Si i administron shteti pasuritë e krimit! Intervistë për “SCAN Magazine” e kreut të Agjencisë Artur Kala
Drejtori i Agjencisë së Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe të Konfiskuara, Artur Kala, tregon hapat ligjorë që ndiqen nga sekuestrimi i një pasurie që rrjedh nga aktivitetet kriminale e deri te konfiskimi, administrimi nga shteti e më pas shitjen e mundshme të saj. Gjatë një interviste për “Scan Magazine”, Kala flet edhe për bazën aktuale ligjore, përmirësimet e pritshme, raportin midis shpenzimeve dhe përfitimeve, inventarin e deritanishëm, por dhe procedurat e shitjes së një pasurie të konfiskuar.
Z.Kala, si fillim, cili është objekti i punës për Agjencinë e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara e të Konfiskuara (AAPSK), të cilën e drejtoni prej disa vitesh?
Agjencia e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe të Konfiskuara ka për objekt kryesor të veprimtarisë: a) administrimin e pasurive të sekuestruara e të konfiskuara me vendim të gjykatës, në zbatim të Ligjit nr. 10192, datë 3.12.2009 “Për parandalimin dhe goditjen e krimit të organizuar, trafiqeve dhe korrupsionit, nëpërmjet masave parandaluese kundër pasurisë”; b) administrimin e pasurive të bllokuara, të sekuestruara, në zbatim të Ligjit nr. 9258, i 15 korrikut 2004 “Për masat kundër financimit të terrorizmit”, (i ndryshuar me Ligjin nr. 157/2013 “Për masat kundër financimit të terrorizmit”); c) administrimin e pasurive të tjera, të cilat janë produkt i veprave penale apo të lidhura me to, administrimi i të cilave i caktohet kësaj Agjencie me ligj, me vendim të Këshillit të Ministrave apo me urdhër të veçantë të ministrit të Financave.
Për lexuesit tanë dhe më gjerë, cili është ndryshimi ligjor midis dy koncepteve që bart dhe emërtimi i Agjencisë: pasuri të sekuestruara dhe të konfiskuara? Ç’hapa ligjorë ndiqen deri në përcaktimin final të këtyre dy termave? Sa zgjat në kohë gjithë ky proces?
Thjesht, pa hyrë në terminologjinë e ngushtë ligjore, dallimi mes fazës së sekuestrimit dhe asaj të konfiskimit (në kuptimin e ligjit 10192/2009) qëndron:
-Sekuestrimi është një masë e përkohshme, me anë të së cilës pronarit i hiqet posedimi, e rrjedhimisht edhe përfitimet apo frytet civile që mund të prodhojë pasuria, por nuk i hiqet pronësia mbi të. Siç përcaktohet edhe në ligj, kjo masë vendoset për një periudhë 6-mujore, me mundësinë që ky afat mund të zgjatet.
-Konfiskimi është një masë përfundimtare dhe sanksionon për personin e dënuar zhveshjen nga pronësia dhe kalimin e pasurisë në pronësi të shtetit.
Hapat proceduralë janë të përcaktuar në Ligjin 10192/2009 (i njohur ndryshe dhe si Ligji Anti-Mafia), në nenet përkatëse dhe nuk kanë të bëjnë drejtpërdrejt me punën e Agjencisë.
AAPSK-ja “hyn në lojë” që nga momenti i daljes së vendimit të parë për sekuestrim e deri në vendimin përfundimtar të konfiskimit. I gjithë ky proces zgjat më së paku dy vjet, mesatarisht tre.
Sa mendoni që baza ligjore aktuale u përshtatet kërkesave bashkëkohore për administrimin e pasurive me origjinë kriminale? A keni konstatuar probleme në ligjin aktual, që duhet ndërhyrë për t’i përmirësuar?
Gjatë punës sonë të përditshme kemi hasur problematika në zbatimin e ligjit, po ashtu si dhe institucionet e tjera të përfshira në zbatimin e tij. Në kuadër të reformës në drejtësi, edhe Ligji 10192/2009 është përfshirë në paketën e ligjeve për t’u rishikuar. Në këtë kuadër, të gjitha propozimet për ndryshime dhe përmirësime janë përfshirë në një projektligj, i cili aktualisht është duke u shqyrtuar në nivel ekspertësh në komisionin e ligjeve të Kuvendit dhe besojmë se shumë shpejt do të miratohet.
