Pse presidenti i Francës është më i fuqishmi në Europë dhe a është ky një problem?!

Para se të merrte frenat si kreu i shtetit, Emmanuel Macron sugjeroi që Franca kishte nevojë për një president “jupiterian”, duke thënë se një person “normal” do të ishte destabilizues. Krahasimi i një pozicioni të zgjedhur në mënyrë demokratike me Mbretin e të gjithë perëndive në mitologjinë romake mund të duket hipokrizi në një vend që pushtoi me dhunë monarkinë e tij shekuj më parë.

Megjithatë, në 50 vitet e fundit, kushtetuta e Francës ka evoluar, me më shumë pushtet të konsoliduar në president. “Ne kemi një president në Francë që kryeson Republikën, që kontrollon qeverinë, që kontrollon parlamentin, që kontrollon Gjykatën Kushtetuese. Kjo bën një super president, si Jupiteri, siç e quajmë Macron”, tha Christophe Chabrot, një lektor i lartë në të drejtën publike në Universitetin Lumiere Lyon 2.

“Është pak sikur u kthyem në vitin 1830, kur në monarkitë europiane mbreti po fillonte të humbiste kompetencat e tij ndaj kryeministrit, por ende ruante shumë pushtet,” shtoi Chabrot. Kritikët thonë se parlamenti i Francës po bëhet një vulë gome që miraton ofertën e presidentit, me disa politikanë që bëjnë thirrje për një kushtetutë të re që sjell më shumë ekuilibër në institucionet.

“Presidenti i Republikës në Francë ka me ligj, shumë më tepër pushtet se çdo president tjetër në Europë,” tha Delphine Dulong, një profesore e shkencave politike në Universitetin e Parisit I, Pantheon Sorbonne. “Dhe në praktikë, presidentët e njëpasnjëshëm kanë përdorur gjithashtu shumë gjerësisht të drejtat e tyre kushtetuese.”

Kritikët thonë se sistemi duhet të ndryshojë për të ribalancuar institucionet, në mënyrë që të mos jetë një person që merr të gjitha vendimet e mëdha pa u mbajtur përgjegjës për to. Kandidati presidencial i ekstremit të majtë, Jean-Luc Melenchon, është ndër ata që bëjnë thirrje për një Republikë të Gjashtë për të “shfuqizuar monarkinë presidenciale” në një kushtetutë të re. Por Chabrot në Universitetin e Lionit thotë se eliminimi i nenit 9 të kushtetutës, i cili cakton presidentin si kreun e këshillit të ministrave ose kabinetit, mund të shtojë gjithashtu ekuilibrin në sistem.

Një ndryshim tjetër mund të jetë anulimi i zgjedhjeve presidenciale në mënyrë që presidenti të zgjidhet nga deputetë, senatorë dhe këshilltarë vendorë, siç ishte shkruar fillimisht në kushtetutën e vitit 1958. Shumë nga ndryshimet që çuan në sistemin aktual morën mbështetjen e popullsisë, me de Gaulle që konsolidoi pushtetin e tij përmes referendumeve. Tani për tani, votuesit do të shkojnë në qendrat e votimit në prill për të zgjedhur presidentin e tyre të ardhshëm.

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.