“Plagët” e ekonomisë së Shqipërisë në vitet ’20! Detajet interesante që sjell Sejfi Vllamasi në kujtimet e vlerësimet për periudhën “1897-1942”

Disa aspekte të jetës ekonomike e të gjendjes financiare të Shqipërisë deri në dhjetor të 1924

*Sejfi Vllamasi

Pas Kongresit të Lushnjes kur Qeveria e Tiranës filloi ta donimojë situatën e të verë një farë rregulli në punët e administratës së re e për rrjedhim edhe në çështjet ekonomike e të financave të shtetit, u çfaqën ndërsa të tjera, edhe disa plane specifike që kishte trashëguar vendi nga e kaluara e tij nën Perandorinë Otomane, nga Lufta Ballkanike, e cila kishte thyer unitetin ekonomik të hapësirës jetike shqiptare dhe nga disa ngjarje që ishin zhvilluar në Shqipërinë e re qysh prej Luftës Ballkanike e deri në kongresin në fjalë, plagë këto që patën tronditur edhe besimin e disa intelektualëve shqiptarë e të pjesës së popullit në aftësitë e vendit për të qendruar e për të ecur përpara me fuqitë e tija.

Problemet e mëdha me karakter ekonomik e financiar u paraqitën shumë më të rënda se sa pandehnin disa burra të politikës shqiptare të atëherëshme.

Në ç’formë u paraqiten këto plagë?

Gjuha më e mirë e provave në çështjet ekonomike e financiare janë shifrat e krahasimit që mjerisht mungojnë, prandaj do të flas për disa momente të këtyre plagëve dhe vertetimin e fakteve ia lë lexonjësit të ndershëm që dëshiron të thellohet në njohjen e përpiktë të historisë së vendit.

1-Një nga plagët më të rënda u çfaq që me 1921 nën formën e vleftës shumë të ulët të artikujve shqiptarë të eksportuar (fr.ari.2.000.000), në krahasim me artikujt e importuar (fr.ari 15.000.000). midis artikujve të importuar qe edhe misri e disa gjëra ushqimore konsumi, veshmbathje e të tilla, që duhesh të prodhoheshin në vend. Gjendja nuk u përmirësua në vjetët që ndjekin.

Përkundrazi, më 1923 mungesa e drithrave u bë aq e theksuar, veçanërisht ndër malet e Veriut e të Jugut, ku banorët nuk kishin as mjetet për të blerë ndër tregtarë misër të importuar, saqë iu desh Lidhjes së Kombeve t’i japë Shqipërisë një ndihmë në misër, për ndarjen e rregulltë të të cilit në popull erdhën e mbikqyrën vetë të deleguarit e saj.

Këto fakte ishin prova më e gjallë e një sëmundje organike, e jo e përkohëshme, të rëndë, që i kishte rrënjët e saj në çregullimin e gjithanshëm të bazave të ekonomisë dhe në çalimet e vetë faktorëve të prodhimit, si edhe në mungesën e mundësive e të aftësive për të organizuar ata faktorë që ishin.

2-Plaga tjetër ishte e lidhur me të parën. Me gjithë dërgesat e çeqeve e të valutave në dollar e deviza të tjera,që emigrantët shqiptarë (që vazhdonin të emigronin) u bënin familjeve të tyre të mbetura në Shqipëri (dërgesa që çmoheshin në fr.ari 8.000.000 në vit), defiçiti në bilancin e tregtisë, nga njëra anë, dhe pagesat e tjera përjashta vendit nga ana tjetër shkaktuan pakësimin e gjendjes së monedhave në ar e në serm (argjend)dhe të valutave të ndryshme që atëhere ishin të vetmet monedha qarkullimi e pagesash në Shqipëri.

3-Ai deficit në bilancin e pagesave, që pati për rrjedhim pakësimin e monedhave, qe provë që edhe ai pak kapital qarkullues privat që kishte mbetur në vend po vinte duke u shterruar. Pakësimi i monedhave në qarkullim dhe rrjedhimet e tjera për marrëdhëniet private, që sjell një fenomen i tillë, suallë me domosdoshmëri ligjore pakësimin e të ardhurave shtetërore, si dhe prapametjen në nxjerrjen e disa të ardhurave të vërtetuara. Duke qenë se shpenzimet e parashikuara në buxhet jo vetëm që nuk u pakësuan në masën e të ardhurave të nxjerra (ose të paktën të nxjerrshme) por edhe u shtuan, veçanërisht për shkak të gjendjes së brendëshme erdhi duke u formuar ai deficit buxhetor që u rrit gjithnjë e u bë “plagë tipike” e arkës së shtetit.

