Shkëmbimet tregtare/ Të gjithë ndryshimet në volumet e eksporteve dhe importeve të Shqipërisë
Viti 2019 duket të ketë qenë një vit me luhatje përsa i përket shkëmbimeve tregtare të Shqipërisë. Ajo që vihet menjëherë re, sipas shifrave të INSTAT është rënia e ndjeshme e eksporteve, të cilat në vitin 2018 ishin në vlerën 310.4 miliardë lekë, kurse në vitin 2019 nuk arritën më shumë se 298.7 miliardë lekë. E shprehur në përqindje, kjo rënie me 11.6 miliardë lekë është 3.8% më pak se në periudhën janar- dhjetor 2018. Nga ana tjetër, sipas të dhënave të INSTAT, importet në 2019 kanë ndjerë një rritje të lehtë me 1.2% krahasuar me një vit më parë. Vlera e kapur e mallrave të importuara nga destinacionet e ndryshme të botës arriti në vlerën 649 miliardë lekë, nga 641.4 miliardë lekë që ishte në vitin 2018.
“Gropa” e shkëmbimeve tregtare me Italinë
Italia ka qenë ndër vite një nga partnerët kryesorë të shkëmbimeve tregtare të Shqipërisë. Mirëpo, ajo çfarë ka rezultuar është se në vitin 2019, si eksportet ashtu edhe importet mes dy vendeve janë dobësuar. Italia është partneri tregtar me të cilin Shqipëria ka ndjerë rënien më të madhe të eksporteve përgjatë 2019, me 4% dhe njëkohësisht edhe rënien më të madhe të importeve, me 10.9%. Sipas të dhënave të Institutit të Statistikave, në periudhën janar-dhjetor 2018, vlera e mallrave të eksportuar drejt shtetit fqinj ishte 149.1 miliardë lekë. Ndërkaq, në vitin 2019, eksportet zbritën në vlerën 143 miliardë lekë. Kjo “humbje” është plot 6 miliardë lekë, krahasuar me vitin 2018. Në fakt, nëse do të analizonim ecurinë e grupmallrave, do të kuptonim se pjesa më e madhe e tyre kanë rritur eksportin drejt Italisë, si “ushqim, pije, duhan”, “minerale, lëndë djegëse, energji elektrike”, “produkte kimike dhe plastike”, “makineri, pajisje dhe pjesë këmbimi”, mirëpo asnjëra prej tyre nuk ka arritur të kompensojë “gropën” e krijuar nga rënia e eksporteve të tre grupmallrave të tjera. Përkatësisht, ato grupmallrat që kanë sjellë rënien më të madhe të eksporteve drejt Italisë janë “materiale ndërtimi dhe metale”. Sipas Instat, në vitin 2018, Shqipëria eksportoi 17 miliardë lekë grupmallra “materiale ndërtimi dhe metale” në Itali, kurse në vitin 2019, 13.4 miliardë lekë nga këto grupmallra, duke shënuar një rënie me 3.5 miliardë lekë. Edhe tekstilet dhe këpucët kanë ndjerë një rënie përgjatë vitit 2019. Vlera e këtyre grumpallrave të eksportuara në vitin 2018 ishte 95.3 miliardë lekë, ndërsa në 2019 zbriti në 91.9 miliardë lekë, duke ndjerë kështu një rënie me 3.4 miliardë lekë. Sipas INSTAT, edhe grupmallrat “prodhime druri dhe letre” kanë pasur impaktin e vet në rëniën e eksporteve me Italinë. Në janar- dhjetor 2018, vlera e eksporteve të kësaj kategorie grupmallrash ishte 6.8 miliardë lekë, ndërsa për po të njëjtën periudhë të vitit pasardhës, zbriti në vlerën 6.3 miliardë lekë. Po të kapërcejmë te importet, në vitin 2018, Shqipëria ka importuar 175.2 miliardë lekë mallra të llojeve të ndryshme nga Italia. Në vitin 2019, importet nga vendi fqinj ranë me 11.1 miliardë lekë, duke mos arritur më shumë se vlera 164.1 miliardë lekë. Ndryshe nga eksportet, te importet rënia është ndjerë te të gjitha grupmallrat, me përjashtim të grupmallrave “ushqim, pije dhe duhan”, me të cilat Italia e ka “furnizuar” Shqipërinë më shumë se në vitin 2018. Sipas të dhënave të INSTAT, në vitin 2018, importi i grupmallrave “ushqim, pije dhe duhan” ka qenë 17.6 miliardë lekë, ndërsa në vitin pasardhës, kjo vlerë u shënua me 19.5 miliardë lekë.
