Ushtritë e NATO-s ende mbështeten në armët e epokës sovjetike – Avionët MiG-29 kthehen në një dhimbje koke gjeopolitike

Javën e kaluar, qeveria polake ofroi papritur transferimin e të gjithë flotës së saj operative MiG-29 – 23 avionë në SHBA në mënyrë që ajo t’i dorëzonte ato në Ukrainë.

Në këmbim, Polonia kërkoi nga SHBA aeroplanë të përdorur me aftësi operacionale përkatëse dhe Varshava u bëri thirrje anëtarëve të tjerë të NATO-s që fluturojnë MiG-29 të bëjnë të njëjtën gjë.

Administrata Biden duket se e ka kundërshtuar propozimin, megjithëse zyrtarë të tjerë amerikanë thonë se ai është ende në diskutim.

Ndërsa avionët mund të mos ndryshojnë duart, incidenti nënvizon përdorimin e vazhdueshëm të MiG-29 të projektuar nga sovjetikët nga ushtritë e NATO-s, i cili është një sfidë logjistike dhe, gjithnjë e më shumë, një dhimbje koke gjeopolitike.

Një bashkëkohës i denjë

MiG-29 ishte fillimisht një luftëtar me superioritet ajror i projektuar nga Bashkimi Sovjetik në vitet 1970 në një përpjekje për të përputhur me F-15 dhe F-16 të prodhuara nga SHBA, të cilat ishin prezantuar në forcat ajrore perëndimore disa vjet më parë.

MiG-29 hyri për herë të parë në shërbim në 1982 dhe variante të tjera shumëfunksionale shpejt e pasuan atë.

Varianti i zakonshëm MiG-29A mund të arrijë shpejtësi prej 2.3 Mach, ose afërsisht 1750 mph. Gama e tij prej vetëm 900 miljesh pasqyronte rolin e tij kryesor si një luftëtar i epërsisë ajrore. F-15 ka një shpejtësi maksimale prej 1,875 mph dhe një distancë prej 3,450 miljesh, ndërsa F-16 mund të arrijë shpejtësi prej 1,345 mph dhe një rreze prej 1,400 miljesh.

MiG ka një top 30 mm dhe mund të mbajë një përzierje prej gjashtë raketash me rreze të mesme të drejtuara nga radarët ajër-ajër ose raketa me rreze të shkurtër veprimi me rreze infra të kuqe. Në konfigurimin e tij me shumë role, ai mund të mbajë bomba dhe raketa për të goditur objektivat tokësore. MiG-29 gjithashtu kanë një pajisje synimi të montuar në helmetë që i lejon pilotit të drejtojë raketat duke parë thjesht një objektiv nga një distancë e afërt.

F-15 dhe F-16 kanë të dy një top 20 mm dhe mund të mbajnë një përzierje prej tetë dhe gjashtë raketash me rreze të mesme dhe të shkurtër, respektivisht. Të dyja mund të pajisen gjithashtu për të goditur objektivat tokësore. Variantet e tanishme F-15 dhe F-16 kanë Sistemin Cueing të montuar në helmetë të përbashkët, me të cilin një pilot mund të kyçet mbi një objektiv vetëm duke e kthyer helmetën drejt tij.

Një avion i një bote ndryshe

MiG-29A ishte një avion i aftë dhe një kundërshtar i denjë. Gjatë Luftës së Ftohtë, ai dhe avionë të tjerë të projektuar nga sovjetikët u eksportuan në Traktatin e Varshavës dhe vendet e paangazhuara, megjithëse vendet e paangazhuara morën një version inferior.

Ndërsa NATO u zgjerua drejt lindjes pas Luftës së Ftohtë, ajo përfshiu ish republikat sovjetike dhe anëtarët e Traktatit të Varshavës, disa prej të cilëve sollën me vete një inventar të MiG-29.

Këtyre aleatëve të rinj të NATO-s iu ofruan gjithashtu pajisje amerikane, duke përfshirë aeroplanë, për herë të parë, duke bërë që shumë njerëz të fillonin heqjen graduale të avionëve të tyre të prodhimit sovjetik për arsye politike dhe operacionale.

