Tatimet: Si jemi “zbutur” me biznesin”! Flet për “SCAN Magazine” Vasilika Vjero, Drejtore e Përgjithshme e Tatimeve

Pas nisjes, dy vjet më parë, të luftës ndaj informalitetit, aksion i cili nisi “me dorë të hekurt”, duket se tashmë është zbutur dhe më tepër po lejohen sipërmarrjet të vetëkorrigjohen, sipas hapësirave të krijuara nga ligji i ri “Për Procedurat Tatimore”. Ndërkohë që ndërmarrja e nismës për “amnistinë”, ku pritet të falen mjaft detyrime të biznesit, duket se do t’i japë një “frymëmarrje” sipërmarrjes.

Tashmë prej muajsh jeni në krye të Drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve. Cila është qasja juaj dhe ku është fokusuar kjo marrëdhënie e re? Sa kanë ndikuar ndryshimet në procedurat tatimore dhe ku kanë patur impaktin më të madh?

Fokusi i punës dhe përpjekjeve të administratës tatimore, gjatë muajve të fundit ka qenë dhe është përmirësimi i marrëdhënieve me biznesin, pa cënuar dhe dëmtuar për asnjë moment kërkesën për zbatimin në mënyre korrekte të legjislacionit fiskal.

DPT prezantoi faqen e re të web-it të saj me synimin për ta bërë atë më miqësore me tatimpaguesit dhe të orientuar plotësisht drejt këtyre të fundit. Ku pjesë e kësaj faqeje informuese është dhe shërbimi chat në kohë reale. Nëpërmjet këtij shërbimi tatimpaguesit/qytetarët kanë mundësi të marrin informacione të shkurtra dhe të dedikuara për çështje që ata ngrenë lidhur me administratën tatimore.

Është krijuar Qendra e Thirrjeve, e cila ka filluar të funksionojë që prej fundit të vitit të kaluar dhe do të jetë në shërbim të nevojave të tatimpaguesve. Ajo synon t’u vijë në ndihmë kategorive të veçanta të tatimpaguesve duke i kujtuar ato në mënyrë të vazhdueshme për afatet e deklarimit dhe pagesës, për mënyrën e deklarimit, për mënyrën e vetëkorrigjimit të situatës së tyre, për borxhet e reja të papaguara, etj.

Duke filluar nga muaji shkurt, do t’iu krijohet mundësia tatimpaguesve të komunikojnë lehtësisht me administratën tatimore për çdo shqetësim apo nevojë për informacion nëpërmjet shërbimit të telefonisë. Përsa i takon ligjit për procedurat tatimore, mendoj se përmirësimet e fundit shënojnë një hap të mëtejshëm në nxitjen e përmbushjes vullnetare. Ndryshimi i nenit 67 të tij “Deklarata tatimore e ndryshuar”, i cili përcakton afatin e dorëzimit të deklaratës së ndryshuar (korrigjuar), duke i lënë tatimpaguesve 36 muaj kohë nga afati i dorëzimit të deklaratës fillestare, me kushtin që kjo deklaratë të mos jetë kontrolluar më parë nga administrata tatimore”.

Në këtë mënyrë tatimpaguesve u është krijuar mundësia, që çdo detyrim tatimor të padeklaruar dhe të papaguar më parë për arsye të ndryshme (për gabime në deklarim, për mosdeklarim me dashje, etj.), ta vetëdeklarojnë në çdo kohë, duke korrigjuar deklaratën e periudhës përkatëse tatimore, e cila është nëndeklaruar.

Çdo detyrim tatimor shtesë që do të rezultojë nga vetëkorrigjimi nuk shoqërohet me gjobë për pagesë të vonuar. Sipas ndryshimit ligjor të mësipërm, lejohet gjithashtu të bëhet vetëkorrigjim i një deklarate tatimore edhe nëse kjo deklaratë është kontrolluar më parë nga administrata tatimore, në rastet kur tatimpaguesi ka për të deklaruar një detyrim tatimor shtesë që nuk është konstatuar nga kontrolli tatimor.

E rëndësishme është gjithashtu, po në kontekstin e vetëdeklarimit dhe vetëkorrigjimit të detyrimeve tatimore, edhe ndryshimi i bërë në nenin 81 të ligjit, sipas të cilit, me njoftimin e kontrollit tatimor, tatimpaguesit i jepet mundësia të vetëdeklarojë çdo të dhënë për transaksione të padeklaruara, për të cilat nuk është paguar tatim. Në këtë rast, tatimpaguesi vetëdeklaron dhe paguan tatimin ose kontributin shtesë përkatës së bashku me kamatëvonesën dhe dënimin administrativ në masën 50% të tatimit ose kontributit.

Një hap i rëndësishëm ishte lufta ndaj informalitetit. Çfarë arriti dhe a keni  të dhëna konkrete se sa biznese u futën në sistem, apo sa të punësuar u futën në skemën e sigurimeve gjatë kësaj periudhe?

Dua të theksoj se administrata tatimore po e kthen luftën kundër informalitetit në pjesë të punës së përditshme të saj. Strukturat e saj përkatëse të hetimit tatimor merren me këtë fenomen tashmë jo bazuar në fushata, por në mënyrë të vazhdueshme dhe të përditshme, duke u përqendruar kryesisht në gjurmimin dhe zbulimin e bizneseve të paregjistruara, evidentimin dhe penalizimin e shkeljeve në fushën e dokumentimit të shitjeve me pajisje fiskale dhe fatura tatimore, si dhe evidentimin e punonjësve të padeklaruar dhe që punojnë në të zezë.

