarojmë, por si një maratonë që do të thotë se ata do të vihen, do të hiqen, do të votohen, rimandatohen, etj.

Pra do të jetë një proces që vazhdon gjithmonë, por ajo që ne kemi si objektiv është të dimë se kush qeveris ku, në mënyrë që administratorët të mos jenë të emëruar me forcën e fjalës, por të jetë një strukturë njerëzish të emëruar me forcën e ligjit.

Ola Mitre/SCAN Magazine

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.