Plani për të reduktuar duhanpirjen në Angli mbështetet në prova – Ish ekzekutivi i bamirësisë tregon detaje si mund të shkojë më tej

Nëse pirja e duhanit do të shpiket sot, nuk ka dyshim se do të bëhej i paligjshëm. Dëmi që bën është thjesht shumë i madh. Është ende shkaku më i madh i sëmundjeve dhe vdekjeve të parandalueshme në Angli, me një kosto vjetore për shoqërinë prej rreth 17 miliardë paund.

Të bindësh 6 milionë duhanpirës për të lënë duhanin nuk është një detyrë e lehtë, por një rishikim i ri i pavarur i porositur nga qeveria ka dalë me disa rekomandime të arsyeshme, si dhe thekson në mënyrë thelbësore se pirja e duhanit është një shtytës kryesor i pabarazisë dhe shumë më i zakonshëm në mesin e më të varfërve në shoqëri.

Një nga rekomandimet më tërheqëse është rritja graduale e moshës minimale për blerjen e duhanit, për të siguruar që brezat e ardhshëm të mos pinë kurrë duhan. Zelanda e Re tashmë është angazhuar për këtë, duke ndaluar shitjen e duhanit për këdo që ka lindur pas vitit 2008.

Sugjerime të tjera në rishikim përfshijnë ndalimin e shitjeve të cigareve në supermarkete, “ngrirjen” e industrisë së duhanit për ta bërë atë të paaftë për të lançuar produkte/marka të reja dhe më shumë financime për shërbimet mbështetëse dhe fushatat e masmedias që ndihmojnë njerëzit të lënë duhanin.

Autori i rishikimit, ish ekzekutivi i bamirësisë Dr. Javed Khan, rekomandon gjithashtu që duhani të bëhet më pak i përballueshëm, kryesisht duke rritur shumën e taksës.

Kjo ide mbështetet nga kërkime të gjera, të cilat tregojnë se kjo është një nga masat më efektive të kontrollit të duhanit në dispozicion, dhe ajo që trajton me sukses pabarazitë sociale.

Ndërsa Britania e Madhe tashmë ka çmime relativisht të larta (një paketë me 20 cigare të prodhuara në fabrikë tani kushton mesatarisht 12,64 £), ato janë ende shumë më të lira se vendet si Australia dhe Zelanda e Re ku tarifa mund të jetë dyfish.

Rekomandimi i rishikimit për një rritje të papritur të taksimit të të gjitha produkteve të duhanit me 30% është në përputhje me hulumtimin, i cili sugjeron se rritjet e mëdha të njëhershme janë më efektive sesa ato në rritje. Pritshmëria e arsyeshme është se kjo do të gjeneronte një rënie të ndjeshme të përdorimit të duhanit në terma afatshkurtër dhe afatgjatë.

Khan thekson gjithashtu një përfundim tjetër të hulumtimit, i cili është se taksa për duhanin e mbështjellë duhet të rritet për të përputhur me atë të cigareve të prodhuara në fabrikë, në mënyrë që të mos shihet si një opsion më i lirë për duhanpirësit.

Mbështetësit e industrisë së duhanit shpesh argumentojnë se taksat më të larta do t’i shtyjnë duhanpirësit në tregun e zi Por Khan me të drejtë pranon se arsyeja kryesore që njerëzit blejnë duhan të paligjshëm është sepse ata munden, dhe në vend të kësaj propozon më shumë fonde për zbatimin e ligjit.

Realiteti është se industria e duhanit ka një histori të gjatë përfshirjeje në kontrabandë. Mbi dy të tretat e cigareve të paligjshme në Mbretërinë e Bashkuar janë gjetur të jenë markat e vetë industrisë së duhanit, duke sugjeruar, në rastin më të mirë, një dështim për të kontrolluar zinxhirin e saj të furnizimit.

Përveç inkurajimit të duhanpirësve për të lënë duhanin, një nga avantazhet e rritjes së taksave të duhanit është rritja e të ardhurave të qeverisë. Këto para do të ndihmonin qeverinë të paguante për fondet shtesë të kërkuara, por Khan është i qartë se do të favorizonte që industria të paguajë në përputhje me parimin “ndotësi paguan”.

Hulumtimi tregon se ata me siguri mund ta përballojnë atë. Prodhimi i produkteve të duhanit, të cilat janë shumë të varur dhe kushtojnë pak për t’u prodhuar, është ende jashtëzakonisht fitimprurës.

Në vitin 2018 (viti më i fundit për shifrat e raportuara) gjashtë prodhuesit më të mëdhenj të cigareve në botë realizuan fitime (para taksave mbi të ardhurat) prej më shumë se 55 miliardë dollarë amerikanë (44 miliardë £).

Kjo është më shumë se fitimet e kombinuara (51 miliardë dollarë) e Coca-Cola, Pepsico, Nestle, Fedex, Starbucks, Mondelez, General Mills, Heineken dhe Carlsberg, të cilët së bashku zotërojnë shumë emra të markave shtëpiake.

Khan sugjeron disa mënyra në të cilat industria mund të detyrohet të paguajë drejtpërdrejt, duke përfshirë një shtesë mbi taksën e korporatës, ose një taksë të re “ndotësi paguan” mbi fitimet e cigareve. Të dyja këto ide janë mbështetur nga hulumtimi.

Idealisht, ne do të inkurajonim qeverinë të shkonte edhe më tej duke futur rregullimin e çmimeve, ku një rregullator do të rregullonte çmimin e çdo produkti duhani, duke i dhënë industrisë kthime më të ulëta dhe qeverisë potencialin maksimal tatimor.

Nëse bëhet me kujdes, kjo mund të transferojë fitimet e mëdha aktuale të industrisë në të ardhura më të larta të qeverisë. Dhe gjithashtu do të ndalonte taktikat e zgjuara të çmimeve që industria e duhanit ka përdorur për të minuar taksimin.

Një kontroll i tillë i drejtpërdrejtë i çmimeve mund të duket radikal. Por kjo tashmë ndodh me ujin dhe energjinë në MB. Pra, pse jo me një produkt të varur që vret dhjetëra mijëra në vend çdo vit?

Rishikimi i Khan tregon se një qasje radikale është ajo që nevojitet për të ndihmuar në shpëtimin e jetëve dhe arritjen e planeve që Anglia të jetë pa duhan deri në vitin 2030. Pyetja kryesore është nëse qeveria do të jetë aq e guximshme për të luftuar me një industri kaq të pasur dhe të fuqishme në për të bërë atë që është e nevojshme.

Nebi Xhomaqi / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.