Nga Angola në SHBA – Cilat vende mund ta shkëpusin Europën nga gazi rus?
A e dini se Rusia nuk është prodhuesi më i madh i gazit në botë? Ajo në fakt vjen e dyta pas SHBA-së.
Megjithatë, Bashkimi Evropian mbështetet më së shumti tek Rusia për importet e saj, që do të thotë se ajo pothuajse mbështet në mënyrë të vetme tregjet tona të energjisë.
Ndërsa gazi rus përbën vetëm 3 për qind të furnizimit të importuar nga SHBA dhe 5 për qind të furnizimit të importuar nga Britania e Madhe, BE varet nga 40 për qind. Disa vende individuale mbështeten në mënyrë disproporcionale në këto eksporte. Furnizimi me gaz rus i Serbisë përbën 89 për qind, në Finlandë është 94 për qind dhe Bosnja dhe Hercegovina është 100 për qind e varur.
Blloku ka vendosur të ndërpresë lidhjet pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia, duke hequr gradualisht eksportet e gazit me dy të tretat para vitit 2023. Por BE-ja po përballet me idenë se tani do t’i duhet ta furnizojë energjinë e saj diku tjetër.
Zëvendëskryeministri rus Alexander Novak tha se refuzimi i naftës ruse do të çonte në “pasoja katastrofike për tregun global”.
Nga ana tjetër, Rusia është në mënyrë të ngjashme e varur nga BE-ja. Sipas konsulencës Thunder Said Energy, eksportet totale të Rusisë në 2019 vlerësuan 425 miliardë dollarë (387 miliardë euro), me gaz që përbën një 13 për qind të konsiderueshme. Mbi 50 miliardë dollarë (45 miliardë euro) eksporte gazi drejtohen në Evropë nga Rusia, duke e bërë atë deri tani klientin më të madh për firmat ruse, bazuar në një raport analitik nga Instituti Tony Blair për Ndryshimet Globale.
Pra, edhe Rusia mbështetet tek ne. Por është e qartë se frenimi i varësisë nga BE do të jetë një luftë dhe vendimet e energjisë të marra në javët dhe muajt e ardhshëm kanë pasoja serioze për planetin.
Me cilat vende mund të punojmë për të kompensuar humbjet? Dhe, më e ngutshme, a mundet një zhvendosje te burimet e rinovueshme të zëvendësojë gazin krejtësisht?
Nga cilat vende mund të importojë gaz BE-ja?
Për momentin, ka disa vende në tryezë, por juria është e paqartë nëse do të ishin të gjitha të zbatueshme.
Sipas raportit të Institutit Tony Blair, ajo që po përballet BE është një problem afatmesëm. Në afat të shkurtër, ajo ka rezervat dhe aftësinë për të menaxhuar humbjen e gazit rus. Dhe afatgjatë, vendet e BE-së duhet të kalojnë në një portofol më të larmishëm të burimeve të energjisë, përkatësisht burimeve të rinovueshme. Pra, nga kush mund të importojmë në afat të mesëm?
SHBA
Qeveria amerikane kohët e fundit shprehu hezitime rreth eksportimit të më shumë lëndëve djegëse fosile në Evropë, për shkak të shqetësimeve klimatike.
Megjithatë, prodhuesit e gazit natyror të vendit nuk janë dakord. Këtë javë Toby Rice, i cili drejton prodhuesin më të madh të gazit natyror në vend, EQT, i tha BBC-së se SHBA mund të zëvendësojë lehtësisht furnizimin rus.
“Ne kemi aftësinë për të bërë më shumë, dëshirën për të bërë më shumë,” tha ai, duke vlerësuar se SHBA ka potencialin për të katërfishuar prodhimin e gazit deri në vitin 2030.
Gazi natyror i lëngshëm (LNG) prodhohet në sasi të mëdha në SHBA dhe mund të ndihmojë Evropën në afat të mesëm. Muajin e kaluar, Evropa u rendit si importuesi kryesor i LNG-së amerikane për të tretin muaj radhazi, duke zënë gati tre të katërtat e eksporteve, sipas Reuters.
Norvegjia
Një analizë e vitit 2019 tregoi se pothuajse tre të katërtat e importeve të gazit natyror të BE-së vijnë nga Rusia, por 16 për qind vijnë nga brenda bllokut, në Norvegji. Pra, a mund të ofrojë Norvegjia më shumë, tani që gazi rus është jashtë përdorimit?
Norvegjia supozohet se mund të rrisë eksportet e gazit në kontinent nga 15 miliardë deri në 30 miliardë metra kub deri në fund të vitit, sipas njohurive ekskluzive nga botimi i industrisë së naftës dhe gazit Upstream.
Fusha Skarv e operuar nga Aker BP në Detin Norvegjez është përmendur si një kandidat i mundshëm për rritjen e prodhimit të gazit. Ekziston gjithashtu mundësia për më shumë gaz të lëngshëm për t’u eksportuar nga impianti Hammerfest LNG në veri të vendit.
