Një vit që kur COVID u shpall pandemi – A vonoi OBSH shpalljen e saj?

Në kohën kur COVID u shpall pandemi marsin e kaluar, kishte më shumë se 118,000 raste të konfirmuara të virusit në 114 vende dhe më shumë se 4,000 vdekje. Pikërisht një vit më vonë, ka më shumë se 117 milion raste dhe 2.6 milion vdekje në të gjithë botën, që përfaqëson një rritje prej 99,000% të numrit të infeksioneve.

Por deklarata në 11 Mars 2020, ishte pa bujë, me paralajmërimin e drejtorit të përgjithshëm të OBSH se ata nuk e përdorën lehtë fjalën “pandemi”.

“Pandemia nuk është një fjalë për t’u përdorur lehtë ose me pakujdesi,” tha Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, duke mbrojtur thirrjen e tyre sepse rastet ishin rritur 13 herë në dy javë dhe numri i vendeve të prekura ishte trefishuar.

“Është një fjalë që nëse keqpërdoret mund të shkaktojë frikë të paarsyeshme ose pranim të pajustifikuar se lufta ka mbaruar, duke çuar në vuajtje dhe vdekje të panevojshme”.

Tani shumë ekspertë kanë thënë që kjo është pandemia më e keqe në një shekull, pasi ajo ka ndryshuar jetën e njerëzve globalisht dhe ka bërë krahasime me pandeminë spanjolle të gripit të vitit 1918 përgjegjëse për dhjetëra miliona vdekje.

Disa ekspertë kanë gjykuar një vetëkënaqësi globale për të adresuar COVID-19 si një pandemi që nga fillimi.

Çfarë është një pandemi?

Një pandemi është përhapja e një sëmundjeje të re globalisht ose potenciali i një sëmundjeje të re për tu përhapur globalisht. Pandemitë e kaluara shpesh janë shkaktuar nga viruset e gripit të kafshëve, thotë OBSH.

Pandemia e parë e shekullit 21 ishte gripi H1N1 nga 2009 në 2010. Virusi vlerësohet të ketë shkaktuar midis 100,000 dhe 400,000 vdekje në vitin e parë, sipas OBSH.

Ndërkaq, pandemia më e keqe në shekullin e 20-të ishte pandemia e gripit spanjoll në vitin 1918 që vlerësohej se kishte vrarë midis 20 dhe 50 milion njerëz në të gjithë botën. Virusi SARS-CoV-2 i cili shkakton COVID-19 është koronavirusi i parë që shkakton një pandemi.

OBSH shpalli një pandemi mbi një muaj pasi deklaroi COVID-19 një emergjencë të shëndetit publik me shqetësim ndërkombëtar (PHEIC) më 30 janar, 2020. Në atë kohë, kishte më pak se 100 raste dhe asnjë vdekje jashtë Kinës, sipas OBSH.

Shumë ekspertë kanë thënë se fatkeqësitë e hershme globale, duke përfshirë mungesën e testeve PCR dhe mungesën e pajisjeve mbrojtëse për mjekët, kontribuan në përhapjen e shpejtë të virusit në disa vende gjatë muajit shkurt.

COVID-19 ishte epidemia e gjashtë që u shpall një PHEIC ose emergjencë globale shëndetësore nën Rregulloret Ndërkombëtare të Shëndetit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë 2005. PHEIC-et e mëparshme përfshijnë H1N1, poliomelit të tipit të egër, ebola (në 2014 dhe 2019) dhe virusin Zika.

“Deklarata pandemike nuk është pjesë e arkitekturës së OBSH, nuk ka një kuptim ligjor siç është PHEIC [urgjencë globale shëndetësore]”, tha Clare Wenham, asistente profesore e politikës globale shëndetësore në London School of Economics.

Pra, deklarata pandemike ka të ngjarë të jetë një “përdorim i gjuhës për të provuar dhe inkurajuar qeveritë të marrin seriozisht kërcënimin kur PHEIC nuk kishte qenë aq efektive sa shpresohej”.

Një PHEIC është niveli më i lartë i alarmit sipas ligjit ndërkombëtar, sipas OBSH dhe u ra dakord si i tillë nga vendet anëtare që kjo do të shkaktonte veprime kolektive.

Në të vërtetë, Dr Tedros tha në mars ndërsa deklaroi një pandemi që zyrtarët e OBSH ishin të alarmuar nga niveli i “mosveprimit” të qeverisë për të ndaluar përhapjen e COVID-19 dhe vazhdoi të theksojë se ishte ende e mundur të kufizohej përhapja e virusit përmes testimi, gjurmimi dhe izolimi i rasteve.

Ekspertët kanë kritikuar qeveritë për mungesën e tyre të përgatitjes pas deklaratës së OBSH-së për COVID-19 si një urgjencë globale shëndetësore.

A erdhi deklarata pandemike tepër vonë?

Mina tha se ai foli me kompani të mëdha testimi në fillim të vitit 2020 dhe ata i thanë atij se nuk ishin të sigurt nëse po prodhonin masivisht teste COVID-19.

“Sikur OBSH-ja të thoshte që në janar kjo është padyshim një pandemi, nga përkufizimi tashmë, që do t’u jepte kompanive disa muaj që të fillojnë të ndërtojnë infrastrukturën e tyre të testimit,” tha ai në përgjigje të Euronews në një shtyp të Harvardit.

Ka pasur gjithashtu kritika ndaj OBSH-së për deklarimin e një emergjence globale shëndetësore vonë: një komitet i OBSH-së u mblodh në 22 janar dhe vendosi të mos deklarojë një PHEIC, por më pas e ktheu atë vendim vetëm një javë më vonë pasi situata evoluoi me shpejtësi.

“PHEIC është krijuar për të qenë një thirrje normative për armët dhe për t’i bërë qeveritë të zgjohen ndaj rrezikut dhe të fillojnë të përgatiten,” tha Wenham.

“Për shumë arsye, kjo nuk ndodhi siç pritej në fillim të vitit 2020”, tha ajo, duke përmendur qeveritë që nuk e morën seriozisht rrezikun dhe fuqinë në rënie të OBSH si disa arsye.

Por ajo shtoi se aktualisht ekziston nevoja për të dhëna gjithëpërfshirëse nëse qeveritë ndërmarrin veprime pas deklaratave të urgjencës shëndetësore të OBSH-së.

Drejtori i urgjencave të OBSH-së Dr Mike Ryan tha se “mbase duhet të bërtasim më fort, por ndoshta disa njerëz kanë nevojë për aparate dëgjimi”.

Disa thonë se deklarata e ngadaltë thjesht parashikoi hapat e gabuar që do të përcaktonin përgjigjet e COVID-19.

“Ka pasoja të mëdha për të mos parë në shkrimet në mur, duke marrë një qasje shumë të bazuar në fakte dhe thjesht duke thënë hej kjo është një pandemi le ta tregojmë botën”, thotë Mina. “Ne po shohim se mbetjet e këtij lloji të të menduarit vazhdojnë edhe sot”.

Mina aktualisht është duke bërë kërkime mbi testimin e shpejtë dhe thotë se nuk e kupton pse ekziston mbrojtje në emër të autoriteteve për të lejuar njerëzit të testojnë veten në shtëpi pa recetë.

“Një vit në këtë pandemi pas gjithçkaje që kemi parë, ne ende flasim vërtet nëse njerëzit kanë nevojë për një recetë nga një mjek për të bërë një test COVID, është e tmerrshme për mua në këtë pikë”, tha Mina.

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.