Rezultatet e punës në luftën kundër informalitetit janë të prekshme dhe ato duken në: rritjen e tatimpaguesve të rinj të regjistruar gjatë vitit 2016. Janë rreth 15,600 tatimpagues të rinj të regjistruar gjatë vitit 2016 nga rreth 1100 tatimpagues të çregjistruar.

Është rritur me rreth 94 mijë vetë numri i të punësuarve që paguajnë kontribute të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore. Nga 512 mijë që ishte ky numër në qershor 2016, në dhjetor 2016 ai arriti në 606 mijë kontribues. Në ndryshimin e përgjegjësive tatimore të tatimpaguesve. Si rezultat i kësaj është rritur baza e tatimpaguesve të TVSH-së me rreth 1,800 tatimpagues gjatë 6/mujorit të dytë 2016 dhe me rreth 550 tatimpagues vetëm gjatë muajit janar 2017.

Sipas statistikave tuaja, gjatë vitit të fundit është rritur ndjeshëm numri i kuponave tatimore të lëshuar. Sa është në krahasim me vitet e kaluara dhe sa arrin vlera e tyre? 

Gjatë vitit që lamë pas ka patur vërtet përmirësime të dukshme. Kjo situatë e përmirësuar vazhdon edhe gjatë këtyre ditëve të para të këtij viti dhe administrata tatimore synon të ruajë këtë nivel duke intensifikuar verifikimet në terren dhe duke kërkuar korrektesë maksimale nga ana e bizneseve lidhur me fenomenin e moslëshimit të kuponit tatimor.

Por, pavarësisht këtyre verifikimeve, ndryshimi real i situatës lidhur me këtë, kërkon edhe bashkëpunimin e të gjithë qytetarëve si konsumatorë, të cilët për çdo blerje të tyre tek kushdo biznes duhet të kërkojnë patjetër kuponin tatimor. Pra, ne kërkojmë bashkëpunimin e qytetarëve dhe ndërgjegjësimin e tyre.

Cilët janë sektorët e vlerësuar më me risk, të cilët do të jenë objekt i kontrolleve të tatimeve?

Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, në periudhën tetor-nëntor 2016 ka kryer analizën e riskut të papajtueshmërisë në nivel kombëtar për të gjithë sektorët e ekonomisë në vend. Nga kjo analizë, Komiteti i Përmbushjes  në DPT ka përzgjedhur 6 sektorë prioritarë me risk.

Analiza e përgjithshme mbi shpërndarjen e riskut në rajonet tatimore dhe në sektorët ekonomikë prioritarë hartohen duke u mbështetur në rezultatet e gjeneruara nga kriteret e riskut, për numrin e tyre të thyer, si dhe tatimin e rrezikuar të llogaritur nga të gjitha kriteret, për secilin tatimpagues, ku për gjenerimin e rezultateve janë përdorur 33 kritere, ku 14 i referohen TVSH-së, 13 Tatim Fitimi, 2 Pagave/kontributeve dhe 4 për kritere të tjera.

Sa i takon pajtueshmërisë vullnetare në kuadrin fiskal, ku kanë rezultuar sektorët me më shumë risk potencial, sipas pjesës që zënë në pikët e rregullave të thyera, në sistemin informatik të menaxhimit të riskut janë: tregtia me shumicë, tregtia me pakicë,  profesionet e lira, hotelet dhe restorantet, ndërtimet publike, agrikultura (grumbulluesit).

Nga 6 sektorët prioritarë, Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve është fokusuar në analiza më të detajuara në lidhje me dy projektet sektoriale: atë të shërbimeve mjekësore si dhe atë të tregtisë.  DPT ka kryer gjithashtu një sërë analizash mbi situatën e disa kategorive të tjera të tatimpaguesve. Këtu mund të përmendim analizën lidhur me qarkullimin e tatimpaguesve potencialë për ndryshimin e përgjegjësive tatimore.

Mbi bazën e këtyre analizave muajt e fundit të vitit 2016 janë futur në skemën e TVSH-së mbi 1800 tatimpagues duke ndryshuar përgjegjësinë e tyre tatimore nga biznese të vogla pa TVSH në biznese me TVSH. Në fillim të janarit të këtij viti është ndryshuar përgjegjësia tatimore e rreth 550 tatimpaguesve të tjerë.

Së shpejti do të kemi dhe miratimin e ligjit të faljes, ku një pjesë e konsiderueshme janë detyrime tatimore. Sa do ndikojë kjo në të ardhurat tatimore, dhe a pritet një përmirësim i situatës së bizneseve debitore?

Projektligji i ri i fshirjes së penaliteteve do të ketë efekte pozitive jo vetëm në pastrimin e regjistrit të borxheve të papaguara të cilat janë shumë të vjetra dhe realisht të pambledhshme, por edhe në arkëtimin e të ardhurave nga tatimet e papaguara që falen me kusht.

Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve ka përgatitur edhe një plan të detajuar veprimesh që do të duhet të ndërmerret për adresimin e kësaj çështjeje të rëndësishme.

Violeta Shqalsi/SCAN Magazine

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.