Dhe kjo plagë tipike donte të thoshte: pagimi me vonesë i rrogave e i të tjera shpenzimeve buxhetore, vonesë që bëhej më e theksuar nga vetë fakti që arkëtim i të ardhurave nuk koincidonte kurrë në kohë e në sasi me kohën e me shumën e mandateve që paraqiten për pagesë(inkongruenca midis nxjerrjeve e pagesave). Edhe në raste normale (kur të ardhurat e shpenzimet bilancohen)  inkogruencat ekzistojnë. Prandaj në çdo shtet të rregulltë ose formohet një fond i thesarit të shtetit në likud për kapërcimin e inkogruencave ose financohet thesari nga bankat e mëdha për këtë qëllim (por jo kurrë për mbulimin e defiçiteve,që duhet të dalin nga të tjera burime).

Ky deficit në praktikën e atëherëshme do të thotë edhe diçka tjetër. Ministria e Financave do të caktonte radhën e pagesave urgjente, më pak urgjente dhe të atyre që prisnin, si edhe do të dëgjonte lutjen e atyre kreditorëve që nuk mundnin të prisnin, pra arsyetimet, ankesat, protestat, ndërmjetësimet e paraqitjet personale, të cilat arrinin prej arkëtarëve deri te ministri. Punë e bukur për ministrat e atëhershëm të Financave, të cilët shpesh herë qe e mundur t’i gjesh në dhomën e tyre me monedha ari, me pare sermi e kartëmonedha të ndryshme nëpër duar, duke paguar rrogat ose shpenzimet urgjente e duke llogaritur shumën në franga ari që bënin monedhat e paguara në bazë të kursit të ditës. Noc Çoba, ministër i Financave më 1920, për të rregulluar në një farë mënyrë këtë gjendje, emetoi një hua të brendshme, kujtoj, fr.ari 3.000.00, po nuk u nënshkrua, më duket as një e gjashta e saj dhe shuma që u arkëtua iu rikthye kreditorëve me vonesë e siç më kanë thënë, afro 300.000 franga ari janë paguar, pas shumë protestash më 1929.

4-Një plagë në vetvehte ishte edhe mungesa e monedhës kombëtare. Qeveria shqiptare me inisiativën e ministrit të Financave Tef Curani, pati caktuar që më 1920-21 si unitet monetar në Shqipëri frangun ar (të ish-unionit monetar latin), që korrespondonte me proporcionin e 3437 fr.ari për kg. ar të konjuar me legë (konjacion) 9000/00, ose një napoleon ari baras me fr.ari 20. Ky unitet monetar kishte fuqi legale dhe shërbeu si bazë për të gjitha veprimet publike e private ( dhe në llogarinë e shtetit) , por derisa nuk kishte një institut kombëtar që të emetonte edhe monedhën legale, fr.ar mbeti vetëm si unitet llogarie.

Në vend qarkullojnë qysh nga okupacionet e huaja monedha ari e sermi të Turqisë, monedha ari e veçanërisht korona sermi të Austrisë, lireta ari, sermi e letër të Italisë, fr.ari, sermi e letër të Francës, dhrahmi letër të Greqisë e dinarë sermi të Serbisë. (Dinarët letër të vjetër, perperat e ish-Malit të Zi e koronat letër të Austrisë, prej të cilave kishte mbetur në vend një sasi e madhe, ishin çvleftësuar). Pas 1919 qarkulluan edhe dollarë. Të gjitha këto monedha do të llogariteshin në bazë të paritetit (ari), në bazë të vlerës nitrinseke (sermi), në çdo pagesë të kursit (valutat letër e sermi), në çdo pagëse e arkëtim të shtetit e të privatëve. E gjithë kjo shumëllojshmëri monedhash ishte një pengesë e madhe që sillte shumë konfuzion në vend, si dhe humbje të pasurisë kombëtare në lidhje me çvleftësimet e kursit në marrëdhëniet e jashtëme.

