Shkenca e probiotikëve: Çfarë janë dhe si funksionojnë – Kujdes nga ‘mrekullitë’ e shkruara mbi etiketë!

Tashmë është një ndërgjegjësim i përbashkët: ekuilibri i florës së zorrëve, që është grupi i mikroorganizmave që popullojnë zorrën tonë, është baza e mirëqenies dhe ruajtjes së gjendjes sonë shëndetësore. Ky sistem kompleks përbëhet nga mbi 400 lloje të ndryshme, të cilat kryesisht banojnë në traktin e fundit të zorrëve – zorrën e trashë – dhe kryejnë një sërë funksionesh shumë të rëndësishme për mirëqenien e përgjithshme të organizmit. Për shembull, ata janë përgjegjës për kontrollin e sintezës së disa vitaminave, mbrojnë trupin nga patogjenët si bakteret dhe viruset, nxisin proceset e tretjes, përmirësojnë përthithjen e substancave të tilla si magnezi, kalciumi dhe hekuri dhe shumë më tepër. Shkurtimisht, të gjitha këto aktivitete shpjegojnë pse është thelbësore të ruhet dhe promovohet ekuilibri i florës së zorrëve, duke shmangur format e çekuilibrit.

Meqenëse burimet historike mund të na japin dëshmi, qeniet njerëzore kanë përgatitur dhe konsumuar gjithmonë ushqime të fermentuara, për disa mijëra vjet. Dhe nëse fillimisht qëllimi i fermentimit ishte ruajtja më e gjatë e ushqimit – për të pasur rezerva edhe në muajt e dimrit – me kalimin e kohës është kuptuar se këto ushqime falë fermentimit mund të kenë një shije edhe më të mirë, por mbi të gjitha ato sjellin me vete një numër përfitimesh të tjera.

Në fakt, disa ushqime të fermentuara kanë, në fund të procesit të fermentimit, një sasi të madhe bakteresh, disa prej të cilave janë në gjendje të kapërcejnë barrierën gastrike dhe të arrijnë të gjallë në zorrë: këtu ato mund të qëndrojnë për një periudhë të ndryshueshme kohore duke ndikuar në gjendjen e florës së zorrëve. Dhe pikërisht nga ushqimet e fermentuara lind shkenca e probiotikëve, pra sipas përkufizimit të FAO-s dhe OBSH-së, “organizma të gjallë të cilët, kur administrohen në sasi të mjaftueshme, sjellin përfitime për shëndetin e pritësit”. Natyrisht, jo të gjitha produktet e fermentuara përmbajnë probiotikë dhe kërkimi shkencor është thelbësor për të identifikuar se cilat specie kanë karakteristikat e duhura për t’u përcaktuar si të tilla.

Ndër karakteristikat që duhet të ketë një mikroorganizëm për të qenë një kandidat probiotik është aftësia për të kaluar traktin gastrointestinal i gjallë, duke arritur në zorrë. Më pas, mundësia e kolonizimit të saj për të nxitur ekuilibrin e florës së zorrëve.

Në fakt, mund të ndodhë që, pas ngjarjeve të caktuara, të humbasë ekuilibri i florës bakteriale të zorrëve. Për shembull, kjo mund të ndodhë si rezultat i një diete të gabuar, në situata stresuese ose në rast të llojeve të ndryshme të patologjive. Në kushte të këtij lloji është e rëndësishme të përpiqeni të rivendosni ekuilibrin e florës së zorrëve dhe në këtë kuptim marrja e probiotikëve mund të ndihmojë.

Tregtimi dhe marketimi i probiotikëve vazhdon të premtojë se është e mundur të veprohet në mikrobiomën tonë thjesht duke marrë një sasi të mjaftueshme të mikroorganizmave të gjallë, duke nxitur kështu zhvillimin e specieve më të dobishme për mirëqenien tonë. Por në shumicën e rasteve, efektiviteti i trajtimeve ende nuk është vërtetuar.

Për të rindezur debatin tani vjen një studim i sapo publikuar në Genome Medicine, i cili analizoi shtatë prova klinike të rastësishme duke u përpjekur të kuptonte nëse, në subjekte të shëndetshme, marrja e probiotikëve kishte ndonjë efekt në biodiversitetin mikrobik, siç siguruan shumë prodhues.

Sipas studiuesve, vetëm në një studim ishte e mundur të identifikohej një ndryshim statistikisht domethënës në biodiversitetin bakterial në krahasim me placebo, dhe në përgjithësi asgjë nuk ka ndryshuar nga pikëpamja e përfitimeve. Shumë gazeta kryesore kanë qenë të shpejta për t’i quajtur probiotikët humbje parash, por siç shpjegon uebfaqja e NHS Choices, çështja është pak më e komplikuar.

Megjithatë, marketimi e tregtimi i probiotikëve vazhdon të premtojë se është e mundur të veprohet në mikrobiomën tonë thjesht duke marrë një sasi të mjaftueshme të mikroorganizmave të gjallë, duke promovuar kështu zhvillimin e specieve më të dobishme për mirëqenien tonë.

Në vetvete, parimi nuk është i largët: për shembull, duket se tek fëmijët është e mundur të parandalohet diarreja e lidhur me antibiotikët duke administruar një sasi të mjaftueshme të fermenteve laktike dhe majave. Por në shumicën e rasteve, efektiviteti i trajtimeve ende nuk është vërtetuar.

Edel Strazimiri / SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.