Nga taksa e pronës te taksa e re për pajisjet e përdorura e heqja e procedurave për pajisjet nën 100 euro! 23 rekomandimet e Dhomës Amerikane

Në kuadër të diskutimeve për paketën e re fiskale, Dhoma Amerikane e Tregtisë ka dorëzuar zyrtarisht 23 komente dhe rekomandime. Në draft, Dhoma analizon ndryshimet ligjore të paketës fiskale ku shpreh rezerva për llogaritjen e taksës së pronës dhe për lënien jashtë paketës së masave për uljen e dividentit dhe tatimit mbi të ardhurat personale. Po ashtu, Dhoma propozon edhe ndryshimin e disa ligjeve me qëllim përmirësimin e kushteve për biznesin por gjithashtu nuk mungojnë as disa propozime konkrete për ndryshime të papërfshira në paketën fiskale. Sa i përket ndryshimeve të papërfshira, Dhoma Amerikane propozon “futjen e një takse doganore në formë akcize ndoshta për pajisjet IT të përdorura që importohen në Shqipëri” dhe heqjen e procedurave doganore për  pjesët e këmbimit deri në 100 euro.

Komentet janë të ndara në tre seksione, nga të cilat seksioni i parë përmban një koment të përgjithshem për disa projekt-ligje të paketës. Sa i përket ligjeve që ndryshojnë, AmCham evidenton se projektligjet e paketës lënë një hapësirë të madhe për plotësim nga ana e Këshillit të Ministrave.

“Si në rastin e dispozitave të projekt-ligjit për ndryshime në ligjin për TVSH, tek projektligji për ndryshime në ligjin për tatimin mbi të ardhurat si dhe tek projektligji për ndryshime në ligjin për taksat vendore, autorizohet Këshilli i Ministrave që të përcaktojë “kushtet, kriteret dhe procedurat për zbatimin” e dispozitës ligjore. Por asnjë nga projekt-ligjet nuk parashikon parimet mbi bazën e të cilave do të nxirret akti nënligjor nga Këshilli i Ministrave.

Kjo gjë sjell si pasojë lënien e një fushe veprimi të gjerë për Këshillin e Ministrave për të përcaktuar çfarëdolloj kushti apo kriteri për tatimpaguesit që të detyrohen të paguajnë një tatim apo të përfitojnë lehtësira tatimore” evidentohet në propozimet e Dhomës Amerikane. Në opinionin e anëtarëve të Dhomës, ligji duhet të përcaktojë qartë detyrimin tatimor duke përcaktuar qartë dhe pa ekuivoke si bazën e tatueshme ashtu edhe normën tatimore. Aktet nënligjore, vijon më tej Dhoma, do të duhet më tej të specifikojnë detaje apo japin sqarime, por jo të vendosin elemente të përllogaritjes së detyrimit tatimor.

Ulja e kufirit të regjistrimit të TVSH-së

Sipas Dhomës Amerikane të Tregtisë, ulja e kufirit të regjistrimit në TVSH duhet të ketë parasysh parimet e mëposhtme:

(a) lehtësimi i procedurave të deklarimit të TVSH nga bizneset e vogla me deklarime tre-mujore, heqje gjobash për vonesë në deklarim etj. si dhe

(b) mos futja në TVSH e bizneseve shumë të vogla.