5-Qeveritarët e këtyre kohrave nuk dijtën ose nuk patën kohë ta zgjidhnin me mjetet e vendit një problem aqë të rëndësishëm siç ishte banka shqiptare e emisionit, as që pat privatë të dijtur e të aftë që ta merrshin përsipër zgjidhjen e një problemi të tillë. Më 1923 qeveria ngarkoi ministrin e Financave Kol Thaçin të udhëtonte në disa shtete ku shpresonte se do të gjindeshin banka të huaja që të merrnin përsipër themelimin e bankës shqiptare të emisionit.

Porse, pasi dihesh se bilanci i tregtisë e i pagesave të Shqipërisë kishte një deficit të madh, gjë që nuk lejonte të garantojë stabilitetin e kartmonedhës e kështu shkëmbimin e saj në ar (detyrimin e bankës së emisionit t’i paguajë prurësit të kartmonedhës shumën minimale në ar), e pasi dihesh që vlefta e intensiteti i shkëmbimeve të brendshme e të jashtme të Shqipërisë ishte shumë i kufizuar, Kol Thaçi nuk gjeti të interesuar. Një projekt që kishte dhënë Banka e Brabantit nuk u vu në veprim, pasi një dy eksperta të dizinteresuar evropianë, të cilëve Kol Thaçi u qe drejtuar për këshillë, ngurruan të jepnin një mendim të prerë, në mungese të të dhënave mbi gjendjen e vërtetë të ekonomisë shqiptare, gjë që i la Thaçit të kuptonte se projekti nuk ishte i favorshëm.

6-Një plagë tjetër shumë e rëndë qe mungesa e rrjetit të komunikacionit. Gjatë Luftës së Parë Botërore Austria kishte bërë rrugët me karakter provizor Shkodër-Vorë-Llogara-Sarandë-Gjirokastër-Tepelenë-Vlorë. Turqia nuk kishte lënë rrugë automobilistike. Rrugët Manastir-Korçë-Janinë dhe Gjirokastër-Janinë ishin vetëm rrugë për karrocë e të prishura prej kohe. Ndonjë rrugë tjetër, si edhe dekovilat Vorë-Lushnje e teleferikët Lesh-Vorë kishin karakter lokal e të përkohshëm dhe qenë prishur menjëherë.

Edhe vetë rrugët kryesore të mbetura nga Austria e Italia donin riparime të mëdha. Urat prej druri ishin prishur prej kohe e lidhja prej një bregu në tjetrin në disa lumenj bëhej me trapa që prisheshin e kështu ndërpritesh komunikacioni edhe në këto pak rrugë. Limane të ndërtuara nuk kishte e vaporët italiane e jugosllave që preknin një ose dy herë në javë limanet natyrore (Shëngjin, Durrës, Vlorë, Sarandë) qendronin shumë larg bregut e ngarkimi bëhej me lundra e në kohë të keqe me shumë rrezik e vonesë. Lundrimi në Bunë kryhej me vapore të vogla dhe në linjën Shëngjin-Shkodër kabotazhi ndërpritej në verë ose mbetej në gjysëm të rrugës. Edhe vetë barkat e vogla shqiptare gjenin shumë pengesa natyrore, sin ë hyrje ashtu edhe në dalje ndër këto limane, sin ë Bunë, ashtu edhe në të tjerë lumenj të vendit.

7-Plagë e madhe u çfaqën vërshimet e ujrave e të lumenjve. Përmbytjet e mëdha, veçanërisht të fushave aluvionale, jo vetëm që shkaktonin dëme nëkulturat bujqësore e në blegtori por krijonin pellgje të përkohshme që, bashkë me kënetat e tjera, ishin pengesë e komunikacionit lokal dhe çerdhe malarjeje, nga ana e cila popullsia e fshatrave të atyre vendeve e të disa qyteteve të afërme vuanin pa masë. Rrjedhimet e këtyre vuajtjeve për jetën e popullit e të ekonomisë së tij i njohin mirë ata që janë marrë me këto probleme të rëndësishme.

8-Një plagë tjetër qe fakti që administrata e re shqiptare nuk gjeti nga e kaluara studime, të dhëna shkencore e teknike që t’i shërbenin si bazë për planet konkrete për zhvillimin e bujqësisë, studime për rregullimin e drejtë të pronës bujqësore, të bonifikimeve, të punëve botore (rrugëve, urave, limaneve), të dhëna për njohjen e pasurive minerare, pyjore etj të vendit, as të dhëna të tjera të mjaftueshme për zhvillimin e disa degëve e të mjeteve të ndryshme të komunikacionit etj.