Gjatë gjithë viteve 1990 dhe fillim të viteve 2000, numri i vendeve të NATO-s që përdornin MiG-29 u pakësua. Republika Çeke tregtoi flotën e saj me Poloninë në 1995. Gjermania ia dha Polonisë të gjitha MiG-29-të e saj operative në 2004. Rumania i tërhoqi MiG-29-et e saj në 2003 dhe Hungaria e bëri këtë në 2010.

Kjo la tre ushtri të NATO-s me MiG-29: Sllovakinë, Bullgarinë dhe Poloninë, të cilat kishin flotën më të madhe. Në të njëjtën kohë, ata tre ushtarakë filluan të luftojnë për të ruajtur avionët e tyre.

Mbështetje e kufizuar perëndimore

Meqenëse MiG-29 ishte një krijim sovjetik, avioni i tij ishte i papajtueshëm me standardet e NATO-s.

MiG-29 që i përkisnin anëtarëve të NATO-s nuk kishin sisteme identifikimi Mik ose Armik (IFF), duke i lënë ata të paaftë për të identifikuar elektronikisht avionë të tjerë të NATO-s si miqësorë ose për t’u njohur vetë si miqësorë. Radiot e përputhshme me NATO-n dhe sistemet e përmirësuara të navigimit duhej të instaloheshin gjithashtu në MiG për të marrë certifikimin e NATO-s.

Prodhuesi, Korporata Ruse e Avionëve “MiG”, mund t’i mirëmbante avionët dhe t’i përmirësonte ato për të zgjatur jetën e tyre të shërbimit, por mbështetja tek Rusia për të mirëmbajtur flotat e tyre të vogla MiG-29 kishte qenë prej vitesh një pikë grindjeje midis bullgarëve dhe sllovakëve.

Aktualisht, e vetmja kompani perëndimore që mund të mirëmbajë MiG-29 pa kontributin teknik rus është Polska Grupa Zbrojeniowa e Polonisë. PGZ mirëmban dhe përmirëson MiG-29 të Forcave Ajrore Polake, duke e lejuar atë të vazhdojë t’i operojë ato dhe të reduktojë ekspozimin e Varshavës ndaj Moskës.

PGZ nuk ka licencën e prodhuesit rus për të riparuar ose prodhuar motorë MiG-29. Vendimi i Bullgarisë i vitit 2015 për t’i dhënë Polonisë për herë të parë kontratën e mirëmbajtjes së MiG-29, tërhoqi zemërimin nga United Aircraft Corporation të Rusisë. (MiG dhe pesë prodhuesit e tjerë të mëdhenj të avionëve të Rusisë u shkrinë në UAC me dekret presidencial në 2006.)

Sllovakia, Bullgaria dhe Polonia tashmë kanë luftuar për të gjetur kornizën zëvendësuese të avionit dhe pjesët e motorit për MiG-29 përpara se sanksionet e vendosura ndaj Rusisë pas aneksimit të Krimesë nga ana e saj në vitin 2014, kufizonin më tej furnizimin.

Këta faktorë nënkuptojnë se për përdoruesit e MiG-29 të NATO-s, avioni i është afruar fundit të jetës së tij të shërbimit pasi marrëdhëniet e mbrojtjes me Moskën bëhen të paqëndrueshme.

Ditët e MiG në NATO janë të numëruara. Secili nga tre operatorët e aleancës ka bërë plane për t’i zëvendësuar ato me avionë të prodhuar në SHBA.

Polonia i ka mbajtur MiG-29-të e saj në barazi operacionale me F-16-të e saj, por po modernizon shpejt forcën e saj ajrore dhe ka porositur 32 F-35A.

Sllovakia porositi 14 F-16 në 2018 dhe Bullgaria ra dakord të blinte tetë avionë në 2019. Të dy vendet do të merrnin luftëtarët e tyre të rinj në fillim të viteve 2020, por problemet e zinxhirit të furnizimit i kanë vonuar të dy dërgesat deri në mesin e dekadës.

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.