“Shqetësim për anëtaret tanë përbën kapaciteti i administratës tatimore (dhe sistemit e-tax) për manaxhimin e një numri të madh subjektesh në TVSH. Kostoja e administratës për menaxhimin dhe kontrollin e këtyre subjekteve duhet të justifikohet me të ardhurat që ata do të sjellin në buxhet. Shqetësimi tjetër ka lidhje me faktin se fokusi i administratës tatimore nuk duhet të zhvendoset tek tatimpaguesit e vegjël pasi dëmi më i madh në buxhet shumicën e rasteve bëhet nga të mëdhenjtë” evidentohet në dokumentin me propozime. Nga ana tjetër, iniciativa në uljen e kufirit të TVSh duhet të shoqërohet me masa të tjera në kuadrin e tatimit të thjeshtuar mbi fitimin apo tatimin mbi fitimin. Ndërsa evidenton problematikën e deklarimit të xhiros nga bizneset, Dhoma sugjeron që ministria të propozojë ndryshimin e ligjit për tatimin mbi të ardhurat dhe atë për taksat vendore që të vendosë një mënyrë dhe masë tatimi që iu lejon këtyre bizneseve të vogla formalizimin e tyre pa barrë fiskale të ekzagjeruar. “Në këtë këndvështrim, duhet të trajtohen veçmas aktivitetet e shitjes se mallrave dhe ato të shërbimeve. Si rrjedhojë, Dhoma sugjeron se në këtë rast zgjidhja më e mirë do të ishte që klasifikimi i biznesit të bëhet në bazën e fitimit.

Njohja e shpenzimeve të zbritshme për individët

Sipas Dhomës Amerikane, përfshirja në shpenzime të zbritshme për qellime të të ardhurave personale (vjetore) të më shumë shpenzimeve, përgjithësisht ato lloj shpenzimesh për të cilat të ardhurat zakonisht shkojnë të patatueshme nga ofruesit e këtyre shërbimeve (psh. shërbimet dentare dhe shëndetësore, riparimet e automjeteve, kurset trajnuese ose kurseve jashtëshkollore, qirasë së shtëpive etj) . “Rimbursimi i tatimit për këto lloj shpenzimesh do të zëvendësohej në buxhet nga tatimi që do u merrej furnizuesve” evidenton Dhoma.

Futja e taksës së pasurisë së paluajtshme mbi bazën e vlerës së tregut

Taksimi i pasurive të paluajtshme mbi bazë vlere tregu të pasurisë dhe jo mbi bazë fikse konsiderohet nga Dhoma Amerikane e Tregtisë si “i parakohshëm”.

“Niveli dhe standarti i jetesës është shumë i ulët krahasuar me vendet e tjera të rajonit ku aplikohet taksë si përqindje mbi vlerën. Do të rëndonte shumë buxhetin familjar të një familjeje shqiptare duke ulur nivelin e konsumit dhe do të ketë impakt negativ në ekonomi. Përpara se të ndërmerren hapa të tillë duhet të analizohet një herë standarti i jetesës dhe mundësia për ta përballuar nga një qytetar shqiptar. Duhet të zgjidhen njëherë ngërçet e krijuara nga ligji i pronës dhe pastaj të kalohet tek taksimi i saj” evidenton Dhoma duke sugjeruar që taksimi i pasurive të paluajtshme të vijojë të jetë mbi bazë fikse dhe i bazuar në sipërfaqen që çdo pronar zotëron.

Mospërfshirja e uljes së tatimit mbi dividentin dhe tatimit mbi të ardhurat personale

“Pavarësisht premtimit të qeverisë shohim se Paketa Fiskale 2018 nuk përmban ndonjë dispozitë për uljen e tatimit mbi dividendin si dhe uljen e tatimit mbi të ardhurat personale. Është tashmë e pranuar nga të gjithë që ulja e këtyre dy normave do të jepte një efekt pozitiv në rritjen e investimeve dhe trajtim më të favorshëm të punëmarrësve” evidenton Dhoma Amerikane.

Projektligji për taksat vendore

Në projektligj parashikohet ndryshimi i procedurës së apelimit kundër taksave vendore nga Kryetari i Bashkisë te një strukturë apelimi në bashki.