Megjithatë, ka ende kufizime. Burimet e qeverisë së sipërme thonë se prodhimi i gazit në Norvegji është afër maksimumit të tij, sipas rregulloreve aktuale, pasi kapaciteti ekzistues i tubacionit mund të mos jetë në gjendje të përballojë një rritje.
Algjeria
Algjeria është gati të dërgojë më shumë gaz natyror në Bashkimin Evropian, tha një ministër i qeverisë spanjolle për Bloomberg. Raporti i lartpërmendur i vitit 2019 na tregon se 8 për qind e importeve të gazit të BE-së tashmë vijnë nga vendi i Afrikës Veriore.
Javën e kaluar, operatori spanjoll i rrjetit të gazit Enagas SA njoftoi se po punon me Algjerinë për zgjerimin e planifikuar të kapacitetit të gazsjellësit Medgaz, me teste që po kryhen aktualisht. Plani përfshin rritjen e kapacitetit potencial në 10.7 miliardë metra kub në vit.
Ministri i Jashtëm i Italisë vizitoi gjithashtu Algjerinë në fund të shkurtit, me CEO-n më të lartë të energjisë të vendit, për të diskutuar bashkëpunimin në dritën e krizës në Ukrainë.
Katari
Katari, një nga prodhuesit kryesorë të LNG në botë, ka thënë se asnjë vend i vetëm nuk mund të zëvendësojë furnizimet ruse në Evropë, me shumicën e vëllimeve të lidhura me kontrata afatgjata furnizimi.
Por mund të inkurajohet për të ndihmuar në afat të mesëm. Çdo përpjekje e Dohas për të ndihmuar evropianët të diversifikojnë burimet e tyre të gazit natyror ose të kompensojnë mungesat e gazit rus “pa dyshim do të sjellë disa përfitime ekonomike dhe politike”, sipas Institutit jofitimprurës The Middle East Institute.
Ndërsa Doha nuk ka vëllime të mjaftueshme të disponueshme të LNG për të eksportuar më shumë në Evropë, ajo është e prirur të ndërhyjë kur kërkohet – diçka që e demonstroi tashmë në 2021. Vitin e kaluar, Katari dërgoi LNG shtesë në MB, e cila fillimisht ishte e destinuar të shkoni në Azi, për të ndihmuar qeverinë britanike të përmbushë kërkesat ekzistuese. Dohas iu ofrua statusi i “furnizuesit të mjetit të fundit”, si shpërblim.
Dhe sipas një analisti të gazit me S&P Global Platts, James Huckstepp, Katari mund të luajë ende një rol të rëndësishëm nëse shtyn punët e planifikuara të mirëmbajtjes në mënyrë që të maksimizojë furnizimin.
Angola
Gjigantët e naftës dhe gazit BP dhe Eni sapo kanë nënshkruar një marrëveshje për të formuar një kompani të re të pavarur 50/50 në Angola. Dhe BP tani është afër shitjes së aksioneve të saj në dy zhvillime kryesore të gazit në Algjeri tek Eni, thotë Reuters.
Ky ndryshim i pronësisë në dy termocentralet e gazit në jug të Algjerisë do të ndihmojë Eni të zhvillojë infrastrukturën energjetike të Algjerisë dhe të eksportojë gaz në Evropën Jugore nëpërmjet tubacioneve, thonë burimet.
Italia është kombi kryesor evropian që kryeson rrugën për bashkëpunimin me Angolën. Ministri i Jashtëm Luigi Di Maio udhëtoi në vendin afrikan me kreun e grupit të energjisë Eni, Claudio Descalzi, gjatë fundjavës për të diskutuar opsionet e tyre.
“Algjeria, Katari, Kongo dhe Angola, kanë dhënë disponueshmërinë e tyre për të rritur sasitë e gazit,” i tha Di Maio televizionit shtetëror RAI në një intervistë.
Lëvizja drejt zgjidhjeve të gjelbra
Në planin afatgjatë, ne duhet të shkojmë drejt energjisë së rinovueshme si planet – nëse duam të frenojmë ndryshimet katastrofike klimatike. Dhe pa një plan të vendosur, zotimet për zero dhe dekarbonizim mund të lihen anash në nxitimin e menjëhershëm për të siguruar më shumë siguri energjetike.
Sipas raportit të Institutit Tony Blair për Ndryshimet Globale, ka shumë hapësirë për ndërtimin e sektorit të burimeve të rinovueshme, veçanërisht përmes ndërlidhësve të EuroAzisë dhe EuroAfrikës (energjia elektrike) në Mesdheun Lindor.
BE-ja duhet të shtyjë përpara me planet e saj ekzistuese për të rritur objektivat e burimeve të rinovueshme dhe për të kufizuar varësinë e saj të përgjithshme në të gjithë gazin, jo vetëm nga Rusia. Për shembull, Italia sapo ka njoftuar se po ndërton gjashtë ferma të reja me erë në një përpjekje për t’u larguar nga varësia e gazit rus.
“Udhëheqësit duhet ta marrin agresionin rus si një shenjë paralajmëruese shumë të nevojshme se vendet duhet të diversifikohen nga karburantet fosile, jo vetëm për arsye mjedisore, por edhe për ato gjeopolitike”, përfundon raporti.
SCAN
*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.