Shkencëtarët zbulojnë shpërthimet më të mëdha vullkanike të ndodhura për mijëra vjet – Bërthamat e akullit një ndihmues kryesor

Shkencëtarët që studiojnë bërthamat e akullit të grumbulluara në rreth 60,000 vjet histori, kanë gjetur shenja të mijëra shpërthimeve vullkanike përgjatë asaj kohe, që shtrihen deri në Epokën e fundit të Akullit, me 25 nga shpërthimet më të mëdha se çdo gjë që Toka ka parë në 2,500 vitet e fundit.

Studiuesit gërmuan bërthamat pranë të dy poleve: në Antarktidë (ku u regjistruan 737 shpërthime) dhe Grenlandë (ku u gjetën 1113 shpërthime). Një total prej 85 shpërthimesh ishin mjaft të mëdha për të lënë prova në të dy polet.

Kjo dëshmi merr formën e depozitave të acidit sulfurik të lënë pas nga shpërthimet. Ai u jep studiuesve të dhëna se sa të mëdhenj dhe me ndikim kanë qenë vullkanet e veçanta.

“Për të rindërtuar shpërthimet e lashta vullkanike, bërthamat e akullit ofrojnë disa avantazhe mbi metodat e tjera,” thotë fizikani Anders Svensson nga Universiteti i Kopenhagës në Danimarkë.

“Sa herë që ndodh një shpërthim vërtet i madh, acidi sulfurik hidhet në atmosferën e sipërme, i cili më pas shpërndahet globalisht duke përfshirë në Grenlandë dhe Antarktidë. Ne mund të vlerësojmë madhësinë e një shpërthimi duke parë sasinë e acidit sulfurik që ka rënë.”

Duke përdorur Indeksin e Eksplozivitetit Vullkanik (VEI), i cili varion nga niveli më i ulët prej 1 deri në 8, ekipi gjeti 69 shpërthime vullkanike që tejkaluan shpërthimin e Tamborës në 1815 (VEI 7) – një ngjarje që ishte e mjaftueshme për të bllokuar rrezet e diellit dhe për të nisur një periudhë ftohjeje globale.

Këto 69 shpërthime përfshijnë një në liqenin Taupo, Zelanda e Re, rreth 26,500 vjet më parë (VEI 8), dhe një në Toba, Indonezi, rreth 74,000 vjet më parë (VEI 8). Në krahasim, shpërthimi Eyjafjallajökull 2010 në Islandë shënoi 4 në shkallën VEI, ndërsa shpërthimi Puyehue-Cordón Caulle 2011-2012 në Kili arriti VEI 5.

Shpërthimet e VEI 7 ndodhin rreth një ose dy herë në çdo mijë vjet, kështu që mund të mos kemi shumë pritje deri në atë tjetër. Sa i përket shpërthimit të ardhshëm VEI 8, sipas studiuesve, ai mund të jetë në njëqind ose disa mijëra vjet.

Shpërthimet e regjistruara në bërthamat e akullit do të ishin shumë më të mëdha në çdo kuptim sesa ato në kujtesën e gjallë dhe më katastrofike për sa i përket ndikimit të tyre në planet. Hulumtimi plotëson disa nga boshllëqet në të dhënat vullkanike të Tokës, një rekord që më parë ka qenë pak i paqartë përtej 2500 viteve më parë.

Svensson thotë: “Parlamenti i ri 60,000-vjeçar i shpërthimeve vullkanike na furnizon me statistika më të mira se kurrë më parë”.

“Tani, ne mund të shohim se shumë më tepër nga këto shpërthime të mëdha ndodhën gjatë Epokës së Akullnajave parahistorike sesa në kohët moderne. Për shkak se shpërthimet e mëdha janë relativisht të rralla, nevojitet një afat kohor i gjatë për të ditur se kur ato ndodhin. Kjo është ajo që ne kemi tani.”

Studiuesit ndërtuan punën e mëparshme duke sinkronizuar shkallët kohore nëpër bërthamat e akullit të marra nga pole të ndryshëm duke u mundësuar atyre të identifikojnë më saktë shpërthimet që kishin efekte të rëndësishme si në Antarktidë ashtu edhe në Grenlandë.

Hulumtimi është më shumë se thjesht një mësim historie. Bërthamat e akullit kapin gjithashtu temperaturat para dhe pas shpërthimeve, duke na dhënë një dritare në ndikimin e tyre në klimën globale. Ngjarjet më të mëdha mund të shkaktojnë ftohje për 5-10 vjet pas shpërthimit aktual.

Njohja se sa e ndjeshme është klima e Tokës ndaj ngjarjeve të mëdha si ato të dokumentuara në bërthamat e akullit, mund të informojë modelet e ardhshme të klimës nëse ato modele po shohin shpërthimin e ardhshëm vullkanik ose ndikimin e vazhdueshëm të rritjes së niveleve të dioksidit të karbonit në atmosferë.

“Bërthamat e akullit përmbajnë informacione rreth temperaturave para dhe pas shpërthimeve, gjë që na lejon të llogarisim efektin në klimë”, thotë Svensson. “Meqenëse shpërthimet e mëdha na tregojnë shumë rreth asaj se sa i ndjeshëm është planeti ynë ndaj ndryshimeve në sistemin klimatik, ato mund të jenë të dobishme për parashikimet klimatike.”

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.