Cili është bashkëpunimi, në ç’nivel është ai i Agjencisë tuaj me institucionet e tjera, si Gjykata apo Prokuroria e Krimeve të Rënda, etj? Ka ndonjë sugjerim prej tyre për përmirësim të bazës aktuale ligjore, mbi të cilën ju veproni?
Bashkëpunimi është në nivel institucional dhe sa i takon Prokurorisë pranë Gjykatës për Krime të Rënda është shumë i mirë.
Si administrohet nga ju një pasuri e dyshuar, që nga momenti kur kanë filluar hetimet mbi të?
Pasuritë administrohen nga Agjencia nga momenti i daljes së vendimit të Gjykatës për sekuestrim, vetëm nga ky moment e jo më parë.
Në vendimin e Gjykatës është përcaktuar edhe administratori që merr pasurinë nën administrim, e cila mund të jetë: Llogari bankare; Pasuri e patundshme (tokë, objekt etj.); Pasuri e luajtshme (makineri dhe pajisje, automjet, inventar etj.); Biznes.
Administratori njofton institucionet përkatëse për bllokimin e pasurisë (bankat, ZRPP, QKB etj) dhe Zyrën e Përmbarimit për nisjen e procedurës për marrjen në administrim të saj, e cila duhet të realizohet brenda pesë ditëve nga marrja e vendimit të gjykatës.
Ekzekutimi i vendimit kryhet nga Përmbaruesi Gjyqësor, i cili ia dorëzon administratorit pasuritë e sekuestruara për administrim. Procedurat e hollësishme janë të parashikuara në një Vendim të Këshillit të Ministrave (Vendimi nr. 687/2011- Kreu VI).
Përmbledhtazi, në varësi të llojit të pasurisë, administratori ndërmerr hapat e nevojshëm për ruajtjen dhe sigurimin e tyre, nëpërmjet vendosjes së shërbimit të ruajtjes (me roje ose sistem alarmi, sipas rastit specifik) dhe sigurimin e pronës nga rreziqet bazë, nëpërmjet shoqërive të sigurimit. Në rastin e pasurive të luajtshme ato depozitohen në magazinën e AAPSK-së. Për vlerat monetare në llogaritë bankare, kur janë llogari rrjedhëse ato kalohen në depozita me afat, në mënyrë që të gjenerojnë të ardhura nëpërmjet interesave bankare, në rast se janë në depozita, ripërtërihen.
Kur janë pasuri të paluajtshme, të cilat mund të jepen me qira (dyqane, apartamente, garazhe, troje etj.), përcaktohet çmimi dhe bëhen njoftimet përkatëse në gazeta apo faqet e njoftimeve në internet. Në rast se ka subjekte të interesuara, lidhet me ta kontrata e qirasë.
Për ta thënë pak më thjesht: A ka një inventar aktualisht Agjencia juaj për pasuritë e sekuestruara/konfiskuara deri tani? Nëse po, sa është kjo vlerë?
Agjencia disponon një material të plotë për çdo pasuri të sekuestruar dhe të konfiskuar, me gjithë informacionin e duhur, përsa i përket:
a) vlerës dhe interesave të llogarive bankare;
b) sipërfaqes, vendndodhjes dhe një vlerësimi paraprak për tokat dhe objektet;
c) vlerësim për pasuritë e luajtshme;
d) vlerësim për bizneset dhe administrimin e tyre.
AAPSK-ja raporton një herë në tre muaj në mbledhjen e Komitetit Këshillimor Ndërinstitucional të Eksperteve për Masat Kundër Krimit të Organizuar me kryetar zv.ministrin e Financave dhe anëtarë nga institucionet që bashkëveprojnë në luftën kundër krimit të organizuar, si policia, prokuroria, gjykata etj, si dhe i raporton një herë në vit ministrit te Financave.