Rritja e importeve “Made in Turkey”
Përsa i përket importeve nga Turqia, në vitin 2019 kanë pasur një rritje të ndjeshme. Referuar të dhënave të INSTAT, diferenca u bë me 7.6 miliardë lekë. Në vitin 2018, importi i mallrave nga Turqia ishte në vlerën 54.1 miliardë lekë, ndërsa në janar- dhjetor 2019, arriti në vlerën 61.7 miliardë lekë. “Boom-i” më i madh ka ardhur nga grupmallrat “minerale, lëndë djegëse, energji elektrike”. Në vitin 2018, Shqipëria importoi 777 milionë lekë nga këto grupmallra, ndërsa në vitin pasardhës, kjo vlerë arriti në plot 7.1 miliardë lekë. Përsa i përket eksporteve me Turqinë, një vit nga një tjetër i ka gjetur në shifra pothuajse të qëndrueshme. Në janar- dhjetor 2018 eksportet në Turqi ishin në vlerën 2.1 miliardë lekë, kurse viti 2019 u mbyll me 2 miliardë lekë eksporte, duke njohur kështu, një rënie me 100 milionë lekë.
“Ëndrra amerikane” në import mallrash
Importet nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë rritur përgjatë vitit 2019. Të dhënat e INSTAT flasin për një rritje me 3.1 miliardë lekë, krahasuar me vitin 2018. Vlera e mallrave të importuara nga SHBA në periudhën janar- dhjetor 2018 ishte 9.1 miliardë lekë, ndërsa në vitin pasardhës, kjo vlerë u rrit në 12.3 miliardë lekë. E kundërta ka ndodhur me eksportet, të cilat në vitin 2019 shënuan një rënie me afro 1.7 miliardë lekë, krahasuar me vitin 2018. Sipas INSTAT, eksportet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ishin në vlerën 5.3 miliardë lekë, në vitin 2018. Ndërkaq, në 2019, vlera e eksporteve me destinacion SHBA-në nuk arriti në më shumë se 3.6 miliardë lekë.
Sa “morëm” e sa “dhamë” në Kosovë?
2019-ta ka qenë një vit i cili padyshim ka forcuar tregtinë e jashtme me Kosovën, përsa i përket eksporteve. Kosova është vendi me të cilin Shqipëria ka ndjerë rritjen më të madhe të eksporteve përgjatë vitit 2019, krahasuar me një vit më parë, konkretisht me 10%. Sipas të dhënave të INSTAT, nëse në vitin 2018 eksportet drejt Kosovës kanë kapur vlerën 27 miliardë lekë, në 2019 kjo vlerë u rrit në 29.8 miliardë lekë, duke u diferencur me 2.8 miliardë lekë nga një vit më parë. Kontributin më të madh në rritjen e eksporteve me Kosovën e kanë dhënë grupmallrat “ushqim, pije dhe duhan”. Në 2018, vlera e këtyre grupmallrave të eksportuara në Kosovë ishte 2.8 miliardë lekë, ndërsa në vitin pasardhës, grupmallrat “ushqim, pije dhe duhan” që u eksportuan drejt Kosovës, kapën vlerën 3.7 miliardë lekë. Po ashtu, edhe grupmallrat “produkte kimike dhe plastike” kanë ndikuar ndjeshëm në rritjen e eksporteve mes Shqipërisë dhe Kosovës. Të dhënat e INSTAT tregojnë se në janar-dhjetor 2018, eksporti i këtyre grupmallrave në Kosovë ishte në vlerën 1.3 miliardë lekë, kurse në 2019, arriti në 2.1 miliardë lekë. Nga ana tjetër, nëse në vitin 2019, Shqipëria ka dhënë “shumë” në Kosovë, duket se ka marrë “pak”. Nëse eksporti në Kosovë ka kaluar vlerën 29 miliardë lekë (viti 2019), importi nga ana tjetër, ka qenë në vlerën 7.7 miliardë lekë. Në vetvete, importi nga Kosova ka qenë përveçse në disbalancë me eksportin, edhe më i ulët se në vitin 2018. Sipas INSTAT, në periudhën janar- dhjetor 2018, importi nga Kosova ka qenë në vlerën 8.9 miliardë lekë.
