Sundimi i ligjit: Gjykata Evropiane e Drejtësisë drejt ndalimit të fondeve për vendet që nuk respektojnë vlerat thelbësore të bllokut

Gjykata Evropiane e Drejtësisë (CJEU) do të vendosë nëse ndihmat e parave të BE-së mund të kushtëzohen.

I ashtuquajturi mekanizëm i sundimit të ligjit do të shihte mbajtjen e parave nëse një vend i BE-së nuk respekton vlerat thelbësore të bllokut.

Kjo përfshin fusha si sundimi i ligjit, demokracia, liria e shtypit dhe një gjyqësor i pavarur.

Vendimi vjen mes mosmarrëveshjeve të gjata që Brukseli ka me Poloninë dhe Hungarinë, të cilët janë akuzuar për dështimin në respektimin e vlerave thelbësore të BE-së.

Si erdhi ky rast?

Budapesti dhe Varshava e nisën rastin pasi Komisioni Evropian prezantoi këtë mekanizëm të sundimit të ligjit.

Në dhjetor, avokati i përgjithshëm i gjykatës dha një opinion dhe hodhi poshtë argumentet e Hungarisë dhe Polonisë, duke thënë se politika ishte në përputhje me traktatet e BE-së.

GJED-ja zakonisht ndjek mendimin e Avokatit të Përgjithshëm.

Në shenjë të rëndësisë që i kushtohet çështjes, GJED-ja do të transmetojë për herë të parë leximin e vendimit të saj drejtpërdrejt në faqen e saj të internetit.

Çfarë parashikon mekanizmi i sundimit të ligjit?

Rregullorja lejon që fondet e BE-së t’i ndalohen një vendi ku ka shkelje të sundimit të ligjit që “paragjykojnë ose kërcënojnë të paragjykojnë” interesat financiare të BE-së “në një mënyrë mjaftueshëm të drejtpërdrejtë”.

Një pezullim ose reduktim i pagesave duhet të propozohet nga Komisioni Evropian dhe të miratohet nga të paktën 15 nga 27 Shtetet Anëtare.

Mekanizmi zbatohet për fondet e paguara nga buxheti i BE-së, shuma të konsiderueshme për Poloninë dhe Hungarinë, të cilat janë ndër marrësit neto më të mëdhenj të fondeve të BE-së, si dhe për planet e rimëkëmbjes pas COVID-19.

Një miratim gjyqësor i këtij instrumenti të ri do të rrisë presionin ndaj Komisionit Evropian, i cili është përgjegjës për aktivizimin e tij.

Ekzekutivi i BE-së kishte rënë dakord me 27 Shtetet Anëtare që të prisnin opinionin e Gjykatës përpara se të vepronte, edhe pse rregullorja ishte në fuqi që nga 1 janari 2021.

Por Parlamenti Evropian ka qenë i paduruar prej muajsh dhe madje ka paditur Komisionin për refuzimin e tij për ta aktivizuar atë.

Vendimi i gjykatës do të debatohet në një seancë plenare në Strasburg pasditen e së mërkurës.

‘Nuk ka më justifikime’

Ekzekutivi i BE-së i dërgoi letra Polonisë dhe Hungarisë duke kritikuar sundimin e ligjit në Hungari dhe Poloni në nëntor.

Në Budapest, Komisioni Evropian përmendi problemet në lidhje me dhënien e kontratave publike, konfliktet e interesit dhe korrupsionin.

Në Varshavë, fokusi është te shkeljet e pavarësisë së gjyqtarëve dhe sfida ndaj përparësisë së ligjit evropian dhe vendimeve të GJED-së. Gjykata Kushtetuese polake, e konsideruar e afërt me partinë qeverisëse ultra-konservatore Ligj dhe Drejtësi (PiS), do të japë shqyrtimin e saj të mekanizmit të kushtëzimit të mërkurën.

Nëse GJED-ja vërteton mekanizmin, “ne presim që Komisioni Evropian të fillojë zbatimin e mekanizmit menjëherë,” tha kreu i deputetit të EPP (të krahut të djathtë), Manfred Weber.

“Ne nuk mundemi, nga njëra anë, të mbrojmë parimet tona themelore përpara (presidentëve rus dhe kinez) Vladimir Putin dhe Xi Jinping dhe, nga ana tjetër, të mos i zbatojmë ato në shtëpi,” theksoi ai.

“Nuk do të ketë më justifikime,” tha eurodeputeti i Gjelbër Daniel Freund, duke shtuar megjithatë se ai “do të habitej nëse do të kishte një reagim të menjëhershëm” nga Komisioni.

Komisioni ende dëshiron të finalizojë “udhëzimet” për ta zbatuar atë, në mënyrë që të mund të duhen javë ose më shumë për të nisur një procedurë të tillë kundër Polonisë ose Hungarisë.

Dhe me zgjedhjet parlamentare që do të zhvillohen në Hungari më 3 prill, ku kryeministri sovran Viktor Orban do të përballet me një aleancë opozitare, situata ndërlikohet nga frika e Brukselit për t’u akuzuar për ndërhyrje.

SCAN

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.