Muaji që shkatërroi bursat globale – Nga tregjet financiare “fshihen” 15 trilionë dollarë, nafta bie me 60% – SCAN MAGAZINE

“Tregu është përballur me shitjet më shkatërruese që nga Depresioni i Madh i viteve 1930. Mbi 15 trilionë dollarë janë “fshirë” nga tregjet globale të aksioneve, ndërsa çmimi i naftës ka rënë me rreth 60%”. 

“Në këtë situatë kur të gjithë njerëzit janë shtrirë në divan, aksionet e Netflix dhe Amazon janë rritur me 10% dhe 2.5% respektivisht”.

Sa do të jetë dëmi i shkaktuar nga shpërthimi i koronavirusit në tregjet financiare globale dhe në tregun e naftës, gjatë këtij viti? E thënë më thjeshtë, tregu është përballur me shitjet më shkatërruese që nga Depresioni i Madh i viteve 1930. Shifrat kanë qënë befasuese. 15 trilionë dollarë janë “fshirë” nga tregjet globale të aksioneve, ndërsa çmimi i naftës ka rënë me rreth 60%, gjatë këtij viti. Arabia Saudite dhe Rusia nisën një luftë çmimesh, ndërsa në tregjet në zhvillim si në Brazil, Meksikë dhe Afrikën e Jugut monedhat janë zhvlerësuar me rreth 20%. Paqëndrueshmëria e lartë dhe stresi në tregun e huamarrjes ka nxitur shqetësimet se të gjithë sektorët po shkojnë drejt kolapsit. Edhe sektori i fluturimeve ajrore, është përballur me një përgjysmim të vlerës, ndërsa shumë ekonomi rrezikojnë një krizë tjetër të borxheve sorvane. “Muajt e fundit kanë qënë një shkatërrim dhe situata në vijim është e panjohur”, shprehet eksperti Chris Dyer. Kjo “masakër” në tregje e ka rrëzuar indeksin Dow Jones me 22% dhe indeksin S&P 500 me 24%, deri në fund të marsit. Edhe bursa e Londrës ka rënë me 27% gjatë së njëjtës periudhe. Për bazë krahasimore, rënia tremujore rekord për Wall Street ishte me 40% në vitin 1932, në mes të Depresionit të Madh. Fakti që S&P dhe Dow ishin në nivele rekord në mes të shkurtit, përpara se të fillonte shitja masive e aksioneve, ka bërë që përplasja këtë herë të duket më brutale. Tregjet në Kinë, ku virusi goditi fillimisht, kanë performuar relativisht më mirë krahasuar me tregjet e vendeve të zhvilluara, duke rënë me rreth 11%. Por, impakti në tregjet e tjera në zhvillim ka qënë shkatërrues, pasi tregjet e lëndëve të para dhe monedhat kanë kolapsuar. Aksionet në Rusi kanë rënë me rreth 40% në terma të dollarit amerikan. Afrika e Jugut ka rënë me të njëjtën përqindje si në Rusi, ndërsa në Brazil rënia është edhe më e madhe, me rreth 40% deri në fund të marsit. Në këto tre vende monedhat janë zhvlerësuar me rreth 20%, gjatë këtij viti.

Nafta bie me mbi 60%, ndikon edhe lufta e çmimeve

E njëjta situatë është edhe në tregun e naftës. Bençmarku global, Brenti i Londrës ishtë në rënie me rreth 63% dhe tregtohej pranë 23 dollarëve për fuçi, në fund të marsit. Kjo rënie nuk vjen vetëm për shkak të krizës së koronavirusit por edhe për shkak të luftës së çmimeve mes Arabisë Saudite dhe Rusisë, që i ka vendosur financat e tyre publike në rrezik. Edhe industria e metaleve, si bakri, alumini dhe çeliku, është përballur me një rënie mes 15 dhe 22%. Kriza është reflektuar edhe në produktet bujqësore, si kafeja dhe sheqeri që kanë rënë me 17% dhe 10% respektivisht. “Këto janë me të vërtetë momente historike, në historinë e tregjeve financiare. Viti 2020 do të jetë përkrah viteve të krizës, si 1929, 1987 dhe 2008 në librat e panikut të tregjeve financiare”, shprehet strategu i Deutsche Bank, Jim Reid.

Analistët kërkojnë “strehim”

A ka vende për tu mbrojtur në këtë situatë? Ka, por jo shumë. Në këtë situatë kur të gjithë njerëzit janë shtrirë në divan, aksionet e Netflix dhe Amazon janë rritur me 10% dhe 2.5% respektivisht. Gjithashtu, edhe aksionet e kompanive të specializuara në pajisjet mjekësore janë rritur. Edhe obligacionet ultra të sigurta të qeverisë amerikane kanë njohur një interes në rritje, pasi Rezerva Federale uli normat e interesit në SHBA efektivisht në zero. Të njëjtën gjatë kanë bërë edhe mbi 60 banka qëndrore në të gjithë botën. Gjatë këtyre muajve të panikut edhe dollari amerikan është rritur ndjeshëm, sidomos ndaj monedhave të vendeve në zhvillim.

A do të sjellë ndonjë lehtësim prilli?

Banka JPMorgan llogarit se koronavirusi do ta ketë “zhytur” ekonominë globale në një kontraktim prej 12% në tremujorin e parë të vitit. Gjithashtu, me pandeminë që përhapet me shpejtësi në të gjitha vendet e botës, ka të ngjarë që edhe tremujori i dytë të mos jetë më i mirë. Të përballur me këtë situatë, qeveritë e 20 ekonomive më të pasura të botës kanë premtuar 5 trilionë dollarë për të ringjallur ekonominë, ndërsa bankat qëndrore kanë ulur normat e interesit dhe kanë rifilluar blerjen e aseteve. Gjithashtu, analistët dhe investitorët po përpiqen të kuptojnë nëse infektimi ka arritur kulmin në Europë, ashtu siç ndodhi në Azi. Nëse po, tregjet mund të shohin një rimëkëmbje në formë V-je, një rritje mbase me 30%. Megjithatë, kjo situatë “lufte” mund të ketë një impakt në ekonominë globale për 1 vit ose deri në 1 vit e gjysëm.

Paketa $2 trilionë më e madhja në histori, por e pamjaftueshme

Rezerva Federale në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka ofruar më shumë se 3 trilionë dollarë në kredi dhe blerje asetesh, për të parandaluar “shembjen” e sistemin financiar në SHBA, por nuk ka ndihmuar drejtpërdrejt aktorët kryesorë të ekonomisë reale; kompanitë, bashkitë dhe huamarrësit e tjerë. Kjo edhe për faktin se Bankës Qendrore në SHBA nuk i lejohet të ndërmarrë shumë rrezik krediti. Për të lehtësuar këtë pengesë, Thesari në SHBA – detyra e të cilit është të manaxhojë financat e qeverisë dhe ta ndihmojë Rezervën Federale të mbajë ekonominë e qëndrueshme – ka marrë përsipër disa prej këtyre rreziqeve. Për këtë arsye, Shtëpia e Bardhë ofroi një paketë stimujsh prej 2.2 trilionë dollarë për të mbështetur ekonominë. Por, investitorët dhe ekonomistët deklarojnë se këto para’ mund të mos jenë të mjaftueshme dhe Kongresi do të ofrojë triliona dollarë shtesë, pasi kompanitë amerikane dhe qeveritë lokale mund të përballet me falimentim.

Lidion Kulla / SCAN Magazine 

*Material i përgatitur nga portali SCAN. Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.