“Duke pasur parasysh se në bashkitë e vogla mund të mos ketë vend për struktura apelimi të mirëfillta, duhet që ligji të parashikojë një standard minimal për mënyrën e strukturimit dhe funksionimit të strukturës së apelimit duke mos e lenë këtë në dorë të çdo këshilli bashkiak. Nga ana tjetër, ligjit për taksat vendore i mungon një dispozitë e shprehur qartë ku të përcaktohet se struktura e apelimit duhet të kthejë përgjigje brenda 30 ditësh nga marrja e ankimit dhe që tatimpaguesi mund të ankimohet në gjykatë brenda 30 ditësh nga vendimi i strukturës së apelimit. Kjo gjë edhe mund të konkludohet për analogji me Drejtorinë e Apelimit Tatimor sipas ligjit për procedurat tatimore, por sugjerojmë që të përcaktohet shprehimisht në mënyrë që të shmanget çdo paqartësi. E njëjta gjë edhe për detyrimin për parapagimin e principalit dhe kamatëvonesave përpara paraqitjes së apelimit tatimor përpara strukturës së apelimit në bashki” sugjërohet në draft.

Rivlerësimi tatimor i taksës mbi ndertesën kundrejt personit jo-pronar

Sugjerojmë që në vend të termit “ku taksapaguesi ka banimin e përhershëm ose zakonisht banon” të përdoret “ndertesë që përdoret për banim”. Çfarë ndodh me ndërtesat që nuk përdoren as për banim por as për veprimtari ekonomike si në rastin e garazheve? Ligji nuk përmban një parashikim të tillë. Për më tepër, sugjerojmë që ligji të përmbaje më shumë nën-kategori të ndërtesave që përdoren për tregti, duke patur parasysh që trajtimi për secilën kategori të jetë proporcional me natyrën e aktivitetit” sugjerohet në draft.

Ndarja e kompetencave te pushtetit vendor me pushtetin qendror tek taksa e pasurise se paluajtshme

“Neni 22/4 është kontradiktor me nenin 22/5. Sipas nenit 22/4, njësia e ngarkuar me administrimin e taksës mbi pronën në nivel qëndror përcakton nivelin e vlerësuar të taksës së pasurisë së paluajtshme për ndërtesat si dhe detyrimin e taksës së pronës me metoda alternative të vlerësimit.  Ndërkohë, sipas nenit 22/5, njësia e qeverisjes vendore është përgjegjëse për shqyrtimin e ankimit administrativ të taksapaguesve. Pra, do të rezultonte që detyrimin e vendos njësia qendrore ndërsa ankimi bëhet para njësisë vendore. Kjo do të thotë që njësia vendore nuk do të ketë asnjë vendimmarrje pasi do ta lere të gjithë përgjegjësinë me njësinë qendrore. Ne sugjerojmë që njësia qendrore të ketë sa më pak kompetenca, vetëm në lidhje me krijimin dhe mirëfunksionimin e kadastrës fiskale por vlerësimi tatimor të jetë funksion i vetëm dhe i mirëfilltë i qeverisjes vendore” sugjeron Dhoma.

Dhënia e autorizimit personave privatë për mbledhjen e taksës

“Paragrafi 2 i nenit 22/5 i cili autorizon Këshillin e Ministrave të japë me koncesion mbledhjen e taksës mbi pasurinë është në kundërshtim me parimet e tregut pasi kalimi i të drejtës për mbledhjen e taksës një entiteti privat duhet të bëhet me procedurë konkurruese, përfshirë këtu edhe konkurrimin për komisionin e agjentit që do të përfitojë njëri apo tjetri agjent” shkruhet në draftin e sugjerimeve.

Trajtimi me fokus të veçantë i biznesit të vogël

“Në këtë paketë fokusohet sektori i turizmit në lidhje me TVSH dhe teknologjia në lidhje me tatim fitimin, të cilat si sektorë japin më shumë incentiva për të ardhmen. Ndërkohë që Shqipëria si vend i vogël që është mendojmë se duhet t’i kushtojë më tepër rëndësi bizneseve të cilat japin ndikim në afatshkurter siç janë profesionet e lira. Bizneset e vogla me këtë ligj që pritet të zbatohet vitin tjetër, do të kalojnë si subjekte me TVSH dhe do të duhet të paguajnë çdo muaj përveç sigurimeve shëndetësore dhe shoqërore, tatimit në burim edhe TVSH. Nga kjo nënkuptohet që këto biznese do të duhet të nxjerrin më shumë lekë nga xhepi i tyre. Mirë do ishte që të mendohej dhe për këtë fakt, pasi si biznese të vogla, me tërë këto shpenzime për një muaj, dihet fundi i tyre. Kjo nënkupton që duhet t’u kushtohej rëndësi edhe këtyre lloj subjekteve që të mos përfundojnë ciklin e jetës së tyre pa nisur akoma” vijon drafti.

