Vaksina Covid-19/ Vullnetarja e parë një shkencëtare në Mbretërinë e Bashkuar – Si ka reaguar dhe cilat janë pritshmëritë?!
Në Europë filloi testimi i parë i vaksinës kundër koronavirusit. Në Oxford, dy vullnetarëve iu injektuan vaksina, nga më shumë së 800 njerëz të rekrutuar për këtë testim. Gjysma e tyre do të marrë vaksinën kundër Covid-19, dhe gjysma tjetër do të marrë një vaksinë e cila lufton meningjitin. Këta vullnetarë, nuk do të dinë se cilën vaksinë po marrin, por për gjithçka do të kujdesen mjekët. Elisa Granato, njëra nga dy vullnetaret e para, pasi bëri vaksinën, ka deklaruar për BBC:
“Unë jam një shkencëtare, kështu që kam dashur të mbështes procesin shkencor kudo që të mundem”.
Vaksina u zhvillua në më pak se tre muaj nga një ekip në Universitetin e Oksfordit. Sarah Gilbert, profesore e vaksinologjisë në Institutin Jenner, drejtoi studimin para-klinik.
“Personalisht kam një shkallë të lartë besimi në këtë vaksinë,” tha ajo. Sigurisht, ne duhet ta provojmë atë dhe të marrim të dhëna nga njerëzit. Ne duhet ta demonstrojmë se në të vërtetë funksionon dhe ndalon njerëzit të infektohen me koronavirus para se të përdorin vaksinën në popullatën më të gjerë.”
Gilbert më parë tha se ajo ishte “80% e sigurt” se vaksina do të funksiononte, por tani preferon të mos vendosë një shifër përqindjeje në të, duke thënë thjesht se është “shumë optimiste” për rezultatet që priten prek kësaj vaksine.
Pra, si funksionon vaksina?
Vaksina është bërë nga një version i dobësuar i një virusi të zakonshëm të ftohjes (i njohur si adenovirus) nga një shimpanze që është modifikuar, dhe nuk mund të rritet tek njerëzit. Ekipi i Oksfordit ka zhvilluar tashmë një vaksinë kundër Mers, një lloj tjetër i koronavirusit, duke përdorur të njëjtën metodë dhe që kishte rezultate premtuese në provat klinike.
Si do ta dinë nëse funksionon?
E vetmja mënyrë se si ekipi do ta dijë nëse vepron vaksina Covid-19 është duke krahasuar numrin e personave që infektohen me koronavirus në muajt në vazhdim nga dy testet. Kjo mund të jetë problem nëse rastet bien me shpejtësi në Mbretërinë e Bashkuar, sepse nuk mund të ketë të dhëna të mjaftueshme. Prof AndrewPollard, drejtori i Grupit të Vaksinave të Oksfordit, i cili po udhëheq të gjithë procesin, tha:
“Ne po ndjekim fundin e kësaj valë të tanishme epidemike. Nëse nuk e arrijmë atë, ne nuk do të jemi në gjendje të tregojmë nëse vaksina funksionon në muajt e ardhshëm. Por ne presim që në të ardhmen të ketë më shumë raste sepse ky virus nuk ka ikur. “
Studiuesit e vaksinave po i japin përparësi rekrutimit të punëtorëve lokalë të kujdesit shëndetësor për të kryer testimet, pasi ata kanë më shumë të ngjarë se të tjerët të ekspozohen ndaj virusit. Një testim masiv, me rreth 5,000 vullnetarë, do të fillojë në muajt e ardhshëm dhe nuk do të ketë kufi moshe. Njerëzit e moshuar kanë tendencë të kenë reagime më të dobëta imune ndaj vaksinave, dhe nisur nga kjo studiuesit po marrin në konsideratë nëse për këtë kategori duhet të përdorin dyfishin e dozës. Ekipi i Oksfordit po shqyrton gjithashtu një provë për vaksinat në Afrikë, ndoshta në Kenia, ku shkalla e transmetimit po rritet nga një bazë më e ulët.
Nëse numrat mund të jenë problem, pse të mos infektohet vullnetarët me qëllim të koronavirusit?
Kjo do të ishte një mënyrë e shpejtë dhe e sigurt për të zbuluar nëse vaksina ishte efektive, por do të ishte etikisht e diskutueshme sepse nuk ka trajtime të provuara për Covid-19. Por kjo mund të jetë e mundur në të ardhmen. Prof Pollard tha:
“Nëse arrijmë në pikën kur kemi pasur disa trajtime për sëmundjen dhe mund të garantojmë sigurinë e vullnetarëve, dhe kjo do të ishte një mënyrë shumë e mirë për të testuar një vaksinë.”
Por a është vërtet e sigurt?
Vullnetarët, që kanë kryer vaksinën, do të monitorohen me kujdes në muajt e ardhshëm. Atyre u është thënë se disa mund të kenë dhimbje krahu, dhimbje koke ose ethe në dy ditët e para pas vaksinimit. Gjithashtu ekziston një rrezik teorik se vaksina mund të shkaktojë një reagim serioz ndaj koronavirusit, i cili u ngrit në disa studime të hershme për vaksinat e kafshëve Sars. Ndërkaq, ekipi i Oksfordit thotë se të dhënat e tij sugjerojnë se rreziku i vaksinës që prodhon një sëmundje të zgjeruar është minimale. Shkencëtarët shpresojnë të kenë gati një milion doza deri në shtator, dhe të rrisin në mënyrë efektive prodhimin pas kësaj, nëse vaksina rezulton e efektshme.
Atëherë, kush do ta merrte atë më parë?
Profesoresha Gilbert thotë se ende nuk është vendosur:
“Nuk është me të vërtetë roli ynë që të diktojmë se çfarë do të ndodhë, ne thjesht duhet të përpiqemi të prodhojmë një vaksinë që funksionon dhe të ketë mjaftueshëm në gjendje, dhe më pas do të jenë të tjerët që do të vendosin”.
Prof Pollard shtoi: “Ne kemi për të siguruar që kemi doza të mjaftueshme për të gjitha ato vende që kanë më shumë nevojë, jo vetëm në Mbretërinë e Bashkuar, por edhe në vendet në zhvillim”.
Një ekip tjetër në Imperial College London shpreson të fillojë testimet njerëzore për vaksinën e koronavirusit në qershor.
Elefteria Zguri/SCAN
*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.