Si disfata e monedhës në Turqi rrezikon Europën

Monedha turke pati një rënie prej 17% kundrejt dollarit, duke reflektuar një sërë shqetësimesh si pasojë e tensioneve me Shtetet e Bashkuara dhe mosgatishmërinë e autoriteteve turke për të rritur normat e interesit.

Presidenti Donald Trump, i cili vendosi sanksione ndaj zyrtarëve të lartë turq në fillim të këtij muaji për rolin e tyre në arrestimin e një pastori amerikan, ngriti aksionet të premten me një premtim për rritjen e tarifave të metaleve në Turqi.

Rodrigo Catril, një strateg i lartë i monedhës në Bankën Kombëtare Australiane në Sydney, tha se investitorët janë gjithnjë e më të shqetësuar për rritjen e inflacionit dhe aftësinë e bankës qendrore të vendit – pavarësia e të cilëve është vënë në pikëpyetje nga investitorët dhe se duhet bërë çdo gjë për të. Banka qendrore ka qenë nën presion nga Erdogan, i cili u rizgjodh në qershor, për të mbajtur normat e interesit të ulëta pavarësisht inflacionit që arriti në 15% në muajin korrik.

Ajo shkoi përkundrejt pritjeve të tregut duke e lënë politikën e pandryshuar në takimin e tij të fundit. Kjo mund të ketë kënaqur Erdoganin, por ekonomistët thonë se banka qendrore ka mundësi të detyrohet të ndërmarrë veprime emergjente.

“Kjo është e logjikshme duke menduar që normat emergjente të interesit gjatë krizës aktuale të monedhës mund të sigurojnë lehtësim të shpejtë”, tha William Jackson, ekonomisti kryesor i tregjeve në zhvillim në Capital Economics.

Qeveria ka ulur parashikimin e saj të rritjes për këtë vit në 4% nga 5.5%, por ekonomistët paralajmërojnë se rënia do të jetë shumë më keq nëse besimi nuk do të restaurohet shpejt. “Një recesion dhe një krizë borxhi që do ta detyronte Turqinë për të zbatuar kontrollet e kapitalit dhe për të kërkuar një fond shpëtimi, nuk mund të përjashtohet më”, tha Carsten Hesse, ekonomisti evropian në Berenberg.

Erdogan duket i vendosur për të luftuar. Të premten, ai i kërkoi popullit turk të shkëmbejë dollarin dhe euron për lirën në mënyrë që të mbrojë monedhën. Trump tha në Twitter ditën e premte se do të rrisë taksat mbi metalin nga Turqia.

“Unë sapo kam autorizuar një dyfishim të Tarifave të Çelikut dhe Aluminit në lidhje me Turqinë, pasi monedha e tyre, Lira Turke, pati një rënie të menjëhershme kundrejt dollarit” tha ai. Të dhënat nga Banka për Marrëveshjet Ndërkombëtare tregojnë se bankat e eurozonës kanë marrë një huadhënie me një vlerë prej 150 miliard dollar në Turqi.

Bankat spanjolle, franceze dhe italiane janë më të ekspozuarat. Ekonomia turke është zgjeruar me shpejtësi këtë vit krahasuar me vitin 2017. Por rritja e saj në vitet e fundit është nxitur nga ndërtimi i financuar kryesisht nga investitorët e huaj.

Ada Xhagolli/SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.