Ndryshimet në taksën e tabelës

“Niveli i ri i taksimit të kësaj industrie sipas tarifave te propozuara projekt ligjin e Taksave Vendore sipas kesaj pakete, e kthen atë në një Industri me humbje dhe të paleverdisshme, për shkak se çmimi i shërbimeve të ofruara të tretëve nuk mbulon dot kostot, shpenzimet dhe taksimin. Niveli i shpërpjestuar i taksimit të ekraneve “LED” në bazë të kategorizimit si tabela elektronike, që përcaktohet nga përmasat në m2 të tabelës, i detyron të gjithë subjektet e kësaj Industrie të mbyllin këtë aktivitet për shkak të humbjeve, duke transferuar këtë humbje shumë të mëdha në bilancet fiskale. Gjithashtu do të duhet të na njihen dhe të kthehen edhe kostot e investimeve te parashikueshme, në lejet e ndërtimit, të aprovuara mga Bashkia e Tiranës, gjë e cila do të ulte të ardhurat e buxhetit të Bashkisë, në vitet në vijim. Në gjykimin tonë, klasifikimi i ekraneve LED  si tabela elektronika dhe rrjedhimisht aplikimi i çmimit/ m2 përkatës, nuk mund të shërbejë si bazë për taksimin e kësaj Industrie dhe për adresimin e drejtë të taksimit të ekraneve “LED” ose të teknologjisë së ngjashme. Për këtë duhen ndërmarre hapat e nevojshme  për përshtatjen  e kuadrit ligjor nga organet kompetente, në nivel qëndror dhe vendor” propozohet për këtë pikë.

Projekt-ligji për tatimin mbi të ardhurat

Incentivimi i ekspertëve të IT dhe i ekspertëve të tjerë

Nëse shteti shqiptar synon të mbajë pjesën intelektuale në vend nuk zgjidhet kjo vetëm me uljen e tatim fitimit për kompanitë, sepse impaktin final e ka në biznes dhe jo në të ardhurat e individit. Nëse do incentivohen intelektualët të rrinë në Shqipëri kjo bëhet duke ulur tatimin mbi të ardhurat personale, i cili është shumë i lartë në vendin tonë. Mund të vijojë të jetë një taksim progresiv por niveli i tretë ku futen dhe pjesa intelektuale është shumë i lartë 23%, mund të sugjerohet diçka më e moderuar që ruan përsëri progresivitetin. Kjo do ishte një incentivë për të ruajtur njerezit intelektualë në vend. Gjithashtu një mënyrë për të incentivuar kompanitë që operojnë në fushën e teknologjisë do ishte që pajisjet informatike të kenë një metodë amortizimi lineare për këto lloj pajisjesh të cilat jo vetëm që amortizohen shpejt por teknologjia avancon dhe i zevëndëson shumë shpejt. Propozojmë amortizim linear me normë 25%” shkruhet në draft.