9-Po t’i rishikojmë pikat 1-8 do të bindemi se këtu nuk është fjala për plagë dosido, por për plagë të tilla që kërkonin eksperta të vërtetë e shumë kuadro të profesioneve të ndryshëm (pra, doktora e ndihmës të mirë), për të mundur të shërohen. Por eksperta e kuadro të tillë Shqipëria nuk kishte e kjo ishte plaga e plagëve. Pregatitja e ekspertave dhe e kuadrove me anë të bursave për studime e specializim jashtë, si edhe me anë të shkollave e të kurseve të ndryshme në vend, kërkonte kohë, fonde e mësues të aftë.

Eksperta e kuadro kërkonte kryesisht vetë administrata qendrore e shtetit, të cilët të dinin të organizonin, të planifikonin, të zbatonin vetë e të mbikqyrnin zbatimin e punëve në të gjitha instancat.  Marrja e ekspertëve dhe e kuadrove të jashtëm ishte një punë e kushtueshme dhe jo patjetër e realizueshme, pasi ekspertat e kuadrot e mirë janë gjithmonë të okupuar në vendet e punës së tyre të vazhdueshme. Ata mund të thirren vetëm për një kohë të shkurtër, si qe thirrur më 1921-22 gjeologu i dëgjuar prof.Ernest Novak (austriak) me ndihmësin e tij dr. Herbert Louis për hartimin e një karte gjeologjike të Shqipërisë.

Nga afro 40 vetë që angazhoi në Austri ministri i Punëve Botore Mehdi Frashëri më 1922, u provua se shumica ishin ish oficera të degëve të ndryshme ushtarake e nuk përshtateshin për nevojat e rastit. Pasi edhe kushtojshin shumë, u prish kontrata me ta. Vetëm një, Baurat Beck, që mbajtur për nja dy vjet në ministrinë e Punëve Botore, e cila më 1923 filloi me pjesëmarrjen e tij në projektin e Urës së Matit. Austria në zonën e saj të okupacionit i kishte vënë disa baza administratës shqiptare: kish bërë përkthimin në shqip të disa ligjeve e regjistrave të mbetur në fuqi nga koha e Turqisë, detyroi nëpunësit shqiptarë të ish administratës turke që shkruajnë shqip, stërviti këta ish nëpunës të Turqisë dhe një sasi nëpunësish të rinj (që kishin studiuar në shkollat e vendit e të jashtme) me rregullat administrative të introduktuara prej saj, pranoi dërgimin në Austri të shumë bursistave të Drejtorisë së Përgjithshme të Arsimit etj.

Edhe Italia e Franca kishin vënë në zonat e tyre të okupacionit disa rregulla administrative me të cilat u stërvitën disa kuadro shqiptarë. Nëpunësit civilë e ushtarakë të stërvitur kësisoj, qenë kuadrot e administratës së re shqiptare, por këta me gjithë entuziasmin, zellin e ndershmërinë, (për shkak se shumë prej tyre kanë qenë përgatitur në kondita e mungesa aq të rënda), nuk mund të ishin as eksperta as kuadro të specializuar për zgjidhjen e problemeve me karakter themeltar.

10-Po të marrim parasysh gjithë këto dhe problemet e tjera të shtetit shqiptar siç janë : sigurimi i qetësisë e i rendit të brendshëm, problem i arsimit e kulturës etj. kemi pasqyrën e nevojave të mëdha e urgjente  për shpenzime në buxhet të shtetit. Por buxheti sillej rreth 15-18 milionë fr.ari, madje edhe ato shpeshherë nuk realizoheshin. Gjendja kësisoj mund të krahasohej me një shtëpi që digjet e i zoti i shtëpisë ka vetëm një kovë uji e as një dashamirës që ta ndihmonte ta shuajë. Ti ngarkoheshin popullit ngarkesa më të rënda se ato në fuqi (që ishin përcaktuar nga ligjet e procedurave financiare otomane), që kështu të bëheshin  disa investime të cilat do të sillnin përmirësime në gjendjen ekonomike e kështu shpejtësimin e ritmit të ndërtimit të vendit, konsiderohej e pamundur në konditat e atëhershme.

