Vijon Brexit dhe pasojat e tij – Londra ka gati ligjin për të tejkaluar protokollin e Irlandës së Veriut

Saga e Brexit shënon një kapitull të ri me qeverinë e kryeministrit Boris Xhonson i cili synon modifikimin e një pjese të marrëveshjes të tërheqjes së firmosur nga Mbretëria e Bashkuar dhe Bashkimi Europian në fillim të vitit 2020. Një vendim i njëanshëm i cili pritet të shkaktojë reagime në Bruksel, dhe që mund të konkretizohet në procedura shkeljeje duke përfunduar madje dhe në një luftë tregtare mes Brukselit dhe Londrës.

Ligji i ri i cili pritet të prezantohet dhe në parlamentin e Britanisë së Madhe, synon rihartimin e disa pjesëve të protokollit të Irlandës së Veriut, që është pjesë integrale e marrëveshjes për daljen nga BE, e njohir ndryshe si Marrëveshja për Brexit. Ministrja e jashtme britanike Liz trus do i përgjigjet pyetjeve të deputetëve për ligjin në fjalë, i cili nëse miratohet do të lejojë autoritetet britanike që të mos aplikojnë pjesë të protokollit të cilat nuk i konsiderojnë të përshtatshme.

Qeveria britanike këmbëngul se iniciativa është brenda ligjit dhe sipas Londrës sistemi i vendosur nga protokolli nuk funksionon. Pika më kritike e ligjit ka të bëjë me juridiksionin e gjykatës së Bashkimit Europian, në mosmarrëveshjet tregtare, dicka që nuk pranohet nga qeveria e Londrës, por që për Brukselin konsiderohet si një vijë e kuqe që nuk duhet shkelur.

Thelbi i kësaj cështjeje ka të bëjë me faktin se protokolli i Irlandës së Veriut është kundërshtuar që në fillim nga Mbretëria e bashkuar. Në teori do të duhej të shpëtonte Marrëveshjen e së Premtes së Mirë, marrëveshja për paqe e arritur në vitin 1998, që ndalin vendosjen e nje kufiri të prerë mes Republikës së Irlandës dhe Irlandës së Veriut.

Për këtë arsye, pas Brexit Irlanda e Veriut qëndroi në tregun e përbashkët europian, ndryshe nga pjesa tjetër e vendit. Kjo do të nënkuptonte një kufi në detin e Irlandës, me mallrat që vijnë nga Anglia, Uellsi dhe Skocia, të cilat duhet t’i nënshtrohen kontrolleve doganore në portet e Irlandës së Veriut. Një marrëveshje e arritur mes Londrës dhe Brukselit por që nuk pëlqehet nga unionistët e Irlandës së veriut.

Për shkak të këtij protokolli Irlanda e Veriut është shndërruar në një territor që i nënshtrohet kushteve të veçanta, duke qëndruar në përputhje me rregullat e BE-së në një sërë fushash specifike, duke qenë pjesë e territorit doganor të Mbretërisë së Bashkuar dhe duke përfituar kështu nga çdo marrëveshje e ardhshme e lirë. Kontrollet nuk u zbatuan kurrë, duke shkaktuar fërkime midis Londrës dhe Brukselit

Komisioni Europian nuk ka shprehur kurrë ndonjë qëllim për të negociuar një protokoll të ri, por synon të përmirësojë atë aktual për ta bërë atë “të pranueshëm” në sytë e qeverisë britanike.

Do të kishte ende një rrugë ligjore për t’u tërhequr nga marrëveshja. Bëhet fjalë për nenin 16 të protokollit, i cili përcakton se Bashkimi Europian ose Mbretëria e Bashkuar në thelb mund të pezullojnë protokollin nëse zbatimi i tij shkakton vështirësi serioze ekonomike, sociale ose mjedisore.

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.