Propozime për ndryshime të tjera të papërfshira në Paketën Fiskale 2018

Ligji për tatimin mbi të ardhurat

Zgjatja e periudhës së mbartjes për humbjet tatimore

“Legjislacioni shqiptar, sipas Ligjit për “Tatimin mbi të Ardhurat” nr. 8438 datë 28.12.1998, i ndryshuar, parashikon që humbjet tatimore mund të barten dhe shfrytëzohen për një periudhë jo më shumë se 3 vjet. Duhet pasur parasysh fakti se vendet e BE-së, si p.sh Italia, u japin shoqërive një periudhë të pacaktuar kohore për shfrytëzimin e humbjeve tatimore të krijuara gjatë 3 viteve të para të investimit. Në këtë drejtim, si dhe me qëllim krijimin e një mjedisi tërheqës për investimet e huaja direkte që kryejnë investime Greenfield, rekomandohet së tepërmi që periudha 3 vjeçare e përcaktuar në ligjin “Për Tatimin mbi të Ardhurat”, të zgjatet minimalisht 10 vjet” propozon Dhoma

Ligji për TVSH

Vonesat në rimbursimin e TVSH

“Për të shmangur shtimin e shumave të TVSH të parimbursuara nga administrata tatimore, sugjerojmë si më poshtë:

Të përcaktohet shprehimisht në ligj që në rast të kredive tatimore qoftë për TVSH apo tjetër tatim, pavarësisht se mund të jenë të pakontrolluara, të mund të përdoren për të kompensuar detyrime të tjera tatimore. Kjo gjë do të shfryjë efektin nga vonesat në kontroll dhe rimbursim të TVSH;

-të lejohet kompensimi me detyrime doganore (tarifë doganore, TVSH apo taksa kombëtare të pagueshme ne dogane);

-interesi për rimbursim me vonesë të TVSH të përllogaritet automatikisht nga sistemi e-tax” sugjeron Dhoma.

Njohja e borxhit të keq

“Borxhi i keq duhet te njihet ne momentin kur provohet pamundësia e këtij arkëtimi. Kjo pamundësi provohet nga shoqëritë përmbaruese, të cilave ligji iu ka dhënë atributin e mbledhjes së borxhit, ose të shpalljes së tij si të pambledhshëm në kushte të caktuara” sugjeron Dhoma.

Ligji per taksat vendore

Taksat e Përkohshme

“Ligji për Taksat Vendore (Neni 33) parashikon që Këshilli Bashkiak, kur gjykon të domosdoshme, vendos taksa me karakter të përkohshëm, në interes të përgjithshëm të komunitetit, në territorin brenda juridiksionit të tij. Sidoqoftë, nuk jepet asnjë specifikim tjetër në ligj lidhur me kufizimet e këtij autoriteti, arsyetimin e domosdoshëm që duhet të mbështesë vendimin për vendosjen e këtyre taksave, si dhe qartësimin se çfarë do të ishte e domosdoshme për komunitetin, për qëllimet e vendosjes së këtyre taksave. Kjo e lë Këshillin Bashkiak një autoritet që tejkalon vetë ligjin dhe krijon pasiguri për të ardhmen” sipas Dhomës. Ndaj rekomandohet që për të shmangur ekspozimin e paparashikueshëm dhe të pajustifikuar financiar të operatorëve të biznesit, Ligji duhet të përcaktojë qartësisht dhe Këshillat Bashkiakë duhet të përcaktojnë dhe parashikojnë qartësisht në vendimet e tyre, gjatë vendosjes së taksave të tilla të përkohshme, me arsyetimin e mjaftueshëm mbi:

-nevojat përkatëse të komuniteteve për përfitimin e të cilëve aplikohen këto taksa;

-kushtet dhe kriteret për llogaritjen dhe implementimin e këtyre taksave.

Gjithashtu, këto taksa nuk duhet:

-të aplikohen më shumë se 2 vjet rresht dhe të mos përsëriten brenda periudhës 5 vjeçare duke filluar nga viti i fundit i zbatimit të këtyre taksave;

-të tejkalojnë në vit 50% të taksave të përgjithshme lokale vjetore në buxhetin e bashkisë.

Ligji për taksat kombëtare dhe ligji për akcizen

Taksa e akcizës dhe taksa e karbonit për lëndët djegëse

Pasi jepen arsyet dhe argumentimet përkatës, Dhoma Amerikane rekomandon

që heqja e Taksës së Akcizës dhe Karbonit, duke zbatuar në këtë mënyrë standardin e aplikuar në BE, pritet të rivendosë kushte të barabarta në tregun e çimentos së Shqipërisë dhe në këtë mënyrë të përmirësojë konkurrencën e industrisë vendase e cila është prekur në mënyrë disproporcionale nga krizat ekonomike.

