Shkencëtarët zbulojnë arsyen e rëndësishme për shkrirjen e akullit të Arktikut
Shkencëtarët nga projekti ndërkombëtar i klimës CLOUD kanë zbuluar se një nga arsyet për shkrirjen e shpejtë të akullit Arktik është formimi i reve që përmbajnë jod mbi Oqeanin Arktik. Bërthamat e kondensimit për formimin e tyre janë grimca jodi të çliruara nga uji i detit. Rezultatet e hulumtimit janë botuar në revistën Science.
Retë e ulëta të ngurta mbi Arktik dhe Antarktik kontribuojnë në ngrohjen e këtyre rajoneve, duke bllokuar heqjen e nxehtësisë me valë të gjata nga sipërfaqja e Tokës.
Të gjitha retë në atmosferën e Tokës formohen nga aerosolet, të cilat ndodhin kur avujt e ujit bashkohen me grimcat e pezulluara në ajër. Për formimin e reve, nuk është vendimtare se nga çfarë përbëhen grimcat e aerosolit, pluhuri, kristalet e kripës, molekulat e emetuara nga bimët ose produktet e veprimtarisë njerëzore si bloza, madhësia e tyre është më e rëndësishmja: grimcat e aerosolit bëhen bërthama të kondensimit të pikave të ujit me një madhësi prej 70 nanometrash dhe më e lartë.
Studiuesit në konsorciumin CLOUD (Cosmics Leaving OUtdoor Droplets), i cili përfshin 21 institucione kërkimore, po studiojnë sesi grimcat e reja të aerosolit formohen nga gazrat pararendës dhe vazhdojnë të rriten në atmosferë.
Autorët zbuluan se, përveç kristaleve të kripës të formuara nga spërkatja e detit dhe përbërjet e squfurit të tilla si dimetil sulfuri i lëshuar nga fitoplanktonet, përbërjet e jodit luajnë një rol të rëndësishëm në formimin e aerosoleve atmosferike.
Ndërsa zona e akullit të detit në Arktik zvogëlohet dhe sipërfaqja e ujit rritet, më shumë avuj që përmbajnë jod ngrihen nga deti. Çdo litër ujë deti përmban 0,05 miligramë jod, dhe kur hyn në atmosferë, rrezet e diellit dhe ozoni formojnë acide jodike atje.
Kjo krijon një lak pozitiv të reagimeve: formimi i përshpejtuar i grimcave të jodit çon në më shumë re, të cilat, nga ana tjetër, nxisin shkrirjen më të shpejtë të akullit.
Në mënyrë që të kuptohet se si grimcat e aerosolit formohen nga avujt që përmbajnë jod, shkencëtarët kanë ndërtuar një dhomë të veçantë eksperimentale CLOUD në Qendrën Europiane për Kërkime Bërthamore CERN në Gjenevë, në të cilën simulohen kushtet atmosferike të gjerësive gjeografike të mesme dhe Arktike.
Për shkak të faktit se emetimet globale të jodit janë trefishuar gjatë 70 viteve të fundit, autorët kanë frikë nga një rritje e ndërsjellë e shkrirjes së akullit të detit dhe formimit të reve, e cila mund të përshpejtojë ngrohjen në Arktik dhe Antarktik.
Shkencëtarët shpresojnë se mekanizmi që ata kanë identifikuar do të bëhet pjesë e modeleve të klimës.
SCAN
*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.