Shkaqet e kësaj pamundësie ishin të shumtë, ndër të cilët më të rëndësishmit ishin gjendja e brendshme e vendit, morali fiskal i popullit (veçanërisht të disa klasave e krahinave) trashëguar nga epoka otomane (për të mos paguar ose për t’i paguar sa më pak shtetit), mungesa e bazave për të njohur fuqinë paguese të bashkëdhënësve, oportunizma e administratës në kërkimin e këtyre bazave, në vërtetimin e të ardhurave e me marrjen e masave shtrënguese për nxjerrjen e tyre etj.

Natyrisht vetë konditat e çregullta  të jetës ekonomike: ato lidhur me degët e ndryshme të prodhimit, të komunikacionit e të tregtisë, si dhe ruajtjes së kursit të konsumit e të riprodhimit (proces ky me anë të cilit krijohen, shtohen, ruhen, kursehen, konsumohen e riprodhohen vlerat materiale), ishin ato tipike të një vendi e populli të prapambetur e të varfër. Duhet të shtojmë se një pengesë qe edhe paraliza që buronte nga vetë antagonizmat politike e interesat e klasës, të cilat e bënin të pamundëshm e marrjen e disa masave rrënjësore me karakter ekonomik e financiar.

11-Këto plagë e të tjera me karakter të përgjithshëm, të posaçëm ose lokal (që ndërlidhen njëra me tjetrin sipas shkakut e efektit) që ishin aty të dukshme e të prekshme, efektet e fundit të të cilave ishin varfëria e popullit dhe e shtetit, e detyruan qeverinë shqiptare t’i kërkojë Lidhjes së Kombeve që me 1922, një hua me afat të gjatë për ndërtimin ekonomik e financiar të Shqipërisë (që ishte bërë anëtare e Lidhjes në fjalë *në 1920).

Lidhja e Kombeve ngarkoi profesorin Calmes të vijë në Shqipëri, të studjojë gjendjen në vend e të japë një raport. Prof. Calmes studio gjendjen ekonomike e financiare të Shqipërisë e ia paraqiti Lidhjes së Kombeve një raport të hollësishëm mbi nevojat e punëve botore (rrugët, urat, limanet) e të bonifikimeve, të rregullimit të gjendjes së monedhës e të kredive, mbi rregullimin e bujqësisë, të industrisë e të tregtisë.

Ai studioi edhe shkaqet e prapambetjes së Shqipërisë dhe analizoi strukturën ekonomike e shoqërore të vendit. Prof. Calmes vuajti nga mungesa e datave dhe e statistikave, mungesa e studimeve dhe e të dhënave shkencore mbi natyrën e Shqipërisë, nga mungesa e planeve dhe projekteve konkrete.

Pasi arriti  të llogarisë një preventiv dhe pasi studjoi gjendjen e të ardhurave e të shpenzimeve të buxhetit të shtetit ai arriti në përfundimin se Shqipërisë i duheshin për mëkëmbjen e saj:

-një hua prej fr.ari 50.000.000-e amortizueshme në 40 vjet me kamatë të ulët, hua e cila të shpenzohesh kryesisht për punë botore e bonifikime (në shuma të caktuara)

-një bankë emisioni e themeluar prej të huajve, pro me pjesëmarrjen e shqiptarëve, mbi të cilën shteti do të ushtronte kontrollin e zakonshëm të monedha në qarkullim, të koperturës së arit, të taksës së skontit e të tilla. Kjo bankë do t’i jepte fund kaosit monetar, do të vinte rregull në kreditë e pagesat e do të ndihmonte në zhvillimin ekonomik të vendit.

-Pasi shpenzimi i huasë do të bëhej nën mbikqyrjen e kreditorëve (që ishin të interesuar për shpenzimin me vend të huas, që kështu, nga shtimi i punëve e i produktivitetit të burimeve ekonomike e financiare, të sigurohet pagesa në mënyrë normale i ratave dhe i amortizimit) ai rekomandoi që edhe pranë ministrisë së Financave të dërgohej një ekspert i Lidhjes së Kombeve, i cili të ndihmonte në organizimin e administratës së financavet e veçanërisht të vihej rregull ndër shpenzimet, që kështu shtimi i të ardhurave buxhetore, si rezultat I punimeve nga përdorimi i huas dhe nga përmirësimet e tjera, të mos përdoresh për të shtuar shpenzimet të pafrytëshme.