Tendenca “Made in China”
Importet kineze kanë pasur “sukses” në vitin 2019. Shifrat e INSTAT tregojnë se importet e mallrave të ndryshme nga Kina në vitin 2019 kanë kapur vlerën 59.7 miliardë lekë, nga 53.8 miliardë lekë që ishin në vitin 2018. Rritja është ndjerë me 5.8 miliardë lekë, në të cilën kanë kontribuar grupmallrat “makineri, pajisje dhe pjesë këmbimi”, “materiale ndërtimi dhe metale” apo “tekstile dhe këpucë”. Rritja më e madhe e importeve “Made in China” ka ardhur nga makineritë, pajisjet dhe pjesët e këmbimit, importi i të cilave ishte në vlerën 22.4 miliardë lekë në vitin 2018, ndërsa në vitin 2019, arriti në vlerën 24.7 miliardë lekë lekë. Përsa i përket eksporteve në Kinë, edhe ato janë shënuar në rritje. INSTAT tregon se në vitin 2018, eksportet e Shqipërisë në Kinë ishin në vlerën 5.6 miliardë lekë, kurse në vitin 2019 u rritën me 518 milionë lekë, duke kapur vlerën 6.2 miliardë lekë.
“Shkëlqimi” i importeve dhe “rënia” e eksporteve me Zvicrën
Ndërsa importet me Zvicrën kanë ndjerë një rritje me 5 miliardë lekë në vitin 2019, eksportet kanë rënë me më shumë se 2 miliardë lekë. Referuar të dhënave të Institutit të Statistikave, importi zviceran në periudhën janar- dhjetor 2018 ka qenë në vlerën 10.2 miliardë lekë. Në vitin 2019, importet e Shqipërisë nga Zvicra u rritën deri në vlerën 15.3 miliardë lekë. Përsa i përket eksporteve, viti 2018 ka pasur një ecuri pozitive, duke arritur në vlerën 2.9 miliardë lekë. Më tej, 2019 shënoi një rënie drastike, ku eksportet nga Shqipëria drejt Zvicrës ranë deri në vlerën 890 milionë lekë.
Shifrat e tjera të 2019
Ashtu si në vitin 2018, edhe në 2019 Shqipëria ka eksportuar më shumë grupmallra “tekstile dhe këpucë”. Referuar INSTAT, në 2019, Shqipëria ka eksportuar 118.1 miliardë lekë nga këto grupmallra drejt destinacioneve të ndryshme të botës. Edhe pse janë grupmallrat që më së shumti i kanë “angazhuar” vendasit me eksport, në fakt, krahasuar me vitin 2018 ka pasur një rënie të ndjeshme me 5.5 miliardë lekë. Sipas të dhënave të INSTAT, eksporti vendas i grupmallrave “tekstile dhe këpucë” në vitin 2018 ka qenë 123.7 miliardë lekë. Nga ana tjetër, “minerale, lëndë djegëse, en,el” janë grupmallrat e eksportuara më së shumti në 2019, pas tekstileve dhe këpucëve. Rënia e eksporteve krahasuar me vitin 2018 është pasqyruar edhe në këtë zë, me afro 6.1 miliardë lekë. Në janar-dhjetor 2019 eksportet e grupmallrave “minerale, lëndë djegëse, energji elektrike” kapën vlerën e 50.2 miliardë lekëve, në një kohë që për janar-dhjetor 2018, kjo vlerë ishte 56.3 miliardë lekë. Sipas raportit të INSTAT, materiale e ndërtimit dhe metalet janë në vendin e tretë përsa i përket kontributit të dhënë në eksportet shqiptare përgjatë vitit që lamë pas. Në 2019, Shqipëria eksportoi 45.3 miliardë lekë nga këto grupmallra drejt shteteve të ndryshme të botës. Edhe në këtë rast, vihet re një rënie e ndjeshme krahasuar me 2018, në të cilën eksporti i grupmallrave “materiale ndërtimi dhe metale” ishte në vlerën 53.1 miliardë lekë. Nga ana tjetër, rritja e eksporteve është ndjerë në grupmallrat “ushqime, pije, duhan”. Në 12 muajt e 2019, Shqipëria “furnizoi” me 35.3 miliardë lekë “ushqime, pije, duhan” eksportet, afro 3 miliardë lekë më shumë se në vitin paraardhës. Përsa i përket asaj që Shqipëria eksportoi më pak në vitin 2019, renditja fillon me lëkurën dhe artikujt e saj. Në 2019, eksportet e këtyre grupmallrave ishin në vlerën e 2.4 miliardë lekëve, edhe më pak se në 2018, kur kjo vlerë ishte 2.7 miliardë lekë.
Nga Jenida VLADI/SCAN Magazine
*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.