Në këto raporte përfshihet aktiviteti i AAPSK-së, pasuritë nën administrim, të ardhurat dhe shpenzimet dhe problemet me të cilat ndeshet Agjencia, si dhe propozimet konkrete për zgjidhjen e tyre. Aktualisht, AAPSK-ja ka në administrim rreth 54 llogari bankare dhe 89 pasuri të patundshme.
Për ta vijuar më tej këtë logjikë, sa lekë harxhohen për administrimin e 100 lekëve pasuri e sekuestruar?
Është e vështirë të përcaktosh në mënyrë të saktë shpenzimet për 100 lekë/vlerë të administruar, për shkak të natyrës së pasurive. Pasuritë më produktive janë llogaritë bankare që kërkojnë vetëm vendimmarrje për përzgjedhjen e interesave më të larta dhe përshtatshmëri kohore. Të ardhurat nga interesat në përgjithësi i kalojnë shpenzimet që kryhen për to.
Po kështu, edhe tokat që zakonisht marrin shpenzimet e ndjekjes dhe të kontrollit, që kanë të bëjnë me përpjesën e pagës së administratorit dhe shpenzimet e transportit, si dhe reklamave për dhënien me qira. Këto shpenzime zënë një peshë të vogël në administrim. Ndërsa godinat e papërfunduara ose të padhëna me qira kërkojnë kujdes dhe trajtim më të veçantë, nga marrja në administrim e këtyre pasurive në sekuestrim, deri në procesin përfundimtar të konfiskimit apo revokimit të tyre. Këtu përfshihen shpenzimet e ruajtjes, sigurimit, kontrollit me të shpeshtë, e si rrjedhim, përpjesa e pagave të administratorëve dhe të ndihmësve, shpenzimet e transportit etj. janë më të larta.
Si procedohet me shitjen e objekteve të sekuestruara/konfiskuara? A mund të marrë pjesë gjithkush, qoftë dhe një qytetar, në procesin e shitjes së një pasurie nën administrimin tuaj? Nëse po, duhet plotësuar ndonjë kriter?
Në zbatim të ligjit “Për parandalimin dhe goditjen e krimit të organizuar, trafiqeve dhe korrupsionit nëpërmjet masave parandaluese kundër pasurisë” dhe vendimit të qeverisë nr. 632, datë 23.7.2010 “Për përcaktimin e kritereve të vlerësimit, të mënyrave dhe të procedurave të dhënies në përdorim e të tjetërsimit të pasurive të konfiskuara, në zbatim të ligjit nr. 10 192, datë 3.12.2009”, pasuritë e konfiskuara me urdhër të ministrit te Financave, në bazë të propozimit të Komitetit Këshillimor Ndërinstitucional të Ekspertëve për Masat Kundër Krimit të Organizuar mund të tjetërsohen (shiten) ose të mbahen në përdorim, e më konkretisht: kalojnë në përgjegjësi administrimi, për institucionet qendrore; kalojnë në pronësi për njësitë e qeverisjes vendore; jepen në huapërdorje për subjektet e tjera përfituese. Pasuritë që kanë marrë vendimin përfundimtar të konfiskimit, me urdhër të kreut të Financave kalojnë për shitje pranë Drejtorisë të Drejtimit të Pronës Publike. Në shitjen e hapur mund të marrë pjesë çdo qytetar, përveç atyre që kanë lidhje fisnore me personat posedues të këtyre pasurive kriminale.
Sa janë përfitimet e shtetit pas shitjes?
Të gjitha përfitimet nga konfiskimi kalojnë në buxhetin e shtetit nga ku, një pjesë e tyre përdoret për financimin e projekteve të ndryshme të institucioneve që kanë lidhje me luftën kundër krimit të organizuar, nga pushteti lokal si dhe organizatat jofitimprurëse që merren me trajtimin e viktimave të krimit të organizuar. Të gjitha këto financime realizohen me urdhër të ministrit të Financave, në bazë të propozimit të Komitetit Këshillimor Ndërinstitucional të Ekspertëve për Masat Kundër Krimit të Organizuar.
U.Bajrami/SCAN Magazine
*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.