“Megjithatë, duke pasur parasysh ndikimin e konsiderueshëm të këtyre taksave në buxhetin e shtetit, një zgjidhje alternative është (i) zëvendësimi i tyre me një rritje ekuivalente në TVSH ose vendosjen e një TAKSE tjetër në vend të saj, për t’u aplikuar për produktin përfundimtar (çimento) OSE ii) heqjen e taksës së karbonit dhe akcizës në masën e zbatueshme për eksportet që kryhen dhe vendosjen e taksave doganore ekuivalente për produktet e çimentos të importuara OSE (iii) të paktën aplikimin e një skeme rimbursimi për Taksën e Karbonit në formën që aplikohet gjithashtu për Taksën e Akcizës” sugjeron Dhoma.

Propozojmë futjen e një takse doganore në formë akcize ndoshta për pajisjet IT të përdorura që importohen në Shqipëri.

“Në BE, këto produkte në fund të ciklit të përdorimit duhet të paguajnë një fee riciklimi e cila në varësi të peshës mund të shkojë 30-50 euro për copë. Mendojmë që kjo vlerë duhet të futet si taksë për këto produkte” propozon Dhoma Amerikane.  Kjo lëvizje, sipas Dhomës, do të siguronte të ardhura shtesë në buxhet, mbrojtje ambienti dhe mbrojtjen e konsumatorëve.

Heqja e procedurave doganore për  pjesët e këmbimit deri në 100 euro

“Ka tatimpagues që kryejnë procedura doganore import-export të pjesëve të këmbimit të cilat i përdorin për riparimin e produkteve në garanci. Furnitorët na suportojnë me pjesë këmbimi pa pagesë nëse përmbushen kushtet e garancisë për produktin. Ndërkohë që në doganë ne duhet të paguajmë TVSH, Taksë doganore dhe Taksë skanimi në import dhe export kur vlera e produktit është shumë e vogël dhe madje kjo vlerë është vetëm për qëllime doganore dhe jo komerciale. Propozojmë që për pjesët e këmbimit me vlerë  deri në 100 EURO të mos kryhen procedurat doganore import-eksport” propozon Dhoma.

Heqja dhe ulja e tarifave doganore per disa produkte

“Ne e vlerësojmë faktin që Ministria e Financës dhe e Ekonomisë ka propozuar ndryshime të tarifave dhe taksave doganore në lidhje  me produktet IT dhe kancelarike.  Me qëllim që kompanitë IT në Republikën e Shqipërisë të jenë të konkurueshme në rajon do të sugjeronim uljen tarifore edhe për “42029219 42029298- Çantë për lap top.- Taksa doganore 15%”. Këto produkte kanë vlerë të vogël në blerje dhe ndërkohë në vendet e BE e kanë taksën doganore 2.7%. Kjo do të ndihmonte në një unifikim të taksave dhe tarifave doganore” propozon Dhoma.

Ligji për procedurat tatimore

Vendimet teknike – interpretimet e DPT

“Referuar Ligjit të Procedurave Tatimore, organi që nxjerr vendime teknike apo jep interpretime për zbatimin e legjislacionit tatimor është Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve. Në fakt kjo drejtori priret te mos ktheje nje interpretim  konkret, te plote dhe teknik  por shprehen  per dispozita ligjore dhe komente te pergjithshme. Ne kete rast prape tatimpaguesi nuk merr nje instruksion ne lidhje me ndjekjen e një çështje apo mbetet konfuz. Do të kërkonim që me ndërhyrjen e Ministrisë të ketë një trajtim ndryshe të këtyre interpretimeve, duke i instruktuar tatimpaguesit” shkruhet në draft.

Violeta Shqalsi/SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.