Lidhja e Kombeve nuk i dha Shqipërisë huan e rekomanduar nga prof.Calmes, as formoi ndonjë grup financiar ndërkombëtar që të merrte përsipër themelimin e bankës së emisionit.

Në këtë çështje, përveç arsyeve ekonomike që ekzistonin në një vend të prapambetur si Shqipëria, e cila nuk paraqiste garancira të mjaftueshme për kapitalet e investuara ishin edhe arësye politike pasi Shqipëria konsiderohej zonë influence italiane dhe anglo-francezët nuk dëshën të preknin suseptibilitetin italian.

Lidhja e Kombeve dërgoi një ekspert financiar holandez, zotni Ungerin, që ta mbante Lidhjen e Kombeve në korrent mbi gjendjen ekonomike e financiare të Shqipërisë. Zoti Unger qëndroi kësisoj në Shqipëri gjatë vjetëve 1923-24 derisa pas një kritike që bëri mbi të në parlament deputeti i Shkodrës patër Ambroz Marlaskaj (françeskan e profesor i theologjisë), ai e pa të arësyeshme të largohet nga ai post. Qysh atëhere nuk u fol as për huan e Lidhjes së Kombeve as për themelimin e bankës së emisionit me inisiativën e saj.

12-Kështu midis kohës që prej Kongresit të Lushnjes e deri në ardhjen e Zogut në fuqi, në fund të dhjetorit 1924 nuk qe e mundur të bëheshin veprime të mëdha që të sillnin përmirësime rrënjësore në gjendjen ekonomike e financiare të vendit. Megjithëkëtë, sikur të mos qenë ngjarjet politike, që krijuan përçarjen e armatosur midis partive politike të vendit, përmirësimi ndonëse i ngadalshëm do të vinte.

Qeveria e asaj kohe edhe në qoftë se nuk u lejua nga gjendja e përgjithëshme e vendit (më tepër e shkaktuar nga ambicjet e rivalitetit) për të bërë më tepër, mund të thuhet se të paktën nuk bëri kurrgjë që të kufizonte veprimin e lirë të pasardhësve ndër masat për zhvillimin e mirë të vendit.

Që në fillim qeveria shqiptare refuzoi të njohë borxhet e Turqisë që kreditorët kërkuan t’i impononin Shqipërisë në proporcion territorial. Motivacioni (që ishte plotësisht i drejtë) ishte se Turqia nuk kishte ndërtuar në Shqipëri kurrgjë me ato hua dhe Shqipëria fitoi edhe gjyqin që kreditorët ngrehën për këtë qëllim.

Kështu nuk u lejua administrata e huaj e “dette publique” të arkëtojë të ardhurat që Turqia kishte vënë peng për shlyerjen e borxheve të saja. Gjithashtu nuk u ratifikua asnjë traktat tregtie me afat të gjatë që u konsiderua i disfavorshëm për ekonominë e vendit, siç nuk u tregua asnjë ngutësi për të lidhur traktat për eksportin me vajgurore përpara se ofertat të studjoheshin më mirë. Edhe në çështjen e huas së jashtëme e të bankës së emisionit do të bëheshin studime serioze, siç qe rasti me projektin që thamë të Bankës Brabant. Nuk mund të them se në atë kohë s’është bërë asnjë gabim, siç qe dhënja me koncesion e letrave të cigareve, e letrave të lojës dhe e shkrepsave shoqërisë shqiptare “Stamles”, monopol që duhesh e mund të ushtrohesh, patjetër, nga vetë administrata e monopoleve të shtetit.

13-Midis veprimeve të huaja në tokën shqiptare, deri në dhjetor 1924, meritojnë të vihen në dukje ndihmat që i dha Shqipërisë Kryqi i Kuq Amerikan, pas Luftës së Parë Botërore e deri më 1921: Shkollën Teknike Amerikane që ka ndihmuar mjaft në formimin e disa kuadrove në Shqipëri qysh prej vitit 1921 si dhe Institutin Antimalarik të Rokfelerit, i cili ka bërë shërbime të mëdha në luftën kundër malarjes.

“*Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942)”, kujtime dhe vlerësime historike, nga Sejfi Vllamasi (botim nën përkujdesjen e historianit Marenglen Verli). Vllamasi ka qenë deputet, ministër e aktivist politik